Վիքիպեդիա

«Օֆորտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Rembrandt The Hundred Guilder Print.jpg|մինի|օֆորտ՝ նկարված Ռեմբրանտի կողմից]]
{{Միացնել|Օֆորտ (պատկերազարդում)}}
'''Օֆորտ''' ([[ֆրանսերեն|ֆրանս․]] eau-forte — ազոտական թթու, բորակաթթու), մետաղի վրա փորագրության տեսակ, երբ տպաձևի խորացված, փորված տարրերը ստեղծվում են թթուներով մետաղը խածատելու միջոցով։ Հայտնի է XVI դ․ սկզբից։ Մետաղյա ([[ցինկ]], [[պղինձ]]) թիթեղի («տախտակի») ողորկ մակերեսը պատում են թթվակայուն լաքով և, ըստ ապագա պատկերի գծերի, պողպատյա ասեղով քերծում լաքը։ Ասեղի ծայրը մերկացնում է մետաղի մակերեսը, որը իջեցնելով [[ազոտական թթու|ազոտական թթվի]] (պղինձը՝ երկաթի (III) քլորիդի լուծույթի) մեջ՝ գծված մասերը ենթարկում են քայքայման։ Թթվի ներգործության հետևանքով առաջանում
են փոսորակներ, խոռոչներ, որոնց մեջ լցված ներկը տպագրության ժամանակ առաջացնում է պատկերը։ Հանելով առաջին փորձնական նմուշը՝ մշակում են պատկերը՝ որոշ գծեր խորացնելով, ավելացնելով, փոփոխելով անհրաժեշտ մանրամասներ։ Այն տեղերը, որոնք պատկերի լուսավոր մասերը պիտի լինեն՝ կրկին պատում են լաքով ու նորից ենթարկում խածատման և, մի քանի անգամից հետո, ստանում տոների ցանկալի աստիճանավորում։
Տող 8.
 
== Պատմություն==
=== 18-րդ դարում ===
Մեզ հասած առաջին օֆորտներն ստեղծել են գերմանացի վարպետներ Դ․ Հոպֆերը (1504-ին) և Ա․ Դյուրերը։ XVI դարում օֆորտի համար կիրառվել են [[երկաթ]]ի «տախտակներ», XVII — XVIII դդ․՝ պղնձե, և միայն XIX դ․՝ ցինկի թիթեղներ։ Օֆորտի արվեստը ծաղկում Է ապրել XVII դ․։ Ֆրանսիացի Ժ. Կալլոն առաջիններից Է, որ կիրառել է կրկնվող խածատման տեխնիկան, հասել կատարման առանձնահատուկ վիրտուոզության։ Հոլանդացի Ռեմբրանդը, համադրելով դինամիկ շտրիխը, «չոր ասեղի» հյութեղ կամ հազիվ նկատելի գծերը, կրկնվող խածատումը, ձգտելով նրբագույն լուսաստվերի, բացահայտել է օֆորտի գեղարվեստական արտահայտչամիջոցների համարյա ողջ հարստությունը՝ ստեղծելով արվեստի գլուխգործոցներ։ [[Հոլանդիա]]յում XVII դ․ աշխատել են նշանավոր օֆորտիստներ՝ Հ․ Մեգերսը, Ա․ վան Օստադեն, Պ․ Պոտտերը, Ֆլանդրիայում՝ Ա․ վան Դեյքը, [[Իտալիա]]յում՝ Գ․ Ռենին և Ջ․ Կաստիլիոնեն, [[Իսպանիա]]յում՝ Խ, Ռիբերան։
XVIII18-րդ դ․դարի կեսից Օֆորտը որոշակիորեն զարգանում է երկու ուղղությամբ՝ ստեղծագործական օֆորտ և նկարների վերարտադրմանը ծառայող օֆորտ։ Ստեղծագործական օֆորտի փայլուն վարպետներ Էին Զ․ Բ․ Տիեպոլոն, Կանալետուոն և Զ․ Բ․ Պիրանեզին ([[Իտալիա]]), Ա․ Վատտոն, Ֆ․ Բուշեն և Օ․ Ֆրագոնարը ([[Ֆրանսիա]]), Ու․ Հոգարթը ([[Մեծ Բրիտանիա]])։▼
 
