«Երեսնամյա պատերազմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Արևելքում բողոքական հունգարացի արքայազն [[Բեթլեն Գաբոր]]ը գլխավորեց արշավ դեպի Հունգարիա [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան]] Սուլթան [[Օսման II]]-ի աջակցությամբ։ Զգուշանալով Սրբազան Հռոմի կայսր Ֆերդինանդի կաթոլիկ քաղաքակնությունից, Բեթլեն Գաբորը միակ աջակցությունը տեսնում էր օսմանյան կայսրությունից։<ref>''An economic and social history of the Ottoman Empire'' Halil İnalcık, Suraiya Faroqhi, Donald Quataert, Bruce McGowan, Sevket Pamuk, Cambridge University Press, 1997 ISBN 0-521-57455-2 p.424-425 [httphttps://books.google.comam/books?id=6fYCLCZLETgC&pg=PA424]</ref> Դեսպանները [[Հեյնրիխ Բիթեր]]ի գլխավորությամբ այցելեցին [[Կոստանդինապոլիս]] 1620-ի հունվարին, օսմանցիները [[Մեհմեդ Աղա]]յի գլխավորությամբ այցելեցին Բրագա 1620-ի հուլիսին։ Օսմանցիները առաջարկեցին Ֆրեդերիկին 60,000 հեծելազոր և պլանավորեցին տրամադրել ևս 400,000 զորք լեհաստան ներխուժելու համար, փոխարենը նրանց պետք է վճարեին ռազմատուրք։<ref>{{cite book|url=httphttps://books.google.comam/books?id=6I28d7vAabgC&pg=PA112 |title='&#39;The winter king'&#39; Brennan C. Pursell p.112-113 |publisher=Google Books |accessdate=2012 թ․ մայիսի 18}}</ref> Այս բանակցությունները բերեցին [[Լեհ-Օսմանյան պատերազմ (1620–1621)|Լեհ-Օսմանյան պատերազմի]] բռնկմանը 1620-21 թվականներին։<ref>{{cite book|url=httphttps://books.google.comam/books?id=b912JnKpYTkC&pg=PA347 |title='&#39;God's Playground: The origins to 1795'&#39; by Norman Davies p |publisher=Google Books |accessdate=2012 թ․ մայիսի 18}}</ref> Օսմանցիները ջախջախեցին լեհերին, որոնք սատարում էին Հաբսբուրգներին Երեսնամյա պատերզամի ժամանակ, Սեսորայի ճակատամարտում 1620-ի սեպտեմբեր հոկտեմբեր ամիսներին,<ref>History of the Ottoman Empire and modern Turkey by Ezel Kural Shaw p.191 [httphttps://books.google.comam/books?id=Xd422lS6ezgC&pg=PA191]</ref> բայց ի վիճակի չէին այլևս շարունակել հաղթարշավը 1620-ի նոյեմբերի [[Սպիտակ լեռան ճակատամարտ]]ում բոհեմիացիների պարտությունից հետո։<ref>{{cite book|url=httphttps://books.google.comam/books?id=6fYCLCZLETgC&pg=PA424 |title=Halil İnalcık, p.424-425 |publisher=Google Books |date=ապրիլի 28, 1997 |accessdate=2012 թ․ մայիսի 18}}</ref> Ավելի ուշ լեհերը հաղթեցին օսմանցիներին Չոցիմի ճակատամարտում և վերականգնեցին ստատուս քվոն։<ref>Leszek Podhorodecki: Chocim 1621, seria: Historyczne bitwy", MON, 1988.</ref>

1562–1598 թվականների [[Ֆրանսիական կրոնական պատերզմներ|կրոնական պատերզմներ]]ից հետո, Ֆրանսիայի բողոքական [[Հուգենոտներ]]ը (հիմնականում հարավ-արևմտյան տարածքներից) վայելեցին 20 ամյա խաղաղությունը [[Հենրի IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Հենրի IV]]-ի օրոք, ով մինչև կաթոլիկ դառնալը հարում է հուգենոտներին։ Նրան հաջորդող [[Լյուդովիկոս XIII]]-ը, ով իր կաթոլիկ մոր ազդեցության տակ էր, ավելի քիչ համբերատար էր։ Հուգենոտները ի պատասխան սկսեցին զինվել, ստեղծեցին զինվորական խմբավորումներ և դիվանագիտական հարաբերություններ սկսեցին օտարերկրյա պետությունների հետ։ Ապստամբությունը սկսվեց մեծ բախումներով, բոլորն էլ ավարտվեցին հուգենոտների պարտությամբ. [[Մոնտաուբանի պաշարում]] 1621 թվականին, [[Սեն Մարտին դը Ռեի ծովային ճակատամարտ]] 1622 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, [[Ռե կղզու գրավում]] 1625 թվականին, [[Լա Ռոշելի պաշարում]] 1627–1628 թվականներին։ Ապստամբությունը վերաճեց միջազգային հակամարտության Անգլիայի ներգրավմամբ 1627-1629 թվականներին։ Ստյուարտների տունը ներգրավվեց Եվրոպայում խաղաղության ապահովման գործընթացում և ներքաշվեց Իսպանիայի և Ֆրանսիայի պատերազմներին։ Սակայն պարտություն կրելով Ֆրանսիայից (ինչը անուղղակիորեն բերեց անգլիացիների առաջնորդ Ջորջ Վիլիերսի մահվան), բացի այդ ֆինանսավորման դադարեցման և ներքին հակամարտությունների պատճառով Անգլիայի խորհրդարանը որոշեց դուրս գալ պատերազմից։<ref>{{cite book|url=httphttps://books.google.comam/books?id=TtXHfVQ4tkwC&pg=PA271 |title=Peltonen, p.271 |publisher=Google Books |date=16 Դեկտեմբեր 2004 |accessdate=18 Մայիս 2012}}</ref> Ֆրանսիան մնաց խոշորագույն կաթոլիկ թագավորությունը, որը դաշնակից չէր Հաբսբուրգներին և ապագայում պետք է պատերազմի մեջ մտներ Իսպանիայի հետ։