«Մադրիդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

| հիմնադրման թվական = [[9-րդ դար]] <ref name="History of Madrid1">{{cite web |url=http://www.madridamano.com/historia/?op=hist3 |title=La dominación árabe(Arab rule). Մայրիտ բերդաքաղաքը հիմնադրվել է 9-րդ դարի վերջում։վերջում:'' |accessdate= օգոստոսի 7, 2011 |language=Իսպաներեն}}</ref>

| պարամետր1 = {{lang|es|«''Fui sobre agua edificada,<br />mis muros de fuego son.<br />Esta es mi insignia y blasón''»}}<br />("Ջրի վրա եմ ես հիմնվել,<br />իմ պատերը կրակից են։են:<br />Սա է իմ նշանը և զինանշանը։զինանշանը:")<ref>{{cite news |url= http://www.20minutos.es/noticia/149137/0/cronologia/incendios/madrid/ |title= Los fuegos que conmocionaron Madrid |work= 20minutos.es |language= spanish |date= սեպտեմբերի 6, 2006 |accessdate= 2008 օգոստոսի 13}} {{ref-es}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/12253853120148273432435/p0000002.htm |title= El antiguo Madrid: paseos históricos-anecdóticos por las calles y casas de esta villa |author= D. Ramón de Mesonero Romanos |editor= Oficinas de la Ilustración Española y Americana |year= 1881 |accessdate= 2008 օգոստոսի 13}} {{ref-es}}</ref>

'''Մադրիդ''' ({{lang-es|''Madrid''}}; {{IPA-es|maˈðɾið|lang}}), [[Իսպանիա]]յի մայրաքաղաքը և երկրի ամենամեծ քաղաքը։քաղաքը: Քաղաքի բնակչությունը մոտ 3.3 միլիոն է<ref>[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaDesdeHome&language= 1&nombrePoblacion=madrid&x= 0&y= 0 INE.es] Instituto Nacional de Estadística (Ազգային վիճակագրական ինստիտուտ)</ref>, իսկ արվարձաններով քաղաքի բնակչությունը մոտ 6.271 միլիոն է։է:<ref name="Eurostat">[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init= 1&language=en&pcode=tgs00080&plugin= 1 Eurostat]</ref> Այն [[Եվրոպա]]յի երրորդ խոշորագույն քաղաքն է [[Լոնդոն]]ից և [[Բեռլին]]ից հետո և իր արվարձաններով նույնպես երրորդն է Եվրոպայում [[Լոնդոն]]ից և [[Փարիզ]]ից հետո։հետո:<ref name="Demographia">{{cite web |url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|title=World Urban Areas: Population & Density|publisher=Demographia|accessdate= օգոստոսի 10, 2008|format=PDF}}</ref><ref name="UrbanAudit.org">Eurostat, [http://www.urbanaudit.org/DataAccessed.aspx UrbanAudit.org], accessed on 12 March 2009. Data for 2004.</ref><ref name="citypopulation.de">Thomas Brinkoff, [http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html Principal Agglomerations of the World], accessed on 12 March 2009. Data for 1 January 2009.</ref><ref name="un.org">United Nations Department of Economic and Social Affairs, [http://www.un.org/esa/population/publications/wup2007/2007WUP_Highlights_web.pdf World Urbanization Prospects (2007 revision)], (United Nations, 2008), Table A.12. Data for 2007.</ref> Քաղաքի մակերեսն 604.3&nbsp;կմ² է։է:<ref>[http://www.madrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCObservEconomico/MadridEconomia/Ficheros/MadridEconomia2010Ingles.pdf Member of the Governing Council. Delegate for Economy, Employment and Citizen Involvement. Page 6]</ref>

Մադրիդի քաղաքային ագլոմերացիան ունի երրորդ խոշորագույն ՀՆԱ-ն<ref name="pricewater">{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID= 1562|title=Global city GDP rankings 2008–2025|publisher=Pricewaterhouse Coopers|accessdate= 2009 նոյեմբերի 20}}</ref> [[Եվրամիություն]]ում և նրա [[Կրթություն|կրթական համակարգ]]ը, [[ժամանցային վայրեր]]ը, [[շրջակա միջավայր]]ը, [[Զանգվածային լրատվական միջոց|ԶԼՄ]]-ները, [[նորաձևություն]]ը, [[գիտություն]]ն ու [[արվեստ]]ը միասին վերցված դարձնում են Մադրիդն աշխարհի ամենահետաքրքիր քաղաքներից մեկը։մեկը:<ref name="GaWC">{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html|title=The World According to GaWC 2008|author=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network, [[Loughborough University]]}}</ref><ref name="mori-m-foundation.or.jp">{{cite web|url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |title=Global Power City Index 2009 |format=PDF |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref> Չնայած ֆինանսական ճգնաժամին, բարձր կենսամակարդակը և շուկայի մեծությունը Մադրիդին դարձնում են տարածաշրջանի ֆինանսական կենտրոններից մեկը։մեկը: Այստեղ կան գրեթե բոլոր խոշորագույն ընկերությունների գրասենյակները։գրասենյակները: Մադրիդն ամենատուրիստական քաղաքն է Իսպանիայում, չորրորդը՝ Եվրոպայում։Եվրոպայում:<ref>{{cite web|url=http://www.madridiario.es/2007/Enero/feria/feriamadrid/8577/turistas-madrid.html |title=Madrid is the most touristic city of Spain |publisher=Madridiario.es |date= հունվարի 30, 2007 |accessdate= հոկտեմբերի 18, 2010}}</ref> Մադրիդը նաև 12-րդ ամենականաչ քաղաքն է աշխարհում 2010 թվականի դրությամբ։դրությամբ:<ref name="http://www.citymayors.com/environment/greenest-cities-europe.html">[http://www.citymayors.com/environment/greenest-cities-europe.html Greenest cities in Europe]. City Mayors (2010-03-03). Retrieved on 2010-12-16.</ref> Մադրիդը 2020 օլիմպիական խաղերի անցկացման թեկնածու քաղաքներից է։է:<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/media?articleid= 138217 |title=Media |publisher=Olympic.org |date= |accessdate= 2011-09-15}}</ref>

Քաղաքը գտնվում է [[Մանզանարես (գետ)|Մանզանարես գետի]] ափին՝ երկրի կենտրոնում։կենտրոնում: Այն ներառվում է [[Մադրիդ (ինքնավար համայնք)|Մադրիդի համայնք]]ի կազմի մեջ (որն էլ իր հերթին բացի Մադրիդ քաղաքից՝ ներառում է նաև արվարձանները և շրջակա գյուղերը), որը սահմանակցում է [[Կաստիլիա և Լեոն]] ու [[Կաստիլե Լա-Մանչա]] համայնքների հետ։հետ:

Որպես Իսպանիայի մայրաքաղաք՝ այն նաև կառավարության և միապետ [[Ֆելիպե VI]]-ի նստավայրն է։է: Մադրիդը նաև Իսպանիայի քաղաքական կենտրոնն է։է:<ref name="Madrid">{{cite news|url=http://www.indiana.edu/~overseas/flyers/mad_ies.html|publisher=Indiana.edu|title=Madrid|date=2006 հուլիսի 10}}</ref> Քաղաքի ներկայիս քաղաքապետն է [[Աննա Բոտելա]]ն՝ [[Ժողովրդական կուսակցություն (Իսպանիա)|Ժողովրդական կուսակցությունից]]։:

Մադրիդում ժամանակակից ենթակառուցվածքի ձևավորման հետ մեկտեղ նաև աշխատում են պահպանել նրա պատմական տեսքը հնամենի փողոցներով և շինություններով։շինություններով: Դրա ապացույցներն են [[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ը, [[Տեատրո Ռեալ]]ը (թագավորական թատրոնը) իր [[1850]] թվականին վերանորոգված Օպերայի տան հետ։հետ: [[Բուեն Ռետիրո այգի]]ն հիմնադրված [[1631]] թվականին, [[19-րդ դար]]ի ազգային գրադարանը, որտեղ պահպանվում են Իսպանական պատմական գործեր, ինչպես նաև [[Ազգային հնագիտական թանգարան (Մադրիդ)|Ազգային հնագիտական թանգարանը]] և [[Արվեստի ոսկե եռանկյունի]]ն, տեղակայված Պասեո դել Պրադո փողոցում, որը կազմված է երեք թանգարաններից։թանգարաններից:

Մադրիդի անվան ծագման հետ մի քանի վարկածներ կան։կան: Ըստ ավանդույթի՝ Մադրիդը հիմնադրել է Օսնո Բիանորը (Տիրանիուս թագավորի որդին) և անվանել «Մետրագիրթա» կամ «Մանտուա Կարպետանա»։: Մեկ այլ ավանդույթի համաձայն քաղաքն անվանվել է «Ուրսաիրա» (թարգմ.՝ արջերի երկիր), քանի որ այդ տարածքում նախկինում ապրել են մեծ թվով [[արջ]]եր, որոնք [[Միջնադար|միջին դարերում]] ելակի ծառի հետ միասին եղել են քաղաքի խորհրդանիշը։խորհրդանիշը:<ref name="History of Madrid">{{cite web |url=http://elmadridmedieval.jmcastellanos.com/ |title=El Madrid Medieval (Medieval Madrid). Includes Pre-historic, roman and medieval up to the Catholic Monarchs times.|work=History of Madrid. |publisher=José Manuel Castellanos |accessdate= 2007 հոտկեմբերի 28|language=Իսպաներեն}}</ref>

Քաղաքի արձանագրված հնագույն անունը ''Մագերիտ''-ն է (կամ Մատերիտ, Մագետերիտ), որը եղել է 9-րդ դարում Մանզաներաս գետի ափին կառուցված մի ամրոցի անուն, և որը նշանակում է «առատ ջրի վայր»։ :<ref>{{cite web|url=http://www.indigoguide.com/spain/madrid-history.htm |title=Madrid History – Museums – Suggested Itineraries Madrid |publisher=Indigoguide.com |date= |accessdate= 2010 փետրվարի 3}}</ref>

Այնուամենայնիվ ներկայումս լեզվաբանների մեծ մասը հակված են այն տարբերակին, ըստ որի անվանումը գալիս է [[2-րդ դար]]ից, երբ [[Հռոմեական կայսրություն]]ը Մանզանարես գետի ափին բնակավայր հիմնեց։հիմնեց: Այդ բնակավայրը կոչվել է «Մատրիս» (հղելով բնակավայրի մոտ գտնվող գետին)։: Հետագայում այս տարածքները գրավեցին գերմանական ցեղերը, իսկ [[5-րդ դար]]ում՝ [[ալաններ]]ը։ը: Հռոմեական կայսրությունը կորցրեց այս տարածքներում ռազմական ներկայությունը, և շուտով այս տարածքները անցան վեստգոթերին։վեստգոթերին: [[8-րդ դար]]ում [[Պիրենեյան թերակղզի]]ն նվաճվեց [[արաբներ]]ի կողմից։կողմից: Շուտով իսլամական իշխանությունը փոխեց բնակավայրի անվանումը «Մայրիտ» ({{lang-ar|ميرا}}[[արաբերեն]]՝ «մայրա» (նշանակում է «ծառեր» կամ «կյանք պարգևող» և իբերո-ռոմանական «իտ» ածանցից, որը նշանակում է «վայր»)։:<ref name="El origen del nombre">{{cite news

