|
<ref name="Countries">{{cite web |url=http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp |title=Countries within a country |author=www.number-10.gov.uk |accessdate=2007 թ․ հունիսի 13}}</ref>
<!---this reference is here for a purpose, please do not remove it---><ref>[http://www.britannica.com/ebi/article-9274182/ England -- Britannica Student Encyclopedia]. URL վերցված է [[Հունիսի 6]] [[2007]].</ref>:
Անգլիայի բնակչությունը կազմում է ամբողջ Միացյալ Թագավորության բնակչության ավելի քան 83%-ը։ը: Մայրաքաղաքը [[Լոնդոն]]ն է։է:
== Աշխարհագրություն ==
Անգլիան շրջապատող [[ծով]]երն են [[Հյուսիսային ծով]]ը և [[Իռլանդական ծով]]ը: Այն սահմանակից է արևմուտքից [[Ուելս]]ի և հյուսիսից [[Շոտլանդիա]]յի հետ։հետ: Անգլիան գտնվում է Եվրոպայի հյուսիս-արևմուտքում։արևմուտքում: Անգլիան Շոտլանդիայի, Ուելսի ու Հյուսիսային Իռլանդիայի (Օլսթեր) հետ միասին կազմում է Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունը։Թագավորությունը: Տարածքը 131 հազար կմ² է։է: Հիմնական լեռնաշղթան, որը ձգվում է հյուսիսից հարավ, Ապենինյան լեռներն են։են: Անգլիան Եվրոպայի ամենամեծ կղզային պետությունն է։է: Նրան են պատկանում բազմաթիվ ափամերձ կղզիներ՝ Մեն, Անգլսի, Ուայթ, և 4 կղզեխմբեր՝ Հեբրիդյան, Օրկնեյան, Շոտլանդական ու Նորմանդական։Նորմանդական: Մեծ Բրիտանիա կղզու հյուսիսային և արևմտյան մասերում կան ոչ բարձր լեռներ, կենտրոնում և հարավ-արևելքում՝ դաշտավայրեր։դաշտավայրեր: Երկրի ընդերքը հարուստ է ածխի, նավթի, բնական գազի, երկաթի պաշարներով։պաշարներով:
Կլիմայի վրա մեծ ազդեցություն ունի Հյուսիսատլանտյան տաք հոսանքը, որի շնորհիվ ձմեռը մեղմ է, հաճախակի են քամիները և մառախուղը։մառախուղը: Գետերը կարճ են, բայց՝ ջրառատ, նավարկելի, միմյանց միացած են ջրանցքներով։ջրանցքներով: Կան բազմաթիվ մանր լճեր, այդ թվում՝ հանրահայտ Լոխ Նեսը։Նեսը: Բրիտանական կղզիների ափերը կտրտված են ծովածոցերով, որտեղ կա առնվազն 300 նավահանգիստ։նավահանգիստ:
[[Սքաֆել Պիկ]]ը Անգլիայի ամենաբարձր կետն է (978 մ.) և գտնվում է Քամբրիայում։Քամբրիայում: Մեծ Բրիտանիայի ամենամեծ և խիտ բնակեցված մասն Անգլիան է ([[Դուվրի սպիտակ ժայռեր|Ալբիոնը]]), որի հնագույն քաղաքներ [[Բիրմինգհեմ]]ի, [[Մանչեստր]]ի, [[Լիվերպուլ]]ի գործարաններն ու ֆաբրիկաներն արտադրում են ավտոմեքենաներ ու ավիաշարժիչներ, հեռուստացույցներ ու էլեկտրոնիկա, կարի մեքենաներ ու գեղեցիկ մանկական խաղալիքներ։խաղալիքներ:
== Պատմություն ==
