«Գրգռականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չNo edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Fish v.jpg|400px|մինի|աջից|Ձկների կերակրման ժամանակ արտահայտաված գրգռականություն]]
'''Գրգռականություն''', կենդանիների[[կենդանիներ]]ի, կենդանի նյութի՝ արտաքին և ներքին միջավայրի տարբեր ազդեցություն ներին պատասխանելու ընդհանուր հատկությունը։ Շրջապատող միջավայրի ազդակներին կևնդանի նյութը պատասխանում է ինչպես ոչ առանձնահատուկ փոփոխությունևերով (նյութափոխանակության տեղաշարժեր, Էլեկտրական պոտենցիալի փոփոխություն, ջերմության անջատում), այնպես Էլ առանձնահատուկ ֆունկցիաների իրականացմամբ (նյարդային իմպուլսի հաղորդում, մկանի կծկում, գեղձից հյութազատում)։
== Գրգռականության որոշվում ==
Գրգռականությունը որոշվում է [[սպիտակուց]]ային մարմինների պլաստիկությամբ։ Ֆիզիոլոգիական պրոցեսների կենսաքիմիակաև հիմքերը հետազոտելիս հայտնաբերվել են նկարագրվել են հատուկ սպիտակուցներ օրինակ, մկանների կծկվող սպիտակուցը՝ [[միոզինը]] իսկ սպիտակուցների կառուցվածքում՝ ֆունկցիոնալ օրինակ, սուլֆհիդրիլային խմբերը։ Սուլֆհիդիլային խմբերը մեկուսացնելիս [[օրգանիզմ]]ի մի շարք [[ռեակցիա]]ներ անհետանում կամ [[այլափոխում|այլափոխվում]] են։
 
Բույսերի և կենդանիների գրգռականությունը ունի շատ ընդհանրություններ, չնայած որ արտահայտման ձևերը խիստ տարբերվում են<ref name="sci-lib.com">[http://bse.sci-lib.com/article095156.html Значение слова «Раздражимость» в Большой советской энциклопедии]</ref>.
Նյարդային համակարգից զուրկ կենդանինևրը (օրինակ, նախակենդանիները) գրգռումը ընկալում են ամբողջ [[բջջապլազմա]]յով, իսկ նյարդային համակարգ ունեցողները՝ հատուկ գոյացություննևրի՝ ռեցեպտորների միջոցով։
== Նկարագիր ==
== Գրգռականություն միավոր ==
Գրգռականությունը որոշվում է [[սպիտակուց]]ային մարմինների պլաստիկությամբ։ Ֆիզիոլոգիական պրոցեսների կենսաքիմիակաևկենսաքիմիական հիմքերը հետազոտելիս հայտնաբերվել են նկարագրվել են հատուկ սպիտակուցներ օրինակ, մկանների կծկվող սպիտակուցը՝ [[միոզինըմիոզին]]ը իսկ սպիտակուցների կառուցվածքում՝ ֆունկցիոնալ օրինակ, սուլֆհիդրիլային խմբերը։ Սուլֆհիդիլային խմբերը մեկուսացնելիս [[օրգանիզմ]]իօրգանիզմի մի շարք [[ռեակցիա]]ներռեակցիաներ անհետանում կամ [[այլափոխում|այլափոխվում]] են։
Գրգռականություն միավորը գրգիռման շեմքն Է՝ արտաքին ազդեցության այն նվազագույն ուժը, որն ահհրաժեշտ և բավարար է [[հյուսվածք]]ի գործունյա վիճակ առաջացնելու համար։ Որոշ հեղինակներ գրգռականություն հասկացությունը նույնացնում են [[դրդողականություն|դրդողականության]] հետ։ Հետազոտողների մեկ այլ խումբ դրդողականությունը դիտում է որպես կենդանի նյութի ավելի բարդ հատկություն, որը հատուկ է միայն որոշ այս պես կոչված դրդվող [[հյուսվածք]]ներին։ Գրգռականության բնականոն մակարդակը կենդանի [[օրգանիզմ]]ում պահպանվում և կարգավորվում է [[նյարդ]]ային համակարգով։ Գրգռականություն բույսևրի, բուսական օրգանիզմներին հատուկ են գրգռականությունը ն դրդողականությունը։
 