Չնայած որ այժմյան Մադրիդի մի մասը բնակեցված էր նախապատմական ժամանակաշրջանում,<ref name="JMcatellanos.com">[http://elmadridmedieval.jmcastellanos.com/ JMcatellanos.com] Մադրիդը նախապատմական շրջանում (միայն իսպաներեն)</ref> Հռոմեական կայսրության ժամանակներում տարածքը պատկանել է Կոմպլուտոն թեմին (այժմյան Ալկարա դե Հենարաս)։: Կան հնէաբանական գտածոներ, որոնք վկայում են այս տարածքում վեստգոթական ժամանակաշրջանում փոքրիկ գյուղի մասին։մասին:<ref name="History of Madrid1"/> Քաղաքի հիմնադրման պատմությունը սկսվում է 9-րդ դարից, երբ Մուհամեդ I Կորդովացին հրամայեց կառուցել փոքրիկ [[ամրոց]] ներկայիս [[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ի վայրում։վայրում: Այս պալատի շրջակայքում կառուցվեց փոքրիկ միջնաբերդ։միջնաբերդ: Ի վերջո այն նվաճվեց [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] թագավոր Ալֆոնսո VI Լենոի և [[Կաստիլա]]յի կողմից [[1085]] թվականին [[Տոլեդո]] կատարած արշավանքի ժամանակ։ժամանակ: Նա մզկիթը վերափոխեց Ալմուդենա կույսի եկեղեցու, ամբարի և զորանոցի։զորանոցի: [[1329]] թվականին Կորտեսի Գեներալները քաղաքում գումարեցին առաջին ժողովը։ժողովը: Սեֆարդյան [[հրեաներ]]ը և մավրերը (Իսպանիայի արաբներն ու բերբերները) շարունակեցին ապրել քաղաքում մինչև նրանց վտարեցին [[15-րդ դար]]ում։ում:<ref name="History of Madrid"/> Քաղաքի մեծ հրդեհներից հետո Հենրի III Կաստիլիացին ([[1379]]–[[1406]]) վերակառուցեց այն և իր համար անվտանգ տեղ ընտրեց դարպասներից դուրս գտնվող Էլ Պրադո թագավորական ամրոցը։ամրոցը:

[[Կաստիլիայի թագավորություն]]ը՝ [[Տոլեդո]] մայրաքաղաքով և [[Արագոնի թագավորություն]]ը՝ [[Սարագոսա]] մայրաքաղաքով միավորվեցին ստեղծելով ներկայիս [[Իսպանիա]]ն, որը տեղի ունեցավ [[Իզաբելլա I (Կաստիլիայի թագուհի)‎|Իզաբելլա I Կաստիլիացու]] և [[Ֆերդինանդ II Արագոնացի|Ֆերդինանդ II Արագոնացու]] ամուսնության հետևանքով։հետևանքով:<ref name="History of Madrid"/>

Չնայած նրանց թոռը՝ Կառլոս V-ը ծնվեց էր Սևիլիայում, այնուամենայնիվ [[1560]] թվականին տեղափոխվեց է Մադրիդ։Մադրիդ: Շուտով Կառլոսը Մադրիդը պաշտոնապես հռչակեց մայրաքաղաք։մայրաքաղաք: [[Սևիլյա]]ն շարունակում էր վերահսկել Իսպանական գաղութները, իսկ Մադրիդը վերահսկում էր Սևիլյան։Սևիլյան:<ref name="History of Madrid 2">{{cite web |url=http://www.ucm.es/info/hcontemp/leoc/madrid%20I.htm#INDICE |title=Madrid, de territorio fronterizo a región metropolitana. Madrid, from being the "frontier" to become a Metropole.|work=History of Madrid. |publisher=Luis Enrique Otero Carvajal (Profesor Titular de Historia Contemporánea. Universidad Complutense. Madrid) |accessdate= հոկտեմբերի 28, 2007 |language=Իսպաներեն}}</ref>

[[Իսպանիայի ոսկե դարաշրջան]]ի ընթացքում (16-րդ/17-րդ դարեր), Մադրիդը հասավ իր ծաղկման գագաթնակետին. [[Էլ Էսկորիալ]]ը՝ մեծ թագավորական պալատը, կառուցված Ֆիլիպ II-ի կողմից, գրավեց ամբողջ Եվրոպայի ուշադրությունը։ուշադրությունը: Այնտեղ էին գալիս բազմաթիվ արվեստագետներ հմայվելու իսպանական ճարտարապետությամբ։ճարտարապետությամբ:

Մադրիդը համարվում էր նաև Իսպանիայի ոսկե դարաշրջանի մշակութային մայրաքաղաքը։մայրաքաղաքը: Մադրիդում են ծնվել աշխարհահռչակ բազմաթիվ գրողներ և արվեստագետներ, ինչպիսիք են [[Միգել դը Սերվանտես]]ը ([[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտ]]ի հեղինակը), նկարիչ [[Դիեգո Վելասկես]]ը, հռչակավոր գրողներ՝ [[Լոպե դե Վեգա]]ն, [[Ֆրանսիսկո դե Քուեվեդո]]ն, [[Կալդերոն դե լա Բարսա]]ն և [[Տիրսո դե Մոլինա]]ն, ոսկե դարաշրջանի վերջին նկարիչ [[Կլաուդիո Կոլեո]]ն։ն: [[Վերածնունդ|Վերածննդի]]ի ճանաչված ճարտարապետ [[Խուան դե Հերերա]]յի կողմից կառուցվեց [[Պլազա Մայոր Մադրիդ|Պլազա Մայոր]]ը, որը կառուցվեց [[Հաբսբուրգյան տոհմ]]ի կառավարման ժամանակաշրջանում, որպես կենտրոնական հրապարակ։հրապարակ: Դրանից ոչ հեռու տեղակայված է մեկ այլ հրապարակ՝ [[Պուերտա դել Սոլ]]ը։ը:

Նոր պալատներ (ներառված [[Պալասիո Ռեալ դե Մադրիդ]]ը) կառուցվել են նաև Ֆիլիպ V-ի օրոք։օրոք: Սակայն մինչև [[Կառլոս III (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս III]]-ի գահակալությունը ([[1716]]–[[1788]]) Մադրիդը չէր համարվում ժամանակակից քաղաք։քաղաք: Կառլոս III-ը ամենաճանաչված թագավորն էր Մադրիդի պատմության մեջ։մեջ: Երբ [[Կառլոս IV (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս IV]]-ը (1748–1819) դարձավ թագավոր, մադրիդցիներն ապստամբեցին։ապստամբեցին: [[Արանխուեսի ապստամբություն]]ից հետո, որը գլխավորում էր նրա հարազատ որդի Ֆերդինանդ VII-ը, Կառլոս IV-ը հեռացավ, բայց [[Ֆերդինանդ VII]]-ը երկար չգահակալեց. [[1808]] թ-ի մայիսին [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ի զորքերը մտան քաղաք։քաղաք:

[[1808]] թվականի [[մայիսի 2]]-ին ({{lang-es|'''Dos de Mayo'''}}) Մադրիդի ժողովուրդը ոտքի ելավ պայքարելու ֆրանսիական զավթիչների դեմ. արդյունքում սկսվեց [[Թերակղզային պատերազմ|Իսպանիայի պատերազմը անկախության համար]]։:

Պատերազմից հետո ([[1814]] թ.) [[Ֆերդինանդ VII]]-ը վերադարձավ գահին, բայց լիբերալ հեղափոխությունից հետ Ռաֆայել դել Ռիեգոն արքան երդում տվեց սահմանադրության առջև։առջև: Դա սկիզբն էր այն ժամանակաշրջանի, երբ ազատական ​​և պահպանողական կառավարությունները փոխարինում էին միմյանց։միմյանց: Ի վերջո գահակալությունը հանձնվեց [[Իզաբելլա II Իսպանիա|Իզաբելլա II]]-ին (1830-1904 թթ.)։: Նա չկարողացավ ճնշել ներքին լարվածությունը, որը հետագայում բերեց խռովության։խռովության: Արդյունքում Իսպանիայում վերադարձավ միապետությունը, որին հետևեց [[Երկրորդ Իսպանական հանրապետություն|երկրորդ հանրապետության]] կազմավորումը, որը գոյատևեց մինչև [[Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ]]ը։ը:<ref name="History of Madrid 2"/>

Մադրիդն ամենաշատը տուժեց քաղաքացիական պատերազմի հետևանքով (1936–1939 թթ.)։: Քաղաքը հանրապետականների հենակետն էր սկսած [[1936]] թվականի հուլիսից։հուլիսից: [[1936]] թվականի նոյեմբերին նրա արևմտյան արվարձաններում տեղի ունեցան թեժ մարտեր, քաղաքացիական պատերազմի տարիներին Մադրիդը դարձավ առաջին եվրոպական քաղաքը, որը ռմբակոծվեց օդանավերով։օդանավերով: (տես [[Մադրիդի պաշարում|Մադրիդի պաշարումը (1936–39 թթ.)]])։:<ref name="History of Madrid 2"/>

1959-1973 թթ.-ի ընթացքում քաղաքում գրանցվեց տնտեսական աննախադեպ աճ, որն ուղեկցվեց բնակչության և հարստության կտրուկ աճով՝ դառնալով Իսպանիայում ՀՆԱ ցուցանիշով առաջին, իսկ արևմտյան Եվրոպայում՝ երրորդ քաղաքը։քաղաքը: Քաղաքի տարածքը ընդարձակվեց՝ դառնալով 607 քառ.&nbsp;կմ։կմ: Քաղաքի հարավը դարձավ արդյունաբերական կենտրոն, ունենալով բնակչության մեծ խտություն, այստեղ էին տեղափոխվում Իսպանիայի գյուղական շրջանների մեծ թվով մարդիկ։մարդիկ: Մադրիդի հյուսիսարևմտյան հատվածը դարձավ միջին խավի հանգրվան, որի արդյունքում գրանցվեց մեծ տնտեսական աճ, իսկ հարավ-արևելյան մասում բնակվեցին աշխատավոր դասը, ինչը առիթ եղավ մշակութային և քաղաքական բարեփոխումների։բարեփոխումների:<ref name="History of Madrid 2"/>

Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի մահից հետո, ձևավորվող ժողովրդավարական կուսակցությունները (այդ թվում, ձախ և հանրապետական ​​գաղափարախոսություն), որպես երկու իրավահաջորդ, ընդունեցին [[Խուան Կառլոս I]]-ին միապետ՝ որպես պատմական հարստության ժառանգորդ։ժառանգորդ: Սա հանգեցրեց Իսպանիայի ներկայիս իրավիճակին, որպես [[սահմանադրական միապետություն]]՝ Մադրիդ մայրաքաղաքով։մայրաքաղաքով:<ref name="History of Madrid 2"/>

1980-ականների և 1990-ականների բարեփոխումներից հետո Մադրիդը դարձավ եվրոպական տնտեսական, մշակութային, կրթական, արդյունաբերական և տեխնոլոգիական կենտրոններից մեկը։մեկը:<ref name="History of Madrid 2"/>

|accessdate= 2010 ապրիլի 13}}</ref> իր սառը ձմեռներով, իր բարձրության շնորհիվ (650&nbsp;մ բարձր ծովի մակերևույթից), ներառելով հաճախ ձյան տեղումներ և նվազագույն ջերմաստիճանը 0-ից ցածր է։է: Ամռանը, որպես կանոն, շոգ է լինում, ջերմաստիճանը հուլիսին մոտ 30^C է, իսկ օգոստոսին հազվադեպ հասնում է 40^C-ից բարձրի։բարձրի: Իր բարձրության պատճառով Մադրիդի կլիման չոր է, տեղումներ լինում են հիմնականում աշնանը և գարնանը։գարնանը:

Մադրիդի ջրամատակարման մոտ 75 տոկոսը բավարարվում է Լոզոյա գետի ջրամբարներից, որոնցից է Էլ Ատազար ջրամբարը։ջրամբարը:

