|
[[File:Kustodiev russian venus.jpg|thumb|right|200px|1920-ական թվականների գյուղական բաղնիք Ռուսաստանում, [[Բորիս Կուստոդիև]], «Ռուսական Վեներա»]]
'''Բաղնիք''', հատուկ սարքավորված շինություն, որը նախատեսված է [[մարմին]]ը ջրով (տաք օդի կամ գոլորշու զուգակցմամբ) լվանալու համար:համար։ Հայտնի է եղել դեռևս հին ժամանակներից, [[միջնադարյան Հայաստան]]ում բաղնիք եղել է նաև բուժման, հանդիպումների, մրցումների և ծիսակատարությունների վայր:վայր։ Ճարտարապետական արժեք ունեն [[Գառնիի հեթանոսական տաճար|Գառնիի]] (2-3-րդ դարեր), [[Դվին]]ի (6-7-րդ դարեր), [[Ամբերդ]]ի (10-11-րդ դարեր), [[Անիի Բագրատունիների պալատ]]ի (9-12րդ դարեր) և [[Հոնենց տոհմ]]ի (12-13-րդ դարեր), [[Երևանի բաղնիք|Երևան]]ի (13-19-րդ դարեր), [[Գյումրի|Գյումրու]] (19-րդ դար) բաղնիքները:բաղնիքները։
== Բուժական ազդեցություն ==
[[File:Typical Russian Banya.jpg|thumb|ձախից|300px|Ռուսական բաղնիքի ներքին կահավորանք]]
Բաղնիքների հիմնական ազդող գործոնը [[գոլորշի]]ն է (շոգեբաղնիք):։ Բարձր ջերմաստիճանի ազդեցությամբ արյունատար անոթները լայնանում են, բարելավվում է [[մաշկ]]ի, [[մկաններ]]ի, [[հոդեր]]ի, [[ներքին օրգաններ]]ի արյունամատակարարումը, հաճախանում է [[սիրտ|սրտի]] կծկումների թիվը, արագանում է [[նյութափոխանակություն]]ը, ավելանում թթվածնի հանդեպ պահանջը և ածխաթթու գազի հեռացումը:հեռացումը։ Ուժեղանում է [[քրտնագեղձեր]]ի և [[ճարպագեղձեր]]ի գործունեությունը, սկսվում է առատ քրտնարտադրություն, որը նպաստում է ոչ միայն մաշկի լավ մաքրմանը, այլև նյութափոխանակության արգասիքների արագ հեռացմանը:հեռացմանը։
Շատ հետազոտողների կարծիքով, բաղնիքում սրտի և թոքերի գործունեության ակտիվացումը նպաստում է [[սիրտանոթային համակարգ|սիրտանոթային]] և [[շնչառական համակարգ|շնչառական համակարգեր]]իերի մարզմանը:մարզմանը։ Բաղնիքում գոլորշու ազդեցությունից մկանունքը թուլանում են, [[մկանային հոգնածություն]]ն արագ վերանում է, և աշխատունակությունը վերականգնվում, քանի որ բարձր ջերմաստիճանը նպաստում է հոգնածությունից մկաններում կուտակված կաթնաթթվի արագ հեռացմանը:հեռացմանը։ Բացի այդ, բարձրացնելով նյութափոխանակության ուժգնությունը և առաջացնելով առատ քրտնարտադրություն, բաղնիք նպաստում է ճարպային կուտակումների նվազմանը: նվազմանը։
Ուստի կանոնավոր հաճախումները բաղնիք նպաստում են մարմնի քաշը կայուն պահելուն:պահելուն։ Սակայն նիհարելու նպատակով բաղնիքային արարողություն չի կարելի կատարել առանց բժշկի խորհրդի:խորհրդի։
== Տեսակներ ==
[[Image:Sauna 2.jpg|thumb|200px||Ժամանակակից սաունա]]