Նյարդային համակարգից զուրկ կենդանինևրըկենդանիները (օրինակ, նախակենդանիները[[նախակենդանիներ]]ը) գրգռումը ընկալում են ամբողջ [[բջջապլազմա]]յով, իսկ [[նյարդային համակարգ]] ունեցողները՝ հատուկ գոյացություննևրի՝ ռեցեպտորների միջոցով։
Բուսական հյուսվածքներում որոշակի ուժի, տնողության և [[հաճախականություն|հաճախականությաև]] որնէ գրգռմանը ի պատասխան զարգանում է դրդման վիճակ, որը բնորոշվում է գործողության պոտենցիալների և հոսանքի առաջացմամբ, բջիջների ու հյուսվածքների գործունեության ուժեղացմամբ։ Բույսերում ևս հայտնաբերվել են կծկվող [[սպիտակուց]]ներ, որոնք շատ նման են կենդանական [[հյուսվածք]]ի սպիտակուցին։ Սակայն [[բույս]]երը, որպես կանոն չունեն գրգռումը ընկալող և դրդումը հաղորդող հատուկ հյուսվածքներ, ինչպիսիք են [[կենդանի]]ների նյարդային բջիջները։ Արտաքին և ներքիև գրգռիչներիև արձագանքելու հատկությամբ օժտված են բույսերի բոլոր [[բջիջ]]ները, սակայն ավելի զգայուն են երիտասարդ
== Միավոր ==
*[[բջիջ]]ները
Գրգռականություն միավորը գրգիռման շեմքն Է՝ արտաքին ազդեցության այն նվազագույն ուժը, որն ահհրաժեշտնհրաժեշտ և բավարար է [[հյուսվածք]]ի գործունյա վիճակ առաջացնելու համար։ Որոշ հեղինակներ գրգռականություն հասկացությունը նույնացնում են [[դրդողականություն|դրդողականության]] հետ։ Հետազոտողների մեկ այլ խումբ դրդողականությունը դիտում է որպես կենդանի նյութի ավելի բարդ հատկություն, որը հատուկ է միայն որոշ այս պես կոչված դրդվող [[հյուսվածք]]ներին։հյուսվածքներին։ Գրգռականության բնականոն մակարդակը կենդանի [[օրգանիզմ]]ում պահպանվում և կարգավորվում է [[նյարդ]]ային համակարգով։ Գրգռականություն բույսևրի, բուսական օրգանիզմներին հատուկ են գրգռականությունը ն դրդողականությունը։
*[[հյուսվածք]]ները
== Բույսերի գրգռականություն ==
*[[օրգան]]ները
Գրգռականություն բույսերի, բուսական օրգանիզմներին հատուկ են գրգռականությունը ն դրդողականությունը։
Հատկապես՝ ընձյուղների գագաթները և [[արմատ]]ների ծայրերը։ Դրդումները հաղորդելու արագությունը կազմում է վայրկյանում մի քանի միկրոնից մինչև մի քանի սանտիմետր։ Այդ հաղորդումը կատարվում է, ըստ երնույթին [[կենսահոսանք]]ներով ու ֆիզիոլոգիական բարձր ակտիվություն ունեցող նյութերով՝ տոքսիններով։ Գրգռականությունը ընկած է [[բույս]]երի կենսագործունեության հիմքում, սակայն ավելի լավ դրսևորվում է զանազան շարժումներում՝ աճման (արոպիզմներ, սողացող և փաթաթ վող բույսերի, արևածաղկի զամբյուղի շարժումը), տուրգորայիև (պատկառուկի, լոբու, թթվառվույտի տերևների շարժումը) և լոկոմոտոր՝ ազատ լողացող ստորին բույսերի, զոոսպորների, գամետների, քրոմոսոմների շարժումը։
 
Հատկապես՝Բուսական հյուսվածքներում որոշակի ուժի, տնողության և հաճախականության որնէ գրգռմանը ի պատասխան զարգանում է դրդման վիճակ, որը բնորոշվում է գործողության պոտենցիալների և հոսանքի առաջացմամբ, բջիջների ու հյուսվածքների գործունեության ուժեղացմամբ։ Բույսերում ևս հայտնաբերվել են կծկվող սպիտակուցներ, որոնք շատ նման են կենդանական հյուսվածքի սպիտակուցին։ Սակայն բույսերը, որպես կանոն չունեն գրգռումը ընկալող և դրդումը հաղորդող հատուկ հյուսվածքներ, ինչպիսիք են կենդանիների նյարդային բջիջները։ Արտաքին և ներքիև գրգռիչներին արձագանքելու հատկությամբ օժտված են բույսերի բոլոր բջիջները, սակայն ավելի զգայուն են երիտասարդ բջիջները, հյուսվածքները, օրգանները, հատկապես՝ ընձյուղների գագաթները և [[արմատ]]ներիարմատների ծայրերը։ Դրդումները հաղորդելու արագությունը կազմում է վայրկյանում մի քանի միկրոնից մինչև մի քանի սանտիմետր։ Այդ հաղորդումը կատարվում է, ըստ երնույթիներևույթին [[կենսահոսանք]]ներով ու ֆիզիոլոգիական բարձր ակտիվություն ունեցող նյութերով՝ տոքսիններով։ Գրգռականությունը ընկած է [[բույս]]երիբույսերի կենսագործունեության հիմքում, սակայն ավելի լավ դրսևորվում է զանազան շարժումներում՝ աճման ([[արոպիզմներ]], սողացող և փաթաթ վողփաթաթվող բույսերի, արևածաղկի զամբյուղի շարժումը), տուրգորայիևտուրգորային ([[պատկառուկի]], [[լոբի|լոբու]], թթվառվույտի[[թթվառվույտ]]ի տերևների շարժումը) և լոկոմոտոր՝ ազատ լողացող ստորին բույսերի, զոոսպորների, գամետների, քրոմոսոմների շարժումը։
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* Талиев В. И., Единство жизни. (Растение как животное), М., 1925 г.
* Дарвин Ч., Способность к движению у растений, Соч., т. 8, М. — Л., 1941 г.
* Гунар И. И., Проблема раздражимости растений и дальнейшее развитие физиологии растений, «Известия Тимирязевской сельскохозяйственной академии», 1953 г., в. 2
* Бос Дж. Ч., Избранные произведения по раздражимости растений, [т.] 1-2, М.,1964 г.
* Леопольд А., Рост и развитие растений, пер. с англ., М., 1968 г.
* Коган А. Б., Электрофизиология, М., 1969 г., гл. 4
* Гунар И. И., Паничкин Л. А., О передаче электрического возбуждения у растений, «Известия Тимирязевской сельскохозяйственной академии», 1970 г., в. 5
* Нобел П., Физиология растительной клетки. (Физико-химический подход), пер. с англ., М., 1973 г.
{{ՀՍՀ}}
[[Կատեգորիա:ԿենսաբանությունՆյարդային համակարգի ֆիզիոլոգիա]]