# '''[[Սենտրո (Մադրիդ)|Սենտրո]]'''. Պալասիո, Էմբայադորես, Կորտես, Ջուստիցիա, Ունիվերսիդադ, Սոլ։Սոլ:

# '''[[Արգանսուելա]]'''. Իմպերիալ, Ակասիաս, Լա Չոպերա, Լեգազպի, Դելիսիաս, Պալոս դե Մոգուեր, Ատոչա։Ատոչա:

# '''[[Ռետիրո (Մադրիդ)|Ռետիրո]]'''. Պասիֆիկո, Ադելֆաս, Էստրելլա, Իբիզա, Ջերոնիմոս, Նինո Խոսուս։Խոսուս:

# '''[[Սալամանկա (Մադրիդ)|Սալամանկա]]'''. Ռեկոլատոս, Գոյա, Պարքե դե լաս Ավենիդաս, Ֆունտե դել Բերրո, Գուինդալերա, Լիստա, Կաստելլանա։Կաստելլանա:

# '''[[Չամարտին]]'''. Էլ Վիսո, Պրոսպերիդադ, Կուիդա Ժարդին, Հիսպանոամերկա, Նուեվա Եսպանա, Կաստիլլա։Կաստիլլա:

# '''[[Տետուան (Մադրիդ)|Տետուան]]'''. Բելլաս Վիստաս, Կուերտո Կամինոս, Կաստիլլեխոս, Ալմենարա, Վալդեասեդերաս, Բերուգուտե։Բերուգուտե:

# '''[[Չամբերի]]'''. Գազտամբիտ, Արապիլես, Տրաֆալգար, Ալմագրո, Վալլեհերմոսո, Ռիոս Ռոսաս։Ռոսաս:

# '''[[Ֆուենսարալ-Էլ Պարդո]]'''. Էլ Պրադո, Ֆուենտելարեյնա, Պանագրանդե, Բարիո դե Պիար, Լա Պազ, Վալվարդե, Միրասեարրա, Էլ Գոլոսո։Գոլոսո:

# '''[[Լատինա (Մադրիդ)|Լատինա]]'''. Լոս Կարմենես, Պուերտա դել Անգել, Լուսերո, Ալուչե, Լաս Ագուիլես, Կամպամենտո, Կուերտո Վիենտոս։Վիենտոս:

# '''[[Կարաբանչել]]'''. Կոմիլլաս, Օպանել, Սան Իսիդրո, Վիստա Ալեգրե, Պուերտա Բոնիտա, Բուենվիստա, Աբրանտես։Աբրանտես:

# '''[[Ուսերա]]'''. Օրկասիտաս, Օրկասուր, Սան Ֆերմին, Ալմենդրալես, Մոսկարդո, Զոֆիո, Պրադոլոնգո։Պրադոլոնգո:

# '''[[Պուենտե դե Վալեսաս]]'''. Էնտրավիաս, Սան Դիեգո, Պալոմերաս Բախաս, Պալոմերաս Սուեստե, Պորտազգո, Նումանսիա։Նումանսիա:

# '''[[Մորատալազ]]'''. Պավոնաս, Հորցայո, Մորրաքուինա, Մեդիա Լեգունա, Ֆոնտարրոն, Վինատերոս։Վինատերոս:

# '''[[Կուդադ Լինեալ]]'''. Վենտաս, Պուեբլո Նուեվո, Քուինտանա, Լա Կոնսեպսիոն, Սան Պասկուալ, Սան Խուան Բաուտիստա, Կոլինա, Ատալայա, Կոստիլլերաս։Կոստիլլերաս:

# '''[[Հորտալեզա]]'''. Պալոմաս, Վալդեֆուենտես, Կանիլլաս, Պինար դել Ռեյ, Ապոստոլ Սանտիագո, Պովերա։Պովերա:

# '''[[Վիլավարդե (Մադրիդ)|Վիլավերդե]]'''. Սան Անդրես, Սան Կրիստոբալ, Բոտաքուե, Լոս Ռոզալես, Լոս Անջելես։Անջելես:

# '''[[Վիլլա դե Վալեսաս]]'''. Կասկո Հիստերիկո դե Վալլեսաս, Սանտա Էուգենիա։Էուգենիա:

# '''[[Վիսալվարո]]'''. Կասկո Հիստերիկո դե Վիսավարո, Ամբրոզ։Ամբրոզ:

# '''[[Սան Բլաս (Մադրիդ)|Սան Բլաս]]'''. Սիմանկաս, Հելլին, Ամպոստա, Արկոս, Ռոսաս, Ռեյես, Կոնտիլեխաս, Սալվադոր։Սալվադոր:

# '''[[Բարախաս (շրջան)|Բարախաս]]'''. Ալամեդա դե Օսունա, Աերոպուերտո, Կասկո Հիստերիկո դե Բարախաս, Տիմոն, Կորրելայոս։Կորրելայոս:

Մադրիդի Մետրոպոլիտենի տարածքը ներառում է Մադրիդը և նրան շրջապատող մոտ քառասուն արվարձանները։արվարձանները: Նրա բնակչությունը մոտ 6.271 միլիոն է <ref name="Eurostat"/> իսկ տարածքը մոտ 4.609,7&nbsp;կմ²։: Այն ամենամեծ մետրոպոլիտենային տարածքն է Իսպանիայում և երրորդ ամենամեծը Եվրոպայում։Եվրոպայում:<ref name="Demographia"/><ref name="UrbanAudit.org"/><ref name="citypopulation.de"/><ref name="un.org"/>

* Ներքին օղակ (''primera corona'')։: [[Ալկորկոն]], [[Լեգանես]], [[Խետաֆե]], [[Մոստոլես]], [[Ֆուենլաբրադա]], [[Կոսլադա]], [[Ալկոբենդաս]], [[Պոզուելո դե Ալարկոն]], [[Սան Ֆերդինանդո դե Հենարես, Մադրիդ|Սան Ֆերդինանդո դե Հենարես]]

* Արտաքին օղակ (''segunda corona'')։: [[Վիլլավիկիոզա դը Օդոն (Մադրիդ)|Վիլլավիկիոզա դե Օդոն]], [[Պարլա]], [[Պինտո (Մադրիդ)|Պինտո]], [[Վալդեմորո]], [[Ռիվաս-Վասիամդրիդ|Ռիվաս-Վասիամադրիդ]], [[Տորրեխոն դե Արդոս]], [[Ալկարա դե Հենարես]], [[Սան Սեբաստիան դե լոս Ռեյես]], [[Տրես Կանտոս]], [[Լաս Ռոզաս դե Մադրիդ]], [[Մախադահոնդա]], [[Բոադիլլա դել Մոնտե]]

Ամենամեծ արվարձանները հարավում են։են:

Չնայած Մադրիդի մի մասը զբաղեցված է եղել նախապատմական ժամանակներից, այնուամենայնիվ առաջին հիշատակումները քաղաքի մասին մեզ հասել են 9-րդ դարից, երբ Մուհամեդ I-ը պատվիրեց կառուցել փոքրիկ պալատ։պալատ:

Այս պալատի շրջակայում կառուցվեց ալ-Մուդաինա միջնաբերդը։միջնաբերդը: Պալատը կառուցվեց Մանզանարես գետի տեսարանով, որը մուսուլմանները կոչեցին Մայրիտ, որը նշանակում էր աղբյուրի ջուր (հետագայում այն անվանվեց Մագերիթ), իսկ հետո հավանաբար Մադրիդ։Մադրիդ: Հետագայում միջնաբերդը նվաճեց Ալֆոնսո VI-ը 1085 թվականին իր Տոլեդո կատարած արշավանքի ճանապարհին։ճանապարհին: Նա վերափոխեց մզկիթը եկեղեցու և այն այժմ կոչվում է Կաֆեդրալ դե լա Ալմունդա։Ալմունդա: 1329 թվականին Կորտեսը առաջին անգամ նիստ գումարեց Մադրիդում Ֆերդինանդ IV-ի գլխավորությամբ։գլխավորությամբ: Հրեաները և մարրերը շարունակեցին ապրել քաղաքի իրենց հատվածում, մինչև այժմ հայտնի Մորորիա հատվածում մինչև նրանց վտարումը։վտարումը:

[[Պատկեր:Palacio Real y Catedral de la Almudena Madrid.jpg|ձախից|մինի|Թագավորական պալատի և Ալմունդա Կաֆեդրալի տեսարանը Դեբոդ տաճարից։տաճարից:]]

Երբ Ֆիլիպ II-ը տեղափոխեց իր նստավայրը Մադրիդ, քաղաքում կառուցվեցին տարբեր պալատներ, վանքեր, եկեղեցիներ և այլ պատմական շինություններ, որոնցից շատերը պահպանվել են մինչև մեր օրերը։օրերը: Այս Մադրիդը հիշվեց որպես Մադրիդ դե լոս Աուստրիաս, որպես ամենագեղարվեստական և հարուստ մշակույթով քաղաք իր ողջ պատմության ընթացում։ընթացում: Այդ ժամանակվա գլխավոր ճարտարապետն էր [[Խուան Գոմես դե Մորա]]ն, Խուան դե Հերրերայի ոճական ժառանգորդը, բայց նա սկսեց օգտագործել բարոկկո էլեմենտներ։տարրեր: Նրա գործերից են [[Պլազա Մայոր (Մադրիդ)|Գլխավոր տաճարը]] և այլ բարոկկո կրոնական կառույցներ։կառույցներ:

Բուրբոնների հետ սկսվեց նոր ժամանակաշրջան քաղաքում։քաղաքում: Կառուցվեց [[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ը և Պասեո դել Պրադոյում շինություններ և արձաններ տեղադրվեցին։տեղադրվեցին:

20-րդ դարի սկզբներին սկսվեց [[Գրան Վիա]]յի շինարարությունը, նպատակ ունենալով ազատվել հին քաղաքից։քաղաքից: Նրանք օգտագործեցին տարբեր ոճեր՝ ժամանակակից, արտ դեկո, էքսպրեսիոնիզմ և այլն։այլն: Էդիֆիսիո Տելեֆոնիկան ամերիկյան ոգեշնչումն էր, որը Գրան Վիայի ամենաբարձր մասն էր, այն հաճախ համարվում է Եվրոպայի առաջին երկնաքերը։երկնաքերը: Եվ վերջապես (Ֆրանկոյի ժամանակաշրջան) տոտալիտար ոճը երկու երկնաքերերով Պլազա դե Էսպանայում։Էսպանայում:

Մադրիդի նոր մայր տաճարի ծրագրավորումը իրականացվեց դեռևս 16-րդ դարում, սակայն շինարարությունը սկսվեց 1879 թվականից։թվականից: Ֆրանցիսկո դե Կուբասն այն ճարտարապետն էր, ով ղեկավարում էր շինարարությունը Վերածննդի գոթական ոճով։ոճով: Շինարարությունն ամբողջությամբ դադարեցվեց քաղաքացիական պատերազմի ընթացում։ընթացում: Նախագիծը կիսատ մնաց մինչև 1950 թվականը, երբ Ֆերնանդո Չուեչա Գոտիան որոշեց շարունակել դե Կուբասի գործը, բերելով նեոկլասիկական ոճ։ոճ: Տաճարի շինարարության ընթացքում այն օրհնեց [[Հովհաննես Պողոս II]] պապը։պապը:

Ֆինանսական թաղամասում, Մադրիդի կենտրոնում Ռեյմունդո Ֆերնանդես Վիլլավերդե, Օրենսե, Գեներալ Պարոն և Պասեո դե լա Կաստելլանա փողոցների խաչմերուկում կա մի օրիգինալ շինություն, որի անվանումն է "Պլան Գեներալ դե Օրդենսիոն Ուրբանա դե Մադրիդ", կառուցված 1946 թվականին։թվականին: Այդ ծրագրի նպատակն էր ստեղծել գրասենյակային շինությունների հսկայական համակարգ, երթուղային և մետրոպոլիտենային կապերով հյուսիսային Մադրիդի հետ։հետ: Բուսաբանական այգին, գրադարանը և օպերայի շենքը նույնպես ծրագրում էին, սակայն չկառուցվեցին։չկառուցվեցին:

Կուարտո Տորես գործարար թաղամասի շինարարությունները ավարտվեցին 2008 թվականին։թվականին: Այստեղ են Մադրիդի և Իսպանիայի ամենաբարձր երկնաքերերը (Տորրե Էսպասիո, Տորրե դե Կրիստալ, Տորրե Սասիր Վալլեհերմոսո և Տորրե Կախա Մադրիդ։Մադրիդ: Նոր տնտեսական և կապի թաղամաս, երկնաքերերով ծրագրավորվել է կառուցել հաջորդ տասը տարիների ընթացքում։ընթացքում:

[[Պատկեր:Monumento a Alfonso XII de España en los Jardines del Retiro - 04.jpg|մինի|աջից|[[Ռետիրո այգի]]։:]]

Մադրիդը մեկ շնչին ընկնող ծառերի և կանաչ գոտիների քանակով առաջինն է Եվրոպական քաղաքներում և երկրորդը աշխարհում՝ զիջելով միայն [[Տոկիո]]յին։յին: Մադրիդյան բնակիչները կարող են քայլել կանաչ տարածքներով 15 րոպե։րոպե: 1997-ից սկսած կանաչ գոտիները մեծացել են 16%-ով։ով: Ներկայումս Մադրիդի 8.2%-ը կանաչ գոտիներ են, մեկ շնչին ընկնում է 16 մ² կանաչ գոտի։գոտի:

[[Պատկեր:Jardines del Buen Retiro (Madrid) 01.jpg|մինի|ձախից|Ռետիրո այգու ծառերը։ծառերը:]]

[[Ռետիրո այգի]]ն, որը կառուցվել է Ֆիլիպ IV-ի կողմից, Մադրիդի ամենաճանաչված և ամենամեծ այգին է։է: Նրա մակերեսը 1.4&nbsp;կմ² է (350 [[ակր]]) և տեղակայված է [[Պուերտա դե Ալկարա]]յին շատ մոտ և ոչ հեռու [[Պրադո թանգարան]]ից։ից: Այն հիասքանչ այգի է, լի քանդակներով և հուշարձաններով, գեղեցիկ լճերով, որտեղ տեղի են ունենում շատ հետաքրքիր միջոցառումներ, այն նաև վարչապետի սիրած վայրն է։է: Այգին շրջապատում է ժամանակակից քաղաքը։քաղաքը:

[[Մադրիդի Ատոչա երկաթգծի կայարան|Ատոչա երկաթգծի կայարանը]] ոչ միայն քաղաքի առաջին և կենտրոնական կայարանն է, այն նաև տարբեր տեսակի այգիների տուն է մոտ 4,000 քառակուսի մետր արևադարձային բույսերի տարածքով։տարածքով: Ատոչա կայարանը իր ջերմոցներում աճեցվող մոտ 500 տեսակի բույսերով, նաև իր խանութներով և սրճարաններով դարձել է սիրահարների ժամանցի վայր։վայր: Այստեղ կարելի է այցելել նաև ցուրտ և խոնավ օրերին, նույնիսկ ամառային կիզիչ տապին, այստեղ ջերմաստիճանը միշտ 24 աստիճան է։է:

[[Պատկեր:Casa de Campo Lago y vista.jpg|մինի|[[Կասա դե Կամպո]] լճակ։լճակ:]]

[[Կասա դե Կամպո]]ն հսկայական այգի է քաղաքի արևմուտքում, ամենամեծը Իսպանիայում, այն Մադրիդի հիմնական կանաչ գոտին է։է: Նրա մակերեսը մոտ 1,700 հեկտար է։է: Այստեղ է գտնվում Մադրիդի կենդանաբանական այգին, մեկ զվարճանքի այգի և բաց լողավազան։լողավազան: Կասա դե Կամպոյի բուսականությունը համարվում է շատ կարևոր քաղաքի համար։համար: Կան, փաստորեն, երեք տարբեր էկոհամակարգեր՝ կաղնի, սոճի և գետային բույսեր։բույսեր: Կաղնին համարվում է տարածքի գերիշխող ծառատեսակը, կաղնիների մեծ մասը արդեն 100 տարեկան են և ունեն ահռելի բարձրություն։բարձրություն:

[[Ռեալ Ժարդին Բոտանիկո դե Մադրիդ|Թագավորական բուսաբանական այգին]] կամ Ռեալ Ժարդին Բոտանիկոն 8 հեկտար տարածքով [[բուսաբանական այգի]] է տեղակայված Պլազա դե Մուրիլլոյում, [[Պրադո թանգարան]]ից հետո։հետո: Այն ստեղծել է [[Կառլոս III (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս III]]-ը 18-րդ դարում և օգտագործվում էր ամբողջ աշխարհից հավաքված բույերի աճեցման համար։համար:

[[Մադրիդի թագավորական պալատ|Թագավորական պալատը]] շրջապատված է երեք կանաչ գոտիներով։գոտիներով: Պալատի առջևում գտնվում է Պլազա դե Օրիենտե այգիները, հյուսիսում՝ Սաբարտինի այգիները և արևմուտքում դեպի Մանզանարես գետը՝ հանրահայտ Կամպո դել Մորոն։Մորոն: Կամպո դել Մորոյի տարածքը 20 հեկտար է, որը մի գեղատեսիլ այգի է անսովոր դասավորությամբ իր անգլիական ռոմանտիզմով։ռոմանտիզմով: Սաբատինի այգիները ունեն նոր դասական ոճ, ծառերն ունեն սիմետրիկ երկրաչափական դասավորվածություն, կա մեծ ջրավազան իր արձաններով և ցայտաղբյուրներով։ցայտաղբյուրներով: Պլազա դե Օրիենտեն կարելի է բաժանել երեք հիմնական հատվածի՝ Կենտրոնական այգիներ, Կուբո Նովալ այգիներ և Լեպանտո այգիներ։այգիներ: Կենրոնական այգիների կենտրոնում խոյանում է Ֆիլիպ IV-ի արձանը և այգիները ունեն բարոկկո ոճի ուղղվածություն։ուղղվածություն:

[[Պատկեր:Monte del Pardo2.jpg|մինի|Մոնտե դե [[Էլ Պարդո]]։:]]

Մոնտե դե [[Էլ Պարդո]]ն միջերկրածովային անտառ է Մադրիդի ներսում։ներսում: Այն ամենապահպանված միջերկրածովային անտառն է Եվրոպայում։Եվրոպայում: Եվրոպական Միությունը Մոնտե դել Պարդոն սահմանել է որպես թռչունների կյանքի հատուկ պահպանվող տարածք։տարածք: Այս մարգագետինը ժամանակին օգտագործվել է որպես որսի վայր թագավորական արքունիքի համար, դրանով է պայմանավորված միջին դարերից պահպանված մոտ 120 տեսակի բուսականությունը և մոտ 200 տեսակի ողնաշարավորները, այդ թվում ճագարներ, վայրի կատուներ, կարմիր կաքավներ, հովազներ և եղնիկներ։եղնիկներ: Մոնտե դե Պարդոն համարվում է տարածաշրջանային արգելանոցի մի մասը, որը տեղակայված է Մանզաներաս գետի բարձրավանդակում։բարձրավանդակում:

[[Պատկեր:El Pardo mapa.png|մինի|ձախից|Մոնտե դե [[Էլ Պարդո]]ն և [[Սոտո դե Վինուելաս]]ը Մադրիդ քաղաքում։քաղաքում:]]

[[Սոտո դե Վինուելաս]]ը նաև հայտնի է որպես Վինուելաս լեռ։լեռ: Այն կաղնու անտառ է Մադրիդի հյուսիսում և Մոնտե դե Էլ Պարդոյի արևելքում։արևելքում: Սոտո դե Վինուելասը ցանկապատված 3000 հա տարածք է, որը ներառում է կարևոր էկոլոգիական արժեքներ, լանդշաֆտային և արվեստի ստեղծագործություններ։ստեղծագործություններ: Այն նույնպես համարվում է տարածաշրջանային արգելանոցի մի մասը, որը տեղակայված է Մանզաներաս գետի բարձրավանդակում, այստեղի բնությունը գտնվում է հատուկ պաշտպանության ներքո և [[ՅՈՒԵՍԿՕ]]-յի կողմից դասակարգվել է որպես Բ կարգի տարածք, որը թույլատրում է հողատարածքի գյուղատնտեսական նպատակով օգտագործումը։օգտագործումը: Սոտո դե Վինուելասը նաև դասակարգվել է որպես թռչունների հատուկ պաշտպանության վայր։վայր:

Մադրիդյան Ռիոն գծային այգի է, որը ձգվում է Մանզանարես գետի հովտով Մադրիդի միջով։միջով: Նրա երկարությունը 10 կիլոմետր է և մակերեսը 649 հա, ընդգրկելով 6 թաղամաս։թաղամաս: Դա մի մեծ տարածք է, որին իրենից ներկայացնում է բնապահպանական, մարզական, հանգստի և մշակութային հետաքրքրություն։հետաքրքրություն:

Միջին դարերի վերջում Մադրիդի տնտեսությունը ունեցավ տիեզերական չափերի տնտեսական աճ, որի պատճառն էր նրա [[Իսպանական կայսրություն|Իսպանական կայսրության]] մայրաքաղաք հռչակումը։հռչակումը: Իսպիանիայում (Ինչպես Եվրոպական շատ երկրներում) շարունակեց կենտրոնացնել թագավորությունը, ըստ այդմ Մադրիդը առավել կարևոր նշանակություն ունեցավ Իսպանիայի իշխանության համար։համար: 19-րդ դարում Մադրիդը դարձավ արդյունաբերական խոշոր կենտրոն։կենտրոն: 20-րդ դարում Մադրիդը առավել նոր ուժով բարգավաճեց, հատկապես քաղաքացիական պատերազմից հետո, և դարձավ Եվրոպայի կարևորագույն արդյունաբերական կենտրոններից մեկը։մեկը: Քաղաքի տնտեսությունը կենտրոնացած էր տարբեր ճյուղերում, որոնք կապված են [[ավտոմեքենաներ]]ի, օդանավերի, քիմիկատներ, էլեկտրոնային սարքերի, դեղագործություն, [[սննդի վերամշակում|սննդի վերամշակման]], տպագիր նյութերի և կաշվե իրերի արտադրության հետ։հետ:<ref name="Overview: Economy">{{cite news

Մադրիդը միջազգային բիզնեսի և կոմերցիայի հիմնական կենտրոններից է։է: Այն Եվրոպայի ամենամեծ ֆինանսական կենտրոններից մեկն է։է:

1992-ից 2006 թվականների ընթացքում Մադրիդի տնտեսության ծառայությունների ոլորտում տեղի ունեցավ զգալի աճ։աճ: Այս ծառայություններից առավել նշանակալից էին կապի, տրանսպորտի, ֆինանսական և սեփականության հետ կապված ծառայությունները։ծառայությունները: Ծառայությունների այս չորս խմբի մասնաբաժինը Մադրիդի տնտեսության մեջ կազմում են 51%-ը համախառն արդյունքի և 62% ամբողջ ծառայության ոլորտի։ոլորտի: Ահռելի է Բարախաս օդանավակայանի դերը Մադրիդի տնտեսության մեջ։մեջ:

Երբ Իպանիայում սկսվեց ապակենտրոնացման քաղաքականությունը, Մադրիդը ստացավ ամենափոքր վարչական միավորը Իսպանիայի մյուս մարզերի մեջ։մեջ: Չնայած դրան Մադրիդի ինքնավար համայնքը ցուցաբերեց ամենամեծ տնտեսական աճը 2004-ից 2006 թվականներին Իսպանիայի մյուս շրջանների նկատմամբ։նկատմամբ: Նրա տնտեսական աճը ավելի բարձր էր քան երկրինը 2000-2006 թվականներին։թվականներին:<ref>{{cite web|url=http://www.esmadrid.com/recursos/doc/en/Negocio/ObservatorioEconomico/829557579_161200885839.pdf|title=Madrid Economy|publisher=Empresa Municipal Promoción de Madrid|accessdate= օգոստոսի 15, 2008|format=PDF|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080819202208/http://www.esmadrid.com/recursos/doc/en/Negocio/ObservatorioEconomico/829557579_161200885839.pdf|archivedate=օգոստոսի 19, 2008}}</ref>

Մադրիդը դարձավ աշխարհի 23-րդ ամենահարուստ քաղաքը և Եվրոպայի երրորդ ամենահարուստը իր ՀՆԱ-ի ցուցանիշներով։ցուցանիշներով: Ըստ 2005-ի տնտեսական վիճակագրության արդյունքների քաղաքի ՀՆԱ-ն $201.5 միլիարդ էր, նրանից հարուստ էր միայն Փարիզը ($460 միլիարդ) և Լոնդոնը ($452 միլիարդ) և ավելի աղքատ էին այնպիսի քաղաքներ ինչպիսին են օրինակ [[Մոսկվա]]ն և [[Բարսելոնա]]ն։ն:<ref>{{cite web|url=http://www.citymayors.com/statistics/richest-cities-2005.html |title=City Mayors reviews the richest cities in the world in 2005 |publisher=Citymayors.com |date= մարտի 11, 2007 |accessdate= հուլիսի 8, 2009}}</ref> Մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի մակարդակով Մադրիդը ամենահարուստն էր Իսպանիայում և ամենահարուստներից մեկը Եվրոպայում։Եվրոպայում: Մադրիդի մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի միջին մակարդակակը կազմում է եվրոպական միջին մակարդակի 133.9%-ը կամ 25,800€ (34,572€/$48,313) այս ցուցանիշով Մադրիդը առաջ է 8 իսպանական տարածաշրջաններից միասին վերցված։վերցված:<ref>{{cite web|author=Colpisa |url=http://www.laverdad.es/murcia/20080218/economia/ocho-regiones-espanolas-superan-20080218.html |title=Ocho regiones españolas superan ya el PIB medio de la Unión Europea. La Verdad |publisher=Laverdad.es |date= |accessdate= հուլիսի 8, 2009}}</ref> Մադրիդի գնողունակության մակարդակը կազմում է Նյու Յորքի 97.8%-ը։ը:

Մադրիդը աշխարհի ֆինանսական կենտրոններից մեկն է, հանդիսանում է Եվրոպայի հինգ մեծագույն առևտրային կենտրոններից մեկը։մեկը: Մադրիդը շարունակում է իր արագ տեմպերով աճի հետագիծը, 2007 թ. 16-րդ տեղից հասնելով 11-րդ տեղ աշխարհում և 6-րդ տեղից 5-րդ տեղ Եվրոպայում։Եվրոպայում:

Մադրիդը Պիրենեյան թերակղզու այն քաղաքներից մեկն է, որտեղ իրականացվում են առավել շատ ներդրումներ և այն փաստորեն ձգում է աշխատանք փնտրողներին։փնտրողներին: Միջին [[աշխատավարձ]]ը Մադրիդում 2007 թվականին կազմել է 2540 €, մինչդեռ Իսպանիայում այն 2085 € էր։էր:<ref>{{cite web|url=http://www.elmundo.es/mundodinero/2007/09/20/economia/1190291524.html |title=El salario medio bruto se acerca a 2.000 euros en el segundo trimestre del año |publisher=elmundo.es |date= 2007-09-20 |accessdate= 2009-07-08}}</ref> Հասույթների առումով Մադրիդը նույնպես առաջինն է Իսպանիայում, իսկ աշխարհում 28-րդը։րդը:<ref>{{cite web|url=http://www.citymayors.com/economics/richest_cities.html |title=World's richest cities in 2008 |publisher=City Mayors |date= |accessdate= 2009-07-08}}</ref>

{{Համայնապատկեր|Panoramic of Madrid.jpg|1000px|<center>Մադրիդի համայնապատկերը։համայնապատկերը:</center>}}

Մադրիդի բնակչությունը սկսեց արագ տեմպերով աճել, երբ 16-րդ դարում քաղաքը դարձավ երկրի մայրաքաղաք, իսկ 1970 թվականին հատեց 3 միլիոնի սահմանը։սահմանը:

1970 թ․-ից մինչև 1990-ականները քաղաքի բնակչությունը նվազեց։նվազեց: Այս երևույթը կրկնվեց նաև Եվրոպական այլ քաղաքներում, պատճառը կարող էր լինել արվարձանների աճը կամ Եվրոպայի տնտեսական աճի դանդաղումը։դանդաղումը:

Բնակչության արագ տեմպերով աճ տեղի ունեցավ 1990-ականների վերջին և 21-րդ դարի սկզբին ի հաշիվ օտարերկրյա ներգաղթյալների, որը արդյունք էր քաղաքի տնտեսական մեծ աճին։աճին: Ըստ մարդահամարի տվյալների 2001-ից 2005 թվականներին ընկած ժամանակահատվածում քաղաքի բնակչությունը աճեց 271,856-ով։ով:

Որպես Իսպանիայի մայրաքաղաք, քաղաքը գրավում էր բազմաթիվ ներգաղթյալների ամբողջ աշխարհից։աշխարհից: Բնակչության մոտ 83.8%-ը իսպանացիներ են, իսկ 16.2%-ը այլազգիներ, այդ թվում Լատինական Ամերիկայից, Եվրոպայից, Ասիայից, Հյուսիսային Աֆրիկայից և Արևմտյան Աֆրիկայից գաղթածներ։գաղթածներ:<ref name="munimadrid.es">{{cite web|url=http://www.munimadrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Publicaciones/PoblacionExtranjera/1Julio2007/Extranjeros_Julio07.pdf |title=Foreign Population in the city of madrid. A study by the Dirección General de Estadística of the municipality of Madrid |format=PDF |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20071029180949/http://www.munimadrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Publicaciones/PoblacionExtranjera/1Julio2007/Extranjeros_Julio07.pdf|archivedate=հոկտեմբերի 29, 2007}}</ref>

Ամենամեծ գաղթօջախներն են՝ [[Էկվադոր]]ցիներ՝ 104,184, [[Ռումինացի]]ներ՝ 52,875, [[Բոլիվիա]]ցիներ՝ 44,044, [[Կոլումբիա]]ցիներ՝ 35,971, [[Պերու]]ացիներ՝ 35,083, [[Չինացի]]ներ՝ 34,666, [[Մարոկկո|Մարոկացիներ]]՝ 32,498, [[Դոմինիկյան Հանրապետություն|Դոմինիկացիներ]]՝ 19,602, [[Բրազիլիա]]ցիներ՝ 14,583 և [[Պարագվայ]]ցիներ՝ 14,308։308: Ունեն նաև մեծ համայնքներ [[Ֆիլիպիններ|Ֆիլիպինցիները]], [[Հասարակածային Գվինեա]]յից գաղթածները, [[Բուլղարացի]]ները, [[Հնդիկ]]ները, [[Իտալիա|Իտալացիները]], [[Արգենտինա]]ցիները, [[Սենեգալ]]ցիները և [[Լեհաստան|Լեհերը]]։:<ref name="munimadrid.es"/>

Ամենաշատ թվով ներգաղթյալներ ունեցող թաղամասերն են [[Ուսերա]]ն (28.37%), [[Սենտրո (Մադրիդ)|Սենտրոն]] (26.87%), [[Կարաբանչել]]ը (22.72%) և [[Տետուան (Մադրիդ)|Տետուանը]] (21.54%)։: Ամենաքիչ ներգաղթյալներ ունեցող թաղամասերն են [[Ֆուենկարրել-Էլ Պրադո]]ը (9.27%), [[Ռետիրո (Մադրիդ)|Ռետիրոն]] (9.64%) և [[Չամարտին]]ը (11.74%)։:

[[Քաղաքային խորհուրդ]]ը բաղկացած է 57 անդամից, որոնցից մեկը ընտրվում է քաղաքապետ։քաղաքապետ: Ներկայիս քաղաքապետն է [[Մանուելա Կարմենա]]ն։ն: Քաղաքապետին ընտրում է խորհուրդը։խորհուրդը:

Քաղաքային խորհուրդը կազմվում է երկրի քաղաքացիներից, որոնց ընտրում են քաղաքի բնակչությունը։բնակչությունը: Նրա լիազորությունների մեջ են մտնում, հարկերի հետ կապված որոշումների ընդունումը, քաղաքապետի ընտրությունը, հրամանագրերի փոփոխությունը և հաստատումը, կանոնակարգերը փոփոխությունը և հատատումը, բյուջեի հաստատումը և այլն։այլն:<ref>{{cite web|url=http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.5fbdbaf471a1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=da51a5a66b2ce010VgnVCM1000000b205a0aRCRD&vgnextchannel=f4ea39b48936c010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD |title=Pleno de Madrid (Spanish Only) |language={{es}} |publisher=Munimadrid.es |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010}}</ref> Այժմյան քաղաքային կառավարությունը կազմված է քաղաքապետից, նրա տեղակալից և 8 անդամներից։անդամներից: Բոլորն էլ քաղաքային խորհրդից են։են:<ref>{{cite web|url=http://www.munimadrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Gobierno-y-Administracion/Junta-de-Gobierno-de-la-Ciudad-de-Madrid/Junta-de-Gobierno-de-la-Ciudad-de-Madrid?vgnextfmt=especial3&vgnextoid=f22aad613938d010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextchannel= 18b9e3d5d3e07010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD |title=Local Government Organization (Spanish Only) |language={{es

Սկսած 1989 թվականից Մադրիդի կառավարությունում մեծամասնություն է կազմում [[Ժողովրդական կուսակցություն (Իսպանիա)|Ժողովրդական կուսակցությունը]]։: 2007 թվականի ընտրություններում Ժողովրդական կուսակցությանը բաժին հասավ խորհրդի 34 մանդատ, Իսպանական սոցիալ-աշխատավորական կուսակցությանը՝ 18, իսկ ձախակողմյան կուսակցությանը՝ 5 մանդատ։մանդատ:

[[Ալբերտո Ռուիզ-Գալլարդոն]]ը պաշտոնավարել է 2003-ից մինչև 2011 թվականները։թվականները: 2011 թվականի ընտրություններում նրա կուսակցությունը տիրացավ խորհրդի 34 մանդատին, որը 55.5% ձայնի իրավունք է տալիս։տալիս: Կուսակցությունը հաղթանակ տարավ բոլոր թաղամասերում բացի երկուսից։երկուսից:

2015 թվականի ընտրություններում Ժողովրդական կուսակցությունը հավաքեց ամենաշատ ձայները, սակայն երկրորդ տեղ գրաված Ահորա Մադրիդ խմբակցությունը, կոալիցիա կազմելով Սոցյալ-աշխատավորական կուսակցության հետ, քաղաքապետ ընտրեցին Մանուելա Կարմենային Ահորա Մադրիդից։Մադրիդից:

Մադրիդը Իսպանիայի ամենաճանաչված մշակութային քաղաքներից մեկն է՝ հարուստ մշակութային վայրերով։վայրերով:

Մադրիդը համարվում է Եվրոպական լավագույն քաղաքներից մեկը իր պատկերասրահների և թանգարանների ցուցանիշով։ցուցանիշով: Լավագույնը համարվում է ''[[Արվեստի ոսկե եռանկյունի]]ն'', տեղակայված [[Պասեո դել Պրադո]]յի երկայնքով և իր մեջ ներառում է երեք թանգարան։թանգարան: Դրանցից ամենահայտնին [[Պրադո թանգարան]]ն է, որտեղ գտնվում են [[Դիեգո Վելասկես]]ի [[Լաս Մենինաս]]ը, [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]ի [[Լա մայա վեստիդա]]ն և [[Լա մայա դեսնուդա]]ն։ն: Մյուս երկու թանգարաններն են՝ [[Տիսեն-Բորնեմիսա թանգարան]]ը, ստեղծվել է խառը մասնավոր հավաքածուներից, և [[Ռեյնա Սոֆիա թանգարան]]ը, որտեղ գտնվում է [[Պաբլո Պիկասո]]յի [[Գերնիկա (գեղանկար)|Գերնիկա]] գեղանկարը, վերադարձված Նյու Յորքից 20-րդ դարի վերջին։վերջին:

[[Պրադո թանգարան (Մադրիդ)|Պրադո թանգարան]]ը [[թանգարան]] և [[պատկերասրահ]] է, որտեղ գտնվում են Եվրոպական արվեստի լավագույն գործերը սկսած 12-րդ դարից մինչև 19-րդ դարի սկզբները, որոնց հիմքն է Իսպանիայի թագավորական հավաքածուն։հավաքածուն: Հավաքածուն ներկայումս ներառում է մոտ 7,600 գեղանկար, 1,000 քանդակ, 4,800 գծանկար և 8,200 նկար, ինչպես նաև մեծ թվով արվեստի և պատմական գործեր։գործեր: Պրադոն ամենաշատ հաճախվող թանգարաններից մեկն է աշխարհում։աշխարհում: Այտեղ են [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]յի, [[Դիեգո Վելասկես]]ի, [[Էլ Գրեցիո]]յի, [[Ռուբենս]]ի, [[Տիցիան]]ի, [[Հիերոնիմուս Բոշ]]ի, [[Ժոզե դե Ռիբերա]]յի և [[Պատինիր]]ի լավագույն գործերը, ինչպես նաև [[Ռոջեր վան դեր Վեյդեն]]ի, [[Ռաֆայել]]ի, [[Տինտորետո]]ի, [[Պաոլո Վերոնեսե]]ի, [[Կարավաջիո]]յի, [[Վան Դիկ]]ի, [[Կլոդ Լորայն]]ի, [[Բարտոլոմե Էստեբան Մուրիլլո|Մուրիլլո]]յի և [[Զուրբալան]]ի գործերը։գործերը:<ref>{{cite web|url=http://www.museodelprado.es/en/ |title=Museo del Prado, official english webpage}}</ref>

[[Ռեյնա Սոֆիա թանգարան]]ը (MNCARS) [[Իսպանիա]]յի 20-րդ դարի արվեստի ազգային թանգարանն է։է: Թանգարանում հիմնականում ներկայացված են Իսպանական արվեստի նմուշները։նմուշները: Թանգարանի հավաքածուները ներառում են 20-րդ դարի իսպանացի լավագույն արվեստագետների նմուշները, ինչպիսիք են՝ [[Պաբլո Պիկասո]]ն, [[Սալվադոր Դալի]]ն, [[Խուան Միրո]]ն, [[Խուան Գրիս]]ը և [[Խուլիո Գոնսալես (քանդակագործ)|Խուլիո Գոնսալես]]ը։ը: Թանգարանի լավագույն գործը Պիկասոյի ''[[Գուերնիսա (գեղանկար)|Գուերնիսա]]'' գեղանկարն է։է: Ռեյնա Սոֆիան ունի նաև անվճար գրադարան, որտեղ պահվում են մոտ 100,000 գիրք, մոտ 3,500 ձայնագրություններ և մոտ 1,000 տեսագրություն։տեսագրություն:<ref>{{cite web|url=http://www.museoreinasofia.es/index_en.html |title=Museo Reina Sofía (MNCARS), official english webpage}}</ref>

[[Պատկեր:Thyssen.JPEG|մինի|[[Տիսեն-Բորնեմիսա թանգարան]]։:]]

[[Տիսեն-Բորնեմիսա թանգարան]]ը գեղարվեստական թանգարան է, որը լրացնում է իր գործընկերների պատմական բացերը. Պրադոյի դեպքում այն ներառում է իտալական գործերը Անգլիայից, Հոլանդիայից և Գերմանիայից, իսկ Ռեյնա Սոֆիայի դեպքում ներառում է [[Իմպրեսիոնիզմ|Իմպրեսիոնիստների]], [[Էքսպրեսիոնիզմ|Էքսպրեսիոնիստների]] և Եվրոպական ու Ամերիկյան գեղանկարները 20-րդ դարի կեսերից հետո, մոտ 1,600 կտավներով։կտավներով:<ref>{{cite web|url=http://www.museothyssen.org/en/thyssen/home |title=Thyssen-Bornemisza Museum, official english webpage}}</ref>

[[Ռեալ Ակադեմիա դե Բելլաս Արտես դե Սան Ֆերնանդո|Սան Ֆերնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիան]] ներկայումս գործում է որպես թանգարան և պատկերասրահ, որտեղ գտնվում է 15-ից 20-րդ դարերի կտավների հրաշալի հավաքածու. [[Ջիովաննի Բելինի]], [[Կորրեջիո]], [[Ռուբենս]], [[Զուրբարան]], [[Բերտոլոմե Էստեբան Մուրիլլո|Մուրիլլո]], [[Գոյա]], [[Խուան Գրիս]], [[Պաբլո Սերրանո]]։: Ակադեմիան հանդիսանում է նաև կերպարվեստի կենտրոնը Մադրիդում։Մադրիդում: [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]ն եղել է ակադեմիայի տնօրենը և իր շրջանավարտներն են եղել [[Պաբլո Պիկասո]]ն, [[Սալվադոր Դալի]]ն, [[Անտոնիո Լոպես Գարսիա]]ն, [[Խուան Լունա]]ն և [[Ֆերնանդո Բոտերո]]ն։ն:<ref>{{cite web|url=http://www.gomadrid.com/museums/bellas-artes.html |title=The Real Academia de Bellas Artes de San Fernando Museum, Madrid |publisher=Gomadrid.com |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref><ref>[http://karaart.com/botero/fernando_botero.html ]{{dead link|date=April 2011}}</ref>

[[Պատկեր:ArmeriaPalacioRealMadrid.JPG|ձախից|մինի|[[Մադրիդի Թագավորական պալատ|Թագավորական զինանոց]]ը, Մադրիդի Թագավորական պալատում։պալատում:]]

[[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ը [[Խուան Կառլոս I]]-ի պաշտոնական նստավայրն է, բայց օգտագործվում է միայն պաշտոնական ծիսակատարությունների համար։համար: Այն բարոկկո ոճի ամրոց է լի արվեստի գործերով, Եվրոպայի խոշորագույն թագավորական պալատներից մեկն է, հայտնի իր շքեղ սենյակներով և զենքի և զրահի, ինչպես նաև արծաթեղենի, սպասքի, ժամացույցների, կտավների հարուստ հավաքածուով։հավաքածուով:<ref>.http://www.patrimonionacional.es/Home/Palacios-Reales/Palacio-Real-de-Madrid.aspx</ref>

[[Ազգային հնագիտական թանգարան (Մադրիդ)|Իսպանիայի ազգային հնագիտական թանգարան]]ի հավաքածուն ներառում է [[Նախապատմություն|նախապատմական]], [[Կելտ]]ական, [[Իբերիացիներ|Իբերիական]], [[Հին Հունաստան|Հունական]] և [[Հին Հռոմ|Հռոմեական]] հնագույն իրեր ինչպես նաև [[Միջին դարեր|միջնադարյան]] ([[Վիսգոթիկ]], [[Իսլամի պատմություն|Մուսուլմանական]] և Քրիստոնեական) իրեր։իրեր:

[[Ամերիկաս թանգարան (Մադրիդ)|Ամերիկաս թանգարան]]ը ({{lang-es|Museo de América}}) ազգային թանգարան է, որը տնօրինում է Ամերիկա մայրցամաքի գեղարվեստական, հնագիտական և գյուղատնտեսական նմուշներին սկսած պալեոլիթ դարաշրջանից մինչ այժմ։այժմ: Մշտական ​​ցուցադրությունը բաժանված է հինգ հիմնական ոլորտների, Ամերիկայի ըմբռնումը, Ամերիկայի իրականությունը, Ամերիկայի հասարակությունը, կրոնը և հաղորդակցությունը։հաղորդակցությունը:

Բնական գիտությունների ազգային թանգարանը [[Իսպանիա]]յի բնության պատմության [[Ազգային թանգարան]]ն է։է: Թանգարանի հետազոտական բաժիններն են՝ [[Կենսաբանություն]]ը, [[Էվոլուցիոն կենսաբանություն]]ը, [[Էվոլուցիոն բնագիտություն]], [[Հրաբխագիտություն]]ը և [[Երկրաբանություն]]ը։ը:<ref>{{cite web|url=http://www.mncn.csic.es/ |title=Portada |publisher=MNCN |date= 2011-05-27 |accessdate= 2011-06-02}}</ref>

Լաս Դեսկալզաս Ռեալես մենաստանը նախկինում եղել է [[Կառլոս I (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս I]] թագավորի և Իզաբել պոտուգալացու ամրոցը։ամրոցը: 1559 թվականին նրանց դուստր Ժուանը այս տեղում հիմնեց մենաստան։մենաստան: 16-րդ դարից մինչև 17-րդ դարը մենաստանը ներգրավում էր երիտասարդ այրիներին և ծերացած կույսերին։կույսերին: Մենաստանը ձեռք բերեց մեծ հարստություններ և դարձավ Եվրոպայի ամենահարուստ մենաստանը։մենաստանը: Այն ունի բազմաթիվ գործեր վերածննդի և բարոկկո ոճի, այդ թվում՝ Գասպար Բակերայի Քրիստոսի նկարները, որոնք նկարվել են անհայտ հեղինակի կողմից (չի բացառվում Վելասկեսի կողմից) դրանք են համարվում իսպանական ներկարվեստի գլուխգործոցները։գլուխգործոցները:<ref>{{cite web|url=http://www.patrimonionacional.es/Home/Monasterios-y-Conventos/Monasterio-de-las-Descalzas-Reales.aspx |title=Patrimonio Nacional – Monasterio de las Descalzas Reales |publisher=Patrimonionacional.es |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref>

[[Խոսե Լազարո Գալդիանո|Լազարիո Գալդիանո]] թանգարանը ներառում է դեկորատիվ արվեստի հանրագիտարանային հավաքածուներ։հավաքածուներ:

Հավաքածուն ներառում է [[Լեոնարդո դա Վինչի]]ի, [[Կլադիո Կոելլո]]յի, [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]յի, [[Պեդրո Բերուգուետե]]ի, [[Էլ Գրեցիո]]յի, [[Հիերոնիմուս Բոշ]]ի, [[Ռեմբրանդտ]]ի, [[Թոմաս Գայնսպորու]]ի, [[Թոմաս Լավրենս]]ի և [[Խոսուա Ռեյնոլդս]]ի նկարները, ինչպես նաև [[Գյամոլոնա]]յի և [[Վերոչիո]]յի քանդակները, 10-րդ դարի Բյուզանդական էմալ, Արաբական և Բյուզանդական փղոսկրե տուփեր, Հելենական, Հռոմեական, միջնադարյան, վերածննդի և բարոկկո զարդեր, [[Պիզանելլո]] և [[Պոմպեո Լեոնի]] մեդալներ, Իսպանական և Իտալական կերամիկա, Իտալական և արաբական հագուստ և Իննոսենտ VIII պապի ունիկալ զենքի հավաքածուն՝ ներառյալ նրա սուրը։սուրը:<ref>{{cite web|url=http://www.flg.es/museo/museo.htm |title=Fundación Lázaro Galdiano museum website |publisher=Flg.es |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref>

