«Շքամուտք»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{Բազմանշանակություն|Պորտալ (այլ իմաստներ)}}

 

[[Image:PorcheCentralNordCathedraleChartre041130-.jpg|thumb|upright|Շարտրի Աստվածամոր տաճարի կենտրոնական դուռը|right|150px]]

 

'''Շքամուտք''' կամ '''Պորտալ''' - ([[լատիներեն]]՝ porta - դուռ, մուտք, դարպաս), հատկապես մեծ շինության, տաճարի կամ ապարանքի ճարտարապետորեն ձևավորված բացվածք։<ref>Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, Երևան 1983</ref>։ Բացվածքի շուրջը շինության պատի մակերեսը կարող է հարդարված լինել հասարակ շինարարական նյութերով կամ զարդարված քանդակներով, որմնախորշերով, սյուներով և արձաններով։ <ref>{{cite book | first = Francis | last = Ching | year = 1997 | title = A Visual Dictionary of Architecture | location = New York | publisher = Van Nostrand Reinhold | isbn = 0-442-02462-2}}</ref>։

[[Հին Եգիպտոս]]ին և անտիկ շրջանի հունա-հռոմեական ճարտարապետությանը առավել բնորոշ են պարզհարդարանքով շքամուտքերը, [[Միջագետք]]ին՝ կամարակապ, [[Մերձավոր Արևելք|Մերձավոր]] և [[Միջին Արևելք]]ին՝ պեշտակ տիպի շքամուտքերը։ [[11-րդ դար]]ից ռոմանական, գոթական և ռուսական ճարտարապետություններում տարածում են գտել կամարակապ հեռանկարային շքամուտքերը։ [[Վերածնունդ|Վերածննդի]] և [[բարոկկո]]յի շրջանում մշակվել են շքամուտքեր, որմնամույթերով և սյուներով, որոնք կրում են անտաբլիմենտ կամ՝ ճակտոն։

 

[[Հայկական ճարտարապետություն|Հայկական ճարտարապետության]] մեջ կառույցի ձևավորման կարևոր մասն է կազմում շքամուտքը։ Նա կիրառվել է հարդարման բազմաթիվ ձևերով՝ բուսական, երկրաչափական, գունավոր քարերով տարբեր եկրաչափական դրվագումներ, պատկերային բարձրաքանդակներ։ Միջնադարում տարաշվաշ է եղել հարդարման յոթ տեսակ, ընդ որում հարդարման մոտիվները երբեք չեն կրկնվում։<ref>Ш. Р. Азатян, Армянские порталы, Ереван</ref>