«Աշխարհագրական լայնություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
ավելացվեց Կատեգորիա:Գեոդեզիա ՀոթՔաթ գործիքով |
չ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 3.
'''Աշխարհագրական լայնություն''', [[աշխարհագրական կոորդինատներ]]ից մեկը, որը ցույց է տալիս կետի դիրքը [[Երկիր|Երկրի]] մակերևույթի և այլ երկնային մարմինների վրա, ինչպես նաև [[երկնոլորտ]]ում<ref name=BSE>БСЭ|http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/151720|заглавие=Широта|издание=3-е|автор=Михайлов А. А.</ref>:
Լայնությունն ընդունված է հաշվարկել [[հասարակած]]ից դեպի [[հյուսիս]]: Այդպիսով, կետերի լայնությունը, որոնք տեղակայված են [[հյուսիսային կիսագունդ|հյուսիսային կիսագնդում]], դրական է, իսկ [[հարավային կիսագունդ|հարավային]]ում՝ բացասական: Հասարակածի ցանկացած կետի լայնությունը հավասար է 0°-ի, [[հյուսիսային բևեռ]]ինը՝ +90 °C-ի, [[հարավային բևեռ]]ինը՝ -90 °C-ի: Միևնույն [[զուգահեռական]]ի բոլոր կետերի լայնությունը միևնույնն է: Այն լայնությունները, որոնք մոտ են հասարակածին, անվանում են «ցածր», իսկ բևեռներին մոտ գտնվողները՝ «բարձր»:
Լայնությունն Երկրի մակերևույթի վրա կարելի է որոշել տարբեր եղանակներով մի փոքր տարբեր արդյունքներով<ref name=BSE/>:
* '''Աստղագիտական լայնություն''' <math>\phi</math>՝ անկյունն ուղղահայաց գծի ([[գեոիդ]]ին ուղղահայաց) և Երկրի հասարակածի հարթության միջև: Հավասար է երկրի բևեռի անկյունային բարձրությանը: Որոշվում է աստղագիտական դիտարկումների օգնությամբ:
* '''Գեոդեզիական լայնություն''' <math>\phi_s</math>՝ ուղղահայաց գծի անկյունն [[էլիպսոիդ]]ի միջև: Հաշվարկվում է երկրի մակերևույթին արված չափանիշներին համաձայն:
* '''Գեոցենտրիկ լայնություն''' <math>\phi_g</math>՝ երկրի էլիպսոիդի կենտրոնից անցնող անկյունը [[Շառավիղ|շառավղի]] և նրա հասարակածի հարթության միջև: Գեոդեզիական լայնությունից տարբերվում է երկրի էլիպսոիդի [[գնդոլորտ]]ից տարբերվելու պատճառով:
Այդ մեծությունների տարբերությունը մեծ չէ: Գեոդեզիական և գեոցենտրիկ լայնությունների տարբերությունը <math>\phi_s - \phi_g</math> հասնում է առավելագույնի (մոտ 12') <math>\phi_g = 45^{\circ}</math> պայմաններում: Հասարակածում և բևեռներում այն հավասար է զրոյի<ref name=Zharov_2002>{{книга
Տող 24.
}}</ref>:
Տեղանքի լայնությունը կարելի է որոշել այնպիսի աստղագիտական սարքերի օգնությամբ, ինչպիսիք են [[Սեքստանտ (սարք)|սեքստանտ]]ը և [[գնոմոն]]ը, ինչպես նաև կարելի է օգտագործել [[GPS]] կամ [[ԳԼՈՆԱՍ]] համակարգերը: Լայնությունից, ինչպես և [[Տարվա եղանակներ|տարվա եղանակ]]ից, կախված է [[
== Տես նաև ==
| |||