=== 19-րդ դարում ===
▲XVIII դ․ կեսից Օֆորտը որոշակիորեն զարգանում է երկու ուղղությամբ՝ ստեղծագործական օֆորտ և նկարների վերարտադրմանը ծառայող օֆորտ։ Ստեղծագործական օֆորտի փայլուն վարպետներ Էին Զ․ Բ․ Տիեպոլոն,
[[Պատկեր:1879. Leibl Wilhelm. Gertrud Leibl.jpg|Լեյբլ Վիլհելմի օֆորտը|մինի]]
Կանալետուոն և Զ․ Բ․ Պիրանեզին (Իտալիա), Ա․ Վատտոն, Ֆ․ Բուշեն և Օ․ Ֆրագոնարը (Ֆրանսիա), Ու․ Հոգարթը (Մեծ Բրիտանիա)։
XVIII19-րդ դ․դարին է վերաբերում նաև գունավոր օֆորտի տարածումը։ XIX—XX19—20-րդ դդ․դարերի սահմանագծում իսպանացի Ֆ․ Դոյան Օ․, զուգորդելով աքվատինտայի հետ և օգտվելով նրա գեղանկարչական հատկություններից, հասել է իր կերպարների բարձր հուզական լարվածության։ XIX19-րդ դ․դարի-20-րդ —XX դ․դարի սկզբին նշանավոր օֆորտներ են ստեղծել Ժ․ Ֆ․ Միլլեն, Կ․ Կորոն, Շ․ Ֆ․ Դոբինյին, Է․ Մանեն, Թ․ Մտեյնլենը ([[Ֆրանսիա]]), Ա․ Մենցելը, Լ․ Կորինտը ([[Գերմանիա]]), Ա․ Ցոռնը ([[Շվեդիա]]), Ցա․ P․ Ցոնգկինդը ([[Հոլանդիա]]), Զ․ Մ․ Ուիսթլերը ([[ԱՄՆ]]), Ի․ Ի․ Շիշկինը, Վ․ Վ․ Մատեն, Վ․ Ա․ Մերովը ([[Ռուսաստան]])։▼
 
=== 20-րդ դարում ===
▲XVIII դ․ է վերաբերում նաև գունավոր օֆորտի տարածումը։ XIX—XX դդ․ սահմանագծում իսպանացի Ֆ․ Դոյան Օ․, զուգորդելով աքվատինտայի հետ և օգտվելով նրա գեղանկարչական հատկություններից, հասել է իր կերպարների բարձր հուզական լարվածության։ XIX դ․ —XX դ․ սկզբին նշանավոր օֆորտներ են ստեղծել Ժ․ Ֆ․ Միլլեն, Կ․ Կորոն, Շ․ Ֆ․ Դոբինյին, Է․ Մանեն, Թ․ Մտեյնլենը (Ֆրանսիա), Ա․ Մենցելը, Լ․ Կորինտը (Գերմանիա), Ա․ Ցոռնը (Շվեդիա), Ցա․ P․ Ցոնգկինդը (Հոլանդիա), Զ․ Մ․ Ուիսթլերը (ԱՄՆ), Ի․ Ի․ Շիշկինը, Վ․ Վ․ Մատեն, Վ․ Ա․ Մերովը (Ռուսաստան)։
XX20-րդ դ․դարում շարունակվում են օֆորտի նոր արտահայտչականության համառ որոնումները։ Օֆորտին դիմել են Պ․ Պիկասոն ([[ՊիկասոՖրանսիա]]ն (Ֆրանսիա), Ֆ․ Բրենգվինը ([[Մեծ Բրիտանիա]]), Կ․ Կոլվիցը ([[Գերմանիա]]), Զ․ Մորանդին ([[Իտալիա]])։ ՕֆոչտիՕֆորտի սովետական նշանավոր վարպետներից են Ի․ Ա․ Ֆոմինը, Ի․ Ի․ Նիվինսկին, Ա․ Ի․ Կրավչենկոն, Դ․ Ա․ Վերեյսկին, Դ․ Ի․ Միտրոխքւնը, Դ․ Ֆ․ Զախարովը, Մ․ Գ․ Դերեգուսը, Գ․ Մ․ Գիբավիչյուսը, Է․ Օկասը, Ա․ Կյուսը և ուրիշներ։▼
 
