«Հերետիկոսություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Երևան է եկել դեռևս քրիստոնեության ձևավորման ժամանակաշրջանում (1-2-րդ դարեր)։ Վաղ քրիստոնեական հերետիկոսները (նիկոլայականներ, մոնտանականներ և այլն) ''հուդայականության հեսսեների'' [[Աղանդավորություն|աղանդի]] ու ''նորպլատոնականության'' (Փիլոն Աղեքսանդրացու ուսմունք) ազդեցությամբ պայքարել են կազմակերպվող «հարուստ եկեղեցու», միահեծան եպիսկոպոսության դեմ, քարոզել «երկնային արքայության» մոտալուտ գալուստը։ 1-3-րդ դարերում տարածված էր նաև ''գնոստիցիզմը'' (Հայաստանում՝ առավելապես մարկիոնականությունը)։ 4-րդ դարում, երբ քրիստոնեությունը [[Հայաստան]]ում, Բյուզանդիայում և այլ երկրներում հաստատվեց որպես պաշտոնական կրոն, հալածանք սկսվեց հերետիկոսության դեմ։ 4— 6-րդ դարերում առավել նշանակալից հերետիկոսներն էին ''արիոսականությունը'', ''նեստորականությունը'', ''միաբնակությունը'', ''միիշխանականությունը''։ Միաբնակությունը Հայաստանում միահյուսվեց քաղաքական անկախության ձգտմանը։ Նույն դարերում [[Փոքր Ասիա]]յում և Հայաստանում տարածվեցին ''բորբորիտների'' շարժումն ու ''մծղնեությունը'' և այլն։ [[Ֆեոդալիզմ|Ֆեոդալական]] հարաբերությունների զարգացմանը զուգընթաց, ինչպես նաև ''մանիքեության'' ազդեցությամբ հերետիկոսները ստացան [[Դուալիզմ|դուալիստական]] ուսմունքի բնույթ («ապականված», չար երկրային կյանքին հակադրում էր աստծո հետ հոգեկան մերձեցման ձգտումը)։ 6-7-րդ դարերում Հայաստանում և Բյուզանդիայում բռնկվեց հակաֆեոդալական [[Պավլիկյաններ|Պավլիկյան]] շարժումը։