«Ալեքսանդր Մոժայսկի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ
| ԱԱՀ = Ալեքսանդր Մոժայսկի
| բնագիր ԱԱՀ = Можайский, Александр Фёдорович
| background-color = #ededed
| պատկեր = Alexander Mozhayskiy.jpg
| չափ =
| նկարագրում = Փոխծովակալ
| ծննդյան օր = [[Մարտի 9]] (21), [[1825]]
| ծննդավայր = [[Կոտկա]]<br />[[Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն]]<br />[[Ռուսական կայսրություն]]
| վախճանի օր =[[մարտի 20]] ([[ապրիլի 1]]), [[1890]]
| վախճանի վայրը = [[Սանկտ Պետերբուրգ]]
| քաղաքացիություն =
| հպատակություն =
| ազգություն = ռուս
| ալմա մատեր =
| կրոն =
| ազդվել է =
| ազդել է =
| գրքեր =
| աշխատանք =
| կարողություն =
| մասնագիտություն =
| գործունեություն =
| աշխատավայր =
| ամուսին =
| ծնողներ =
| երեխաներ =
| պարգևներ և մրցանակներ = [[Պատկեր:Saint vladimir (bande).png|50px]] [[Պատկեր:RUS Order św. Stanisława (baretka).svg|50px]]
| կայք =
| ստորագրություն =
| Վիքիպահեստ =Մոժայսկի Ալեքսանդր Ֆեոդորովիչը
}}
'''Մոժայսկի Ալեքսանդր Ֆեոդորովիչ''' ({{lang-ru|Можайский, Александр Фёдорович}}, [[մարտի 9]] (21), [[1825]], [[Կոտկա]], [[Ֆինլանդիայի մեծ իշխանություն]]<ref>http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00048/93100.htm|title=Можайский Александр Федорович</ref>, [[Ռուսական կայսրություն]] - [[մարտի 20]] ([[ապրիլի 1]]), [[1890]], [[Սանկտ Պետերբուրգ]]) ռուս հետազոտող և օդից ծանր թռչող ապարատների բնագավառի գյուտարար է։
== Կենսագրություն ==
Մոժայսկին ծնվել է հայտնի Ռուս ծովակալ Ֆյոդոր Տիմոֆեեվիչ Մոժայսկու ընտանիքում: Գերազանց կերպով ավարտելով նախնական կրթությունը [[1841]] թվականին, մեկ տարի անց ստանում է նավատորմային առաջին կոչումն ու սկսում ծառայությունը Ռուսական նավատորմում: 7 տարի [[Բալթիկ ծով|Բալթիկ]] և [[Սպիտակ ծով]]երում տարբեր նավերով նավարկելուց հետո [[1849]] թվականին ստանում է լեյտենանտի կոչում:
Ավարտել է ծովային կադետական դպրոցը ([[1841]])։ [[1841]]-[[1862]] թվականների և [[1879]]-[[1882]] թվականներին ծառայել է ՌԾՆ-ում։ [[1882]] թվականին պաշտոնաթող է եղել գեներալ մայորի կոչումով ([[1886]] թվականից փոխծովակալ)։
[[1876]] թվականին հաջողությամբ ցուցադրել է իր մոդելների թռիչքը։ [[1881]] թվականի [[նոյեմբերի 3]]-ին, [[Ռուսաստան]]ում առաջինը, արտոնություն է ստացել իր հնարած «թռչող արկի» (ինքնաթիռի) համար։
Մինչև 1882 թվականին նա որոշ ընդհատումով ծառայել է Ռուսական նավատորմում` հասնելով գեներալ-մայորի կոչմանը, իսկ արդեն ծառայությունը լքելուց հետո այդ կոչումը փոխարինվեց «կոնտր-ադմիրալ»-ով: [[1882]] թվականին հիմնականում ավարտել է 20 և 10 ձիաուժ հզորության 2 [[շոգեմեքենա]]յով [[ինքնաթիռ]]ի կառուցումը։ Մոժայսկիի թռչող ապարատը կառավարվող ինքնաթիռների ստեղծման առաջին փորձերից է։
== Առաջին ռուսական օդանավի նախագծում ==
1882 թվականի [[հուլիսի 20]]-ին առաջին անգամ փորձարկվեց նրա նախագծած թռչող սարքը, որը նա պատրաստել էր իր սեփական միջոցներով: Այդ փորձարկման ժամանակ ինքնաթիռն արագություն հավաքելով կտրվեց գետնից, սակայն այնուհետև արագությունը կորցնելով վայր ընկավ թևի վրա և վնասվեց: Սակայն արդեն [[1876]] թվկանից նա սկսել էր աշխատել իր վաղեմի երազանքի` «օդից ծանոր» (միջին խտությամբ օդից ավելի խիտ) թռչող սարքի նախագծման վրա: Ծառայության ընթացքում նա օգտագործում էր հայտնի գիտնականների հետ հանդիպելու բոլոր հնարավորություններն ու անընդհատ կատարելագործում իր նախագիծը: Մոժայսկին փորձեց այն վերանորոգել, սակայն արդեն միջոցները չբավարարեցին: Արդյունքում [[ինքնաթիռ]]ը երկար տարիներ մնաց բաց երկնքի տակ, իսկ այնուհետև «ապամոնտաժվեց»: Իր մահից հետո Մոժայսկու որդին փորձեց ինքնաթիռի մնացորդները վաճառել կառավարությանը, սակայն մերժում ստացավ:
== Մրցանակներ ==
*Ա. Ֆ. Մոժայսկին [[1859]] թվականին արժանացել է Սուբ Վլադիմիր 4-րդ աստիճանի շքանշան:
* Սուբ Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի շքանշան:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* [http://www.booksite.ru/usadba_new/kotel/11_06.htm В.Малков. У села Можайского // Вологодский комсомолец. — 1979. — 14.01]
* [http://www.booksite.ru/usadba_new/kotel/11_05.htm Ю.Никулин. Александр Федорович Можайский. — Вологда, 2006]
* [http://www.booksite.ru/usadba_new/kotel/11_02.htm Ю.Арсеньева. Любовь// Русский Север. — 1996. — 16.04]
{{ՀՍՀ}}
| |||