== Հայ կերպարվեստ ==
▲XX դ․ շարունակվում են օֆորտի նոր արտահայտչականության համառ որոնումները։ Օֆորտին դիմել են Պ․ [[Պիկասո]]ն (Ֆրանսիա), Ֆ․ Բրենգվինը (Մեծ Բրիտանիա), Կ․ Կոլվիցը (Գերմանիա), Զ․ Մորանդին (Իտալիա)։ Օֆոչտի սովետական նշանավոր վարպետներից են Ի․ Ա․ Ֆոմինը, Ի․ Ի․ Նիվինսկին, Ա․ Ի․ Կրավչենկոն, Դ․ Ա․ Վերեյսկին, Դ․ Ի․ Միտրոխքւնը, Դ․ Ֆ․ Զախարովը, Մ․ Գ․ Դերեգուսը, Գ․ Մ․ Գիբավիչյուսը, Է․ Օկասը, Ա․ Կյուսը և ուրիշներ։
Հայ կերպարվեստում առաջին օֆորտներն ստեղծել է Հ․ Շամշինյանը XIX19-րդ դ․դարի վերջերին։ Միջազգային առումով նշանակալից է Ա․ Շապանյանի՝ մասնավորապես գունավոր օֆորտի ասպարեզում կատարած աշխատանքը։ Նա ֆրանս․ գունավոր օֆորտի ընկերության հիմնադիրներից Էր։ Հայ և համաշխարհային օֆորտի ամենախոշոր վարպետներից է Է․ Շահինը։ Նշանավոր օֆորտիստ է Շահինի աշակերտ և գործընկեր Տ․Պոլատը։ Արժեքավոր օֆորտներ են ստեղծել հայ սովետական նկարիչներ Մ․ Աբեղյանը, Ա․ Ղարիբյանը, Վ․ Այվազյանը և ուրիշներ։▼
 
== Օֆորտի վարպետներ ==
▲Հայ կերպարվեստում առաջին օֆորտներն ստեղծել է Հ․ Շամշինյանը XIX դ․ վերջերին։ Միջազգային առումով նշանակալից է Ա․ Շապանյանի՝ մասնավորապես գունավոր օֆորտի ասպարեզում կատարած աշխատանքը։ Նա ֆրանս․ գունավոր օֆորտի ընկերության հիմնադիրներից Էր։ Հայ և համաշխարհային օֆորտի ամենախոշոր վարպետներից է Է․ Շահինը։ Նշանավոր օֆորտիստ է Շահինի աշակերտ և գործընկեր Տ․Պոլատը։ Արժեքավոր օֆորտներ են ստեղծել հայ սովետական նկարիչներ Մ․ Աբեղյանը, Ա․ Ղարիբյանը, Վ․ Այվազյանը և ուրիշներ։
* Ալբրեխտ Դյուրեր
* Ռեմբրանդտ վան Ռեյն
* Սալվատորե Ռոզա
* Ժակ Կալլո
* Ֆրանցիսկո Գոյա
* Թեոֆիլ Ալեքսանդր Ստեյնլեն
* Կետե Կոլվից
* Գեորգի Վերեյսկի
* Ջորջո Մորանդի
* Սալվադոր Դալի
 
== Գրականություն ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Օֆորտ» էջից