Առավել տարածված են [[ռուսական բաղնիք|ռուսական]] (գոլորշիով) և [[ֆիննական բաղնիք|ֆիննական]] (չոր օդով՝ սաունա) բաղնիքները:բաղնիքները։ Դրանք տարբերվում են շոգեսենյակում օդի ջերմաստիճանով և խոնավությամբ:խոնավությամբ։ Եթե ռուսական բաղնիքում ջերմաստիճանը հասնում է 55-60 °C (առավելագույնը՝ 70 °C), հարաբերական խոնավությունը՝ 80-90 %, ապա սաունայում համապատասխանաբար 70-90 °C, 5-15%:։ Սաունայում բարձր ջերմաստիճանն ավելի տանելի է, քան գոլորշիով բաղնիքում, որտեղ բարձր ջերմաստիճանից սահմանափակվում է քրտնարտադրությունը:քրտնարտադրությունը։ Միևնույն ժամանակ, այդպիսի ջերմաստիճանը բարձրացնում է բաղնիքային արարողության ազդեցությունը:ազդեցությունը։ Դրա համար ավելով շոգեհարվելը, ինչպես ռուսական բաղնիքում, սաունայում խորհուրդ չի տրվում, քանի որ նման դեպքում, կապված մերսման և բարձր ջերմաստիճանի ազդեցության զուգակցման, ինչպես նաև խոնավության բարձրացման հետ, աճում է օրգանիզմի բեռնվածությունը:բեռնվածությունը։ Սաունա հաճախելիս հարկավոր է մերսում կատարել անպայման շոգեսենյակից դուրս գալուց 10-15 րոպեից ոչ շուտ:շուտ։ Խորհուրդ չի տրվում նաև սաունայի շոգեսենյակում ջերմաստիճանը հասցնել 90 °C-ից բարձր, թեպետ նշված է, որ վերականգնող, գործընթացների ուժգնությունը սաունայում պայմանավորված է բարձր ջերմաստիճանով:ջերմաստիճանով։
== Օգտագործման կանոններ ==
[[Պատկեր:Thetis garni.jpg|մինի|ձախից|[[Գառնիի հեթանոսական տաճար]]ի բաղնիքի խճանկարով հատակից հատված]]
Բաղնիքային արարողության բուժիչ հատկությունների արդյունավետ օգտագործումը պահանջում է որոշակի կանոնների պահպանում, այլապես այն կարող է անուղղելի վնաս հասցնել:հասցնել։ Չի թույլատրվում բաղնիք հաճախել քաղցած կամ կուշտ կերած, ինչպես նաև անմիջապես քնելուց առաջ:առաջ։ Սաունայի շոգեսենյակ ցանկալի է մտնել չոր, իսկ ռուսականինը՝ նախապես տաք ջրով թրջված մարմնով:մարմնով։ Գլուխը չպետք է թրջել:թրջել։ Չոր մազերը, ֆետրե կամ բրդե գլխարկը գլուխը պահպանում են [[ջերմահարություն]]ից:ից։ Շոգեսենյակում մնալու տևողությունը խիստ անհատական է. նույնիսկ բացարձակ առողջ մարդկանց խորհուրդ չի տրվում սաունայում գտնվել 10 րոպեից, ռուսական բաղնիքում 5-7 րոպեից ավելի:ավելի։ Շոգեսենյակից դուրս գալու ազդանշանն առատ քրտնարտադրությունն է:է։ Բաղնիքի սիրահարները, սովորաբար, շոգեսենյակից դուրս գալուց հետո, անմիջապես ջրցողվում են սառը ջրով:ջրով։ Դա լավ կոփող և մարզող միջոց է, սակայն նորեկներին խորհուրդ չի տրվում այն կատարել միանգամից:միանգամից։
== Հակացուցում ==
Չնայած մի շարք բուժիչ հատկություններին՝ բաղնիք օգտակար է ոչ բոլորին:բոլորին։ բաղնիքից պետք է խուսափեն [[սուր շնչառական հիվանդություններ]]ով տառապողները, իսկ տարեց և գեր մարդիկ նախապես պետք է խորհրդակցեն բժշկի հետ:հետ։ [[Վահանագեղձ]]ի հիվանդությամբ, [[հիպերտոնիկ հիվանդություն|հիպերտոնիկ հիվանդության]] ծանր ձևերով, սրտի և գլխուղեղի արյան անոթների արտահայտված [[աթերոսկլերոզ]]ով, [[սրտի արատ]]ով և որոշ այլ հիվանդություններով տառապողները բաղնիք պետք է հաճախեն միայն բժշկի թույլտվությամբ:թույլտվությամբ։
== Գրականություն ==
|