Դեկորատիվ արվեստի ազգային թանգարանը քաղաքի ամենահին թանգարաններից մեկն է։է: Այն ցուցադրում է «մանր արվեստների» էվոլյուցիան ([[կահույք]], կերամիկա և ապակի, տեքստիլ և այլն)։: Նրա 60 սենյակներում ցուցադրված են 15,000 օբյեկտներ, որոնք ունեն մոտ 40,000 նմուշ։նմուշ:<ref>{{cite web|url=http://mnartesdecorativas.mcu.es |title=Museo de Artes Decorativas |publisher=Mnartesdecorativas.mcu.es |date= |accessdate= 2011-06-01}}</ref>

Ազգային Ռոմանտիզմի թանգարանը պարունակում է արվեստի և արտեֆակտների մեծ հավաքածու, որոնք պատկերում են 19-րդ դարի կյանքը և ոճը, հատուկ ուշադրություն դարձնելով ռոմանտիզմին։ռոմանտիզմին:<ref>{{cite web|url=http://museoromanticismo.mcu.es |title=Museo del Romanticismo |publisher=Museoromanticismo.mcu.es |date= |accessdate= 2011-06-01}}</ref>

Մադրիդում կան զգալի քանակությամբ Կաթոլիկ եկեղեցիներ, դրանցից շատերը համարվում են կրոնական արվեստի նմուշներ։նմուշներ:

Քաղաքի ամենահին եկեղեցին, որը պահպանվել է մինչև մեր օրերը, [[Սան Նիկոլաս դե լոս Սերվիտես եկեղեցի, Մադրիդ|Սան Նիկոլաս դե լոս Սերվիտես եկեղեցին է]], որի զանգակատունը (12-րդ դար) Մուդեխար ոճի է։է: Հաջորդ ամենահին եկեղեցին [[Սան Պեդրո էլ Ռեալ, Մադրիդ|Սան Պեդրո Էլ Ռեալն է]]՝ իր աղյուսե աշտարակով։աշտարակով:

[[Սան Ժերոնիմո էլ Ռեալ|Սրբ. Ժերոմե եկեղեցին]] գոթական եկեղեցի է [[Պրադո թանգարան]]ի կողքին։կողքին: Կաթոլիկ իշխանավորները 15-րդ դարում պատվիրեցին եկեղեցու շինարարությունը՝ որպես անհետացած մենաստանի մի մաս։մաս: Վերջերս այն վերանորոգվեց [[Ռաֆայել Մոնեո]]յի կողմից՝ դարձնելով ավելի համահունչ հարևան Պրադո թանգարանի նեոկլասիկ ոճին և [[Լեոնե Լեոնի]]ի և [[Պոմպեո Լեոնի]]ի քանդակներին։քանդակներին:

Եպիսկոպոսական մատուռը գոթական կառույց է, որը կառուցվել է 16-րդ դարում Եպիսկոպոս Պլասենցիայի հրամանով։հրամանով: Այն կառուցվել է Սան Իսիդրո Լաբրադորի (Մադրիդի սուրբ հովանավոր) մասունքների վրա, բայց օգտագործվել է որպես Վարգաս ընտանիքի դամբարան։դամբարան: Ներսում են Վարգաս ընտանիքի տապանաքարերը և նկարները, որոնք [[Ալոնսո Բերուգուեթե]]ի աշակերտ Ֆրանցիսկո Ջիրալթեի գործերն են։են: Նրանք համարվում են Իսպանիայի վերածննդի գլուխգործոցները։գլուխգործոցները:

[[Պատկեր:Colegiata de San Isidro (Madrid) 02.jpg|մինի|150px|ձախից|Սբ. Իսիդորե տաճարը։տաճարը:]]

[[Սան Իսիդրո եկեղեցի, Մադրիդ|Սրբ. Իսիդոր տաճար]]ը կառուցվել է 1620–1664 թվականներին Սրբազան Հռոմի կայսր [[Կառլոս V (Հռոմեական սրբազան կայսրություն)|Կառլոս V]]-ի դուստր կայսրուհի Մարիայի հրամանով՝ եբրայական դպրոցի մի մաս ծառայելու նպատակով։նպատակով: Նրա գմբեթը առաջին փայտյա շրջանակներով գմբեթն էր ծածկված սպեղանիով, որը ուներ թեթև քաշ և փոքրացնում էր պատերի ծանրաբեռնվածությունը։ծանրաբեռնվածությունը: Այն Մադրիդի գլխավոր տաճարն էր 1885-ից մինչև 1990-ական թվականները, մինչ կառուցվում էր Ալմուդենան։Ալմուդենան: Ներսում արվեստի գործերի մեծ մասը այրվել են քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ, պահպանվել է Սան Իսիդրո Լաբրադորի և նրա տիկնոջ՝ Մարիա Տորրիբիայի շիրիմները և մասունքները։մասունքները:

[[Լա Էնկարնասիոն թագավորական մենաստան]]ը Ավգուստինյան հավաքածուի մենաստան է։է: Հաստատությունը պատկանել է ազնվական տիկնանց, որը հիմնադրել է Իսպանիայի թագուհի Մարգարիտան՝ Իսպանիայի թագավոր Ֆիլիպ III-ի կինը, 17-րդ դարի սկզբներին։սկզբներին: Շնորհիվ իր որմնանկարների և քանդակների այն համարվում է առավել հայտնի տաճարներից մեկը Մադրիդում։Մադրիդում: Շինության ճարտարապետն էր Ֆրայ Ալբերտո դե լա Մադրե դե Դիոսը, ով կառուցել է տաճարը 1611-ից 1616 թվականներին։թվականներին: Կառույցի ճակատային մասը պատկանում է ոգեշնչվող հերերիան ոճին և այն օգտագործվել է որպես իսպանական եկեղեցիների ոճ։ոճ: Եկեղացու ներքին գեղեցիկ ձևավորման հեղինակն է բարոկո ոճի հայտնի ճարտարապետ [[Վենտուրա Ռոդրիգես]]ը։ը:

Սան Անտոնիո դե լոս Ալեմանեսը (Սուրբ Էնթոնի եկեղեցի) մոտ 17-րդ դարի եկեղեցի է, որը սկզբնական շրջանում եղել է պորտուգալական հիվանդանոց։հիվանդանոց: Հետագայում այն հանձնվել է քաղաքում ապրող գերմանացիներին։գերմանացիներին:

Եկեղեցու ներքին հարդարանքները վերջերս են վերականգնվել։վերականգնվել: Այն ունի գեղեցիկ որմնանկարների, որոնք նկարել են Լուկա Ջորդանոն, Ֆրանցիսկո Կարենոն և [[Ֆրանցիսկո Ռիզի]]ն։ն: Որմնանկարներում պատկերված են Իսպանիայի, Հունգարիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի և Բոհեմիայի որոշ թագավորներ։թագավորներ:

Սուրբ Էնթոնի լա Ֆլորիդա թագավորական մատուռը հաճախ անվանում են «Գոյայի վեցատամ մատուռ»։: Մատուռը կառուցվել է [[Կառլոս IV (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս IV]]-ի հրամանով, որը որմնանկարների ձևավորումը հանձնեց Գոյային։Գոյային: Նրանք ավարտվեցին վեց ամսվա ընթացքում 1798 թվականին։թվականին: Որմնանկարներում պատկերված են սուրբ Էնթոնի Դադուացու հրաշքները, ներառված Լիսաբոնում նկարված որմնանկարնեը, որոնք նկարիչը տեղափոխեց Մադրիդ։Մադրիդ:

Յուրաքանչյուր տարվա հուլիսի 13-ին մատուռը դառնում է մարդաշատ, որտեղ հիմնականում գալիս են չամուսնացած կանայք աղոթելու սուրբ Էնթոնիին և նրանից խնդրելու կյանքի ընկեր։ընկեր:

Սան Ֆրանցիսկո էլ Գրանդե Բազիլիկան կառուցվել է նոր դասական ոճով [[Ֆրանցիսկո Սաբոտինի]]ի կողմից 18-րդ դարի երկրորդ կեսին։կեսին: Այն քրիստոնեական տաճարների մեջ ունի թվով հինգերորդ ամենամեծ տրամագիծ ունեցող գմբեթը (33 մետր տրամագիծ)։:

Ալ Ալմուդենա տաճարը հանդիսանում է Մադրիդի եպիսկոպոսի նստավայրը։նստավայրը: Տաճարն ունի 102 մետր երկարություն և 73 մետր բարձրություն։բարձրություն: Էկլեկլտիկ այս տաճարը կառուցվել է 19-20-րդ դդ․ նույն վայրում, որտեղ եղել է Մարրական միջնաբերդը (Ալ-Մուդայնա) Մադրիդում։Մադրիդում: Այն նվիրված է Հռոմի Պապ [[Հովհաննես Պողոս II]]-ին 1993 թվականի հունիսի 15-ին Իսպանիա կատարած չորրորդ այցելության պատվին։պատվին: Դրանով իսկ այն Իսպանիայի տաճարը՝ նվիրված Հռոմի Պապին։Պապին:

[[Պատկեր:Calle de Alcalá (Madrid) 18.jpg|մինի|150px|ձախից|Սերվանտես ինստիտուտի գլխամասը։գլխամասը:]]

Մադրիդը իսպանական գրականության կենտրոններից մեկն է եղել։եղել: Քաղաքում են ծնվալ Իսպանիայի ոսկե դարաշրջանի գրողներից մի քանիսը, այդ թվում՝ [[Լոպե դե Վեգա]]ն ([[Ֆուենտե Օվեխունա]], [[Շունը դեզի վրա]], Օլմեդոյի ասպետը), ով վերափոխեց Իսպանական թատրոնը, նրա գործը շարունակեց [[Կալդերոն դե լա Բարսա]]ն ([[Կյանքը երազանք է]]), [[Ֆրանցիսկո դե Քուեվեդո]], իսպանացի ազնվական և գրող հայտնի իր սատիրաներով, որի գործերում քննադատվում էին այդ ժամանակվա իսպանական հասարակությունը և հեղինակել է [[Էլ Բուսկոն]]ը։ը: Եվ վերջապես [[Տիրսո դե Մոլինա]]ն, ով ստեղծել է հայտնի [[Դոն Ժուան]]ի կերպարը։կերպարը: Բացի այդ Սերվանտեսը և Գոնգորան նույնպես ապրել են քաղաքում (չնայած Մադրիդում չեն ծնվել)։: Լոպե դե Վեգան, Քվեվեդոյի, Գոնգորայի և Սերվանտեսի տները դեռևս պահպանված են քաղաքում և բոլորը գտնվում են Բարիո դե լաս Լետրասում։Լետրասում:

Մադրիդում ծնված վերջին ժամանակաշրջանի գրողներից են՝ [[Լեոնարդո Ֆերնանդես դե Մորատին]]ը, [[Մարիանո Ժոզե դե Լարրա]]ն, [[Ժոզե դը Էչեգարայ]]ը (Գրականության Նոբելյան մրցանակակիր), [[Ռամոն Գոմես դե լա Սերնա]]ն, [[Դամասո Ալոնսո]]ն, [[Էնրիքե Ժարդիել Պոնսելա]]ն և [[Պեդրո Սալինաս]]ը։ը:

Մադրիդում է գտնվում իսպաներենի թագավորական ակադեմիայի տունը, ինչը շատ կարևոր մշակութային հաստատություն է, որը զբաղվում է լեզվական օրենքների մշակմամբ, գիտական ուսումնասիրություններով և լեզվական տերմինների միասնականությամբ։միասնականությամբ:<ref>{{cite web|url=http://noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/rd1109-1993.html |title=Real Decreto 1109/1993, de 9 de julio, por el que se aprueba los Estatutos de la Real Academia Española |publisher=Noticias.juridicas.com |date= 2011-01-21 |accessdate= 2011-04-14}}</ref>