Նախամարդիկ կղզում հայտնվել են ավելի քան 500․000 տարի առաջ, իսկ ժամանակակից մարդիկ առաջին անգամ այս տարածքներ եկել են 30․000 տարի առաջ։առաջ: [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեացիները]] գրավում են այն 43 թվականին, բայց լքում են 410 թվականին։թվականին: 5-6-րդ դարերում Անգլիան բնակեցվում է գերմանական տարբեր ցեղերով։ցեղերով: Տեղական [[կելտ]]ական բնակչությունը կամ ոչնչացվում է կամ միաձուլվում եկվորների հետ։հետ: 7-րդ դարից սկսվում են [[վիկինգներ]]ի արշավանքները դեպի Բրիտանական կղզիներ։կղզիներ: Մ.թ V դարից սկսած ժամանակակից Անգլիայի տարածքում բնակություն հաստատեցին գերմանական ցեղերը՝ անգլերն ու սաքսերը, որոնք գտնվում էին նախնադարյան համայնական կարգերի քայքայման փուլում։փուլում: Անգլիայի նվաճումը նրանց կողմից արագացրեց այդ պրոցեսը։պրոցեսը:
== Կրոն ==
Քրիստոնեությունը ամենատարածված կրոնական ուղղվածությունն է Անգլիայում։Անգլիայում: Քրիստոնեությունից հետո ամենաշատ հետևորդներն ունեն իսլամական, հինդուական, սիկխիզմական, հուդայական, բուդայական կրոնական ուղղվածությունները։ուղղվածությունները: Հնում բազմաթիվ այլ կրոնական ուղղվածություններ էին կարևորվում երկրում՝ ինչպիսիք էին կելտական հեթանոսությունը, ռոմանական հեթանոսությունը, Անգլո-սաքսոնական հեթանոսություն և նորվեգական հեթանոսությունը։հեթանոսությունը: Միակ կրոնական ուղղվածությունը, որը ստեղծվել է Անգլիայում Նեոպագանյան Վիկան է։է:
[[Պատկեր:British kingdoms c 800.svg|մինի|800 թթ.]]
#դասաներկայացուցչական միապետության ([[13-րդ դար|13]]-[[17-րդ դար]]եր)
V-XIդդ. Անգլիայի բնակչությունը բաժանված էր երեք մասի՝ ազատների, կիսաազատների և ստրուկների։ստրուկների: Ազատ բնակքչության թվում էին էրլերն ու կերլերները։կերլերները: Էրլերն նախկին ցեղային առաջնորդներն էին և համարվում էին ամենաարտոնյալ դասը։դասը: Նրանք տիրում էին մեծ քանակությամբ հողերի։հողերի: Կերլերն ազատ գյուղական համայնքի անդամներ էին, որոնք տիրում էին հերկովի հողերի մի մասին, մասնակցում ժողովրդական ժողովներին, կատարում պետական գործեր։գործեր: Կերլերի սպանության դեպքում նախատեսված տուգանքն ավելի էր, քան էրլերի սպանության դեպքում։դեպքում: Կիսաազատ բնակչությունը կոչվում էր լետեր։լետեր: Նրանք գտնվում էին իրենց տերերի՝ էրլերի իշխանության ներքո, ունեին փոքր քանակությամբ հողեր և կատարվում էին տարբեր տեսակի պարտավորություններ։պարտավորություններ: ԲՆակչության ամենաստորին խավը ստրուկներն էին, որոնք օգտագործվում էին էրլերների տնային տնտեսություններում։տնտեսություններում: IX-XIդդ. ընթացքում Անգլիայում հաղթանակեցին ֆեոդալական հարաբերությունները։հարաբերությունները: Գյուղացիությունը ենթարկվում է ֆեոդալական շահագործման։շահագործման: Հողի սեփականատերերի օգտին կախյալ և ճորտ գյուղացիները կատարում էին պարհակներ։պարհակներ: Ֆեոդալազմի հաղթանակն Անգլիայում վերացրեց նախնադարյան համայնական կազմակերպությունների մնացուկները։մնացուկները: Ամբողջ իշխանությունը պետությունում կենտրոնացվում է թագավորի և ազնվականության ձեռքում։ձեռքում: Կազմակերպվում է խորհուրդ(«իմաստունների ժողով»՝ վիտանագեմոտ), որը պետական իշխանության բարձրագույն մարմինն էր։էր: Առանց նրա համաձայնության թագավորն իրավունք չուներ հրապարակելու օրեքներ, անցկացնելու պետական կարևորագույն միջոցառումներ։միջոցառումներ:
== Ֆեոդալական միապետություն(XI-XIIIդդ.) ==
Պետությունը ֆեոդալիզմի ծաղկման շրջանում (XI-XIIIդդ.): 1066թ. Անգլիան ենթարկվեց նորմանդական նվաճմանը։նվաճմանը: Նվաճաղները հողերը բաժանեցին միմյանց միջև։միջև: Բոլոր հող ստացողները դարձան թագավորի վասալները։վասալները: Անյտեղ գործում էր ‹‹իմ վասալի վասալն իմ վասալը չէ›› սկզբունքը։սկզբունքը: ԲՆակչության հիմնական զբաղմունքը հողագործությունն ու անասնապահությունն էր։էր: Նորմանդական նվաճումից հետո աշխուժանում է առևտուրը. արհեստագործությունը սկսում է զարգանալ։XIզարգանալ:XI դարում գյուղացիների մեծ մասն արդեն ճորտացվել էր։էր: Հասարակությունը բաժանվել էր շահագործող և շահագործվող դասերի։դասերի: Տիրող դասակարգի ներսում միասնություն չկար։չկար: Հակասություները սրվել էին աշխարհիկ և հոգևոր ֆեոդալների միջև։միջև: Անընդհատ կռիվներ էին մղվում բոյարների և ազնավականության միջև։միջև:
Թագավորական իշխանության ուժեղացումը պայմանավորված էր նաև նրանով, որ ինքը՝ թագավորը, իր ձեռքում կենտրոնացրել էր հսկայական քանակությամբ հողային ֆոնդ, որը կազմում էր երկրի հերկովի հողերի գրեթե 1/7 մասը։մասը: Նորմանդական նվաճումն Անգլիայի պատմության համար ունենում է մեծ նշանակություն։նշանակություն: Այն նպաստում է ֆեոդալական պրոցեսի վերջնական ավարտմանը, թագավորական իշխանության ուժեղացմանը, ամրապնդում է երկրի քաղաքական միասնությունը։միասնությունը: ՊԵտական կարգում (XII դարում) շարունակվում էր թագավորական իշխանության ուժեղացումը։ուժեղացումը: Թագավորին աջակցում էին բնակչության բոլոր խավերը, որոնցից յուրաքնչյուրն այդ թվում ուժեղացման մեջ փնտրում էր իր շահը։շահը: Այդպես երկար շարունակվել չէր կարող և նոր բարոնները, որպես հողի սեփականատերեր ամրամպնդելով իրենց դիրքերը, սկսեցին հանդես գալ թագավորական իշխանության դեմ։դեմ: Առաջին ելույթը տեղի ունեցավ Հենրիխ I-ի կառավարման տարիներին (1100-1135թթ.) որը հարկադրված կատարեց որոշակի զիջումներ։զիջումներ: Հենրիխ I-ի կառավարման տարիներին նշանակալիորեն կատարելագործվեց պետական կենտրոնական ապարատը։ապարատը: Թագավորական կուրիան բաժանվեց մեծ խորհրդի և փոքր կուրիայի։կուրիայի: Մեծ խորհուրդը գումարվում էր տարին երեք անգամ։անգամ: Նրա կազմի մեջ մտնում էին թագավորի կողմնակիցները։կողմնակիցները: Խորհուրդը ստեղծված էր որպեսզի բոլոր հարցերի վերաբերյալ անել առաջարկություներ և դիտողություններ, թագավորին տալ խորհուրդներ, լսել և քննարկել թագավորի որոշումներն ու օրենսդրական ակտերը։ակտերը: Չնայած խորհուրդի երաշխավորումը պարտադիր ուժ չուներ։չուներ: Հենրիխ I-ի օրոք կենտրոնական ապարատի ուժեղացման հետ մեկտեղ իշխանությունն ուժեղացավ նաև տեղերում, որտեղ դա իրականացնում էին շերիֆները։շերիֆները: Հենրիխ II- ի օրոք (1154-1189թթ.) անցկավցվեցին մի շարք ռեֆորմներ, որոց նպատակն էր ավելի ամրապնդել դատավարչական իշխանությունը։իշխանությունը: Դատական ռեֆորմով թագավորական կուրիան դարձավ մշտական գործող գերագույն դատական մարմինը։մարմինը: Նրա նիստերը վարում էին հինգ իրավաբաններ։իրավաբաններ: Կորիան բոլոր տեսակի հարցերը լուծում էր հիմնականում վճռաբեկության կարգով։կարգով: Նրան իրավունք էր վերապահված լուծելու նաև սեփականությանը վերաբերող մի քանի կատեգորիայի հարցեր։հարցեր: XIIդ. երկրորդ կեսին ձևավորվում է արտագնա դատարանների ինստիտուտը։ինստիտուտը: Նման պայմաններում էլ բարոնները՝ ասպետների և քաղաքային վերնախավի հետ միասին թագավորին հարկադրեցին ստորագրելու ‹‹Ազատություների Մեծ Խարտիան›› (1215թ.), որի համար օրինակ հանդիսացավ Հենրիխ I-ի ‹‹Ազատությունների խարտիան››:
== Ազատությունների Մեծ Խարտիան ==
== Հայերը Անգլիայում ==
Մեծ Բրիտանիայում հայկական համայնքներ ստեղծվել են XIX դարի 30-ական թվականներին Լոնդոնում, Մանչեստրում և Լիվերպուլում: Առաջին հայերն այստեղ Կոստանդնուպոլսից և Հնդկաստանից ժամանած վաճառականներն էին: Արդեն 1870 թ-ին Մանչեստրում կառուցվել է հայկական եկեղեցի (Սուրբ Երրորդություն): Մեծ Բրիտանիայի հայ գաղութն ստվարացել է Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, երբ այնտեղ հաստատվել են Թուրքիայից, Իրանից և Կովկասից գաղթած բազմաթիվ հայեր: XX դարի 60–70-ական թվականներին հայերի հոսքը Մեծ Բրիտանիա ավելացավ հատկապես Կիպրոսից, Լիբանանից, Սիրիայից և Եգիպտոսից: Ներկայումս հայերի թիվը շուրջ 16 հզ. է {{փաստ}}, նրանք հիմնականում բանվորներ, ծառայողներ, արհեստավորներ, մանր առևտրականներ են: Կան նաև մեծահարուստներ ու խոշոր արդյունաբերողներ, մտավորականներ: Լոնդոնում գործում է Հայ տունը, որը կազմակերպում է մշակութային միջոցառումներ: Այնտեղ է գտնվում նաև 1992 թ-ին բացված ՀՀ-ի դեսպանատունը:Համայնքում գործում է հայ առաքելական 3 եկեղեցի: Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցու Անգլիայի թեմի առաջնորդանիստը Լոնդոնի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին է: Մայրաքաղաքում և Մանչեստրում հայ մանուկների համար բացվել են նաև շաբաթօրյա և կիրակնօրյա դպրոցներ: 1998 թ-ից լույս է տեսնում «Նոր սերունդի ձայն» պարբերականը։պարբերականը:
Գործում են նաև Անգլո-հայկական, Հայկական առաջադիմական, Լոնդոնի հայ երիտասարդաց միությունները, ՀԲԸՄ և ՀՕՄ-ի Լոնդոնյան մասնաճյուղերը և այլ կազմակերպություններ։կազմակերպություններ:
== Ազգային խորհրդանիշեր ==
|