Մադրիդում է գտնվում [[Ինստիտուտո Սերվանտես]] մշակութային հաստատության տունը, որի խնդիրն է [[իսպաներեն]]ի խթանումը և դասավանդումը, ինչպես նաև [[Իսպանիա]]յի և [[Լատինական Ամերիկա]]յի մշակույթի տարածումը։տարածումը:

[[Իսպանիայի ազգային գրադարան]]ը գլխավոր ազգային գրադարանն է և ամենամեծը Իսպանիայում։Իսպանիայում: Գրադարանի հավաքածուն բաղկացած է ավելի քան 26,000,000 նյութերից, այդ թվում՝ 15.000.000 գրքեր և այլ տպագիր նյութեր, 30.000 ձեռագրեր, 143.000 թերթեր և ամսագրեր, 4.500.000 գրաֆիկական նյութեր, 510.000 երաժշտական միավորներ, 500.000 քարտեզներ, 600.000 ձայնագրությունները, 90.000 աուդիո և վիդեո ձայնագրություններ, 90.000 էլեկտրոնային փաստաթղթեր և այլն։այլն:<ref>[http://www.bne.es/es/Colecciones/ National Libray's website]</ref>

Մադրիդի գիշերային կյանքը քաղաքի հիմնական հպարտություններից է։է: Տապաս Բարերը, Կոկտեյլ պարերը, ջազային սրճարանները, կենդանի երաժշտությամբ ռեստորանները, ֆլամենկո թատրոնները կարող են սպասարկել բոլոր տարիքի և նախասիրությունների հասարակությանը։հասարակությանը: Ամեն գիշեր քաղաք տարբեր վայրերում անցկացվում են կենդանի երաժշտությամբ համերգներ։համերգներ:

Գիշերային կյանքը և երիտասարդական մշակույթը ծաղկում ապրեց [[Ֆրանցիսկո Ֆրանկո|Ֆրանկո]]յի մահից հետո, հատկապես 80-ականներից, երբ քաղաքի քաղաքապետն էր Էնրիկե Տիերնո Գալվանը։Գալվանը:

դասական երաժշտության համերգների անցկացման հիմնական վայրն է։է: Այն Իսպանիայի ազգային և սիմֆոնիկ նվագախմբերի տունն է համարվում։համարվում:<ref name="Orquesta Sinfónica Chamartín-Historia (in Spanish)">{{cite web |title=Orquesta Sinfónica Chamartín-Historia (in Spanish)| url=http://www.oschamartin.org/osc/index.php?option=com_content&task=view&id= 12&Itemid= 35 |publisher=Orquesta Sinfónica Chamartín |date= փետրվարի 20, 2008 |accessdate= օգոստոսի 28, 2008}}</ref> Այստեղ են անցկացվում Մադրիդի համայնքի նվագախմբերի և Մադրիդի սիմֆոնիկ նվագախմբի համերգները։համերգները: Այստեղ են անցկացվում նաև Մադրիդ ժամանած տարբեր նվագախմբերի համերգներ։համերգներ:

[[Տեատրո Ռեալ]]ը Մադրիդի օպերայի հիմնական շենքն է, որը տեղակայված է Թագավորական պալատի հենց դիմացի մասում, այստեղ է ելույթ ունենում Մադրիդի սիմֆոնիկ նվագախումբը։նվագախումբը:<ref>{{cite web | url=http://www.timeout.com/madrid/music/venue/13686/teatro-real | title=Teatro Real (Timeout Madrid)| accessdate= հունվարի 31, 2009}}</ref> Ամեն տարի այստեղ անցկացվում են մոտ տասնյոթ օպերային ներկայացում, նաև երկու բալետ և մի քանի համերգ։համերգ:

[[Տեատրո դե լա Զուրզուելա]]ն նվիրված է հիմնականում [[Զուրզուելա]]յին (իսպանական ավանդական երաժշտական ​​թատրոնի ժանր)։:<ref>[http://teatrodelazarzuela.mcu.es/teatro/historia.asp ''History of the Teatro de la Zarzuela'']</ref><ref>{{cite web|url=http://www.timeout.com/madrid/music/venue/13687/teatro-de-la-zarzuela |title='&#39;Teatro de la Zarzuela – Timeout Madrid'&#39; |publisher=Timeout.com |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010}}</ref> Այստեղ ելույթ է ունենում Մադրիդի համայնքի նվագախումբը։նվագախումբը:

[[Տեատրո Մոնումենտալ]]ում ելույթ է ունենում [[RTVE]] Սիմֆոնիկ նվագախումբը։նվագախումբը:<ref>{{cite web | author= | title=La Orquesta Sinfónica (in Spanish)| url=http://www.rtve.es/orquesta/orquesta/index.php| publisher=RTVE | date= | accessdate= օգոստոսի 24, 2009}}</ref>

Մադրիդում է գտնվում ամենամեծ ցլամարտի ասպարեզը՝ [[Լաս Վենտաս]]ը՝ հիմնադրված 1929 թվականին։թվականին: Լաս Վենտասը ունի մոտ 25.000 նստատեղ և շատերի կողմից համարվում է ցլամարտի կենտրոն։կենտրոն: Մադրիդում ցլամարտի սեզոնը սկսվում է մարտին և ավարտվում հոկտեմբերին։հոկտեմբերին: Ցլամարտերը անցկացվում են Սան Իսիդրոյի տոնակատարությունների օրերին ամեն օր, մայիսի կեսերից մինչև հունիս, և ամեն կիրակի ոչ տոնական օրերին։օրերին: Ցլամարտի սեզոնից հետո Լաս Վենտասում անցկացվում են համերգներ և այլ միջոցառումներ։միջոցառումներ:

* 15 Մայիս, [[Սան Իսիդրո Լաբրադոր]] (Մադրիդի սուրբ հովանավոր)։:

* 16–25 Հուլիս, Վիրգան դել Կարմեն տոնակատարություններ (Վալիեկաս թաղամասի սուրբ հովանավոր)։:

* 6–14 Օգոստոս, Վիրգան դե լա Պալոմա տոնակատարություններ (Մադրիդյան հայտնի սուրբ հովանավոր)։:

* 7 Օգոստոս, Սան Կայետանո (Կասկորո թաղամասի սուրբ հովանավոր)։:

* 10 Օգոստոս, Սան Լորենցո (Լավապիես թաղամասի սուրբ հովանավոր)։:

* 9 Նոյեմբեր, Վիրգան դե լա Ալմուդենա տոնակատարություններ (Մադրիդի սուրբ հովանավոր)։:

Մադրիդի ամենահայտնի ֆուտբոլային ակումբն է [[Ռեալ Մադրիդ]]ը, որը իր տնային խաղերը անցկացնում է [[Սանտիագո Բերնաբեու (մարզադաշտ)|Սանտիագո Բերնաբեու]] մարզադաշտում։մարզադաշտում: Նրա կողմնակիցներին անվանում են Մադրիդիստներ կամ Մերենգուես։Մերենգուես: Ռեալ Մադրիդը աշխարհի ամենահեղինակավոր ֆուտբոլային ակումբներից մեկն է (ՖԻՖԱ-ի կողմից այն հայտարարվել է 20-րդ դարի լավագույն ֆուտբոլային ակումբ), հաղթել է [[ՈւԵՖԱ Չեմպիոնների Լիգա]]ն 10 անգամ։անգամ: Մյուս հայտնի ֆուտբոլային ակումբը [[Ատլետիկո Մադրիդ]]ն է, որը նույնպես ունի երկրպագուների մեծ բանակ Մադրիդում։Մադրիդում: Նրա խաղացողներին և երկրպագուներին շատ հաճախ անվանում են Դոշակակիրներ, պատճառը ակումբի մարզաշապիկների կարմիր և ճերմակ գույներն են, որը դոշակի ամենաէժան կտորն էր համարվում։համարվում: 1982 թվականին Մադրիդում տեղի ունեցավ [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն|Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության]] եզրափակիչը։եզրափակիչը: [[Ռայո Վալեկանո]]ն և [[Խետաֆե ՖԱ]]-ն Մադրիդի մյուս ակումբներն են, որոնք հանդես են գալիս [[Լա Լիգա]]յում։յում:

Աշխարհահռչակ շատ ֆուտբոլիստներ են ծնվել Մադրիդում, որոնց թվում Ռեալ Մադրիդի նախկին խաղացող [[Էմիլիո Բուտրագենյո]]ն, [[Պրեմիեր Լիգա (Անգլիա)|Անգլիայի Պրեմիեր Լիգա]]յում հանդես եկող [[Խոսե Մանուել Ռեյնա]]ն, [[Ֆերնանդո Տորրես]]ը, Ռեալ Մադրիդի նախկին խաղացողներ [[Ռաուլ Գոնսալես]]ը, [[Գուտի Հերնանդես]]ը և ներկայիս դարպասապահ [[Իկեր Կասիլյաս]]ը։ը:

Մադրիդը մեծ դեր ունի Իսպանիայի բասկետբոլում, իր երկու ուժեղ ակումբներով, որոնք հանդես են գալիս [[Լիգա ACB]]-ում։ում: Դրանք են Ռեալ Մադրիդի բասկետբոլային ակումբը և Էստունդիանտես բասկետբոլային ակումբը, որոնք հաղթել են բազմաթիվ ներքին և միջազգային մրցաշարերում։մրցաշարերում:

Մադրիդում է անցկացվում ''Mutua Madrileña Madrid Open'' թենիսի հեղինակավոր միջազգային առաջնությունը։առաջնությունը:

Պետական կրթությունը Իսպանիայում անվճար է և պարտադիր 6-16 տարեկանների համար։համար: Ներկայիս կրթական համակարգը հաստատվել է 2006 թվականին կրթության մասին օրենքով<ref>{{cite web|url=http://www.mec.es/educa/sistema-educativo/loe/sistema-educativo-loe.html|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080412073035/http://www.mec.es/educa/sistema-educativo/loe/sistema-educativo-loe.html|archivedate= ապրիլի 12, 2008 |title=Sistema Educativo LOE by the Spanish Ministry of Education(Spanish Only) |language={{es}} |publisher=Mec.es |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010}}</ref>։:

Մադրիդում կան մեծ թվով պետական և մասնավոր ԲՈՒՀ-եր։եր: Դրանցից մի քանիսը ամենահինն են աշխարհում և շատերը համարվում են ամենահեղինակավորը Իսպանիայում։Իսպանիայում:

[[Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարան]]ը ամենամեծն է Իսպանիայում և ամենահին համալսարաններից մեկն է աշխարհում։աշխարհում: Նրա անձնակազմը 10,000 հոգի է, իսկ ուսանողները 117,000։000: Համարյա ամբողջ անձնակազմը իսպանացիներ են։են: Այն ունի երկու մասնաշենք, մեկը Մոնկլոա թաղամասում, մյուսը Սոմոսագուասում<ref name="Universidad Complutense">{{cite news

}}</ref>։: Կոմպլուտենսե համալսարանը հիմնադրվել է [[Ալկարա դե Հենարես]]ում 1499 թվականին։թվականին: Սակայն նրա հիմնադրման տարեթիվ են անվանում 1293 թվականը, երբ Սանչո IV թագավորը, կառուցեց Ալկարայի գլխավոր դպրոցը, որը հետագայում դարձավ Կիսներոյի Կոմպլուտենսե համալսարան։համալսարան:

1970 թվականին Կառավարության կողմից կրթության ոլորտում կատարված բարեփոխումներից հետո այն դարձավ գլխավոր համալսարան։համալսարան:

Մադրիդի մյուս խոշոր համալսարաններն են Մադրիդի տեխնիկական համալսարանը, Մադրիդի ինքնավար համալսարանը, [[Կառլոս III (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս III]]-ի անվան համալսարանը և այլն։այլն: