«Իտալերեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (35) |
|||
Տող 28.
Իտալերեն խոսում են աշխարհում 70 միլիոն մարդ{{փաստ}}։ Իտալերենը պետական լեզու է [[Իտալիա]]յում, [[Շվեյցարիա]]յում, [[Սան Մարինո]]յում, [[Սլովենիա]]յում, [[Վատիկան]]ում, [[Իստրիա|Իստրիա կոմսությունում]] ([[Խորվաթիա]])։
Ըստ աշխարհի լեզուների դասակարգման՝ իտալերենը 21-րդն է{{փաստ}}։
==Դասակարգումը==
Տող 35 ⟶ 34՝
===Պետական կարգավիճակը===
===Բարբառները===
===Լեզվից ծագած այլ լեզուները===
===Այբուբենը և գիրը===
Թեև իտալերենի այբուբենը ունի 21 տառ՝ 16 բաղաձայն և 5 ձայնավոր, սակայն ցուցադրվում է 26 տառ, որոնցից վերջին 5-ը օգտագործվում են արտասահմանյան ծագում ունեցող բառերում և չեն պատկանում իտալերեն լեզվի
{| class="wikitable"
Տող 128 ⟶ 126՝
Իտալերեն լեզվում բաղաձայնները 16-ն են՝
'''[[B]]''', '''[[C]]''', '''[[D]]''', '''[[F]]''', '''[[G]]''', '''[[H]]''', '''[[L]]''', '''[[M]]''', '''[[N]]''', '''[[P]]''', '''[[Q]]''', '''[[R]]''', '''[[S]]''', '''[[T]]''', '''[[V]]''', '''[[Z]]'''.
'''[[C]]''' տառը՝ '''[[a]]''', '''[[o]]''', '''[[u]]''' ձայնավորներից և բաղաձայններից առաջ արտասանվում է {'''[[k]]'''}('''[[կ]]''')
▲'''[[C]]''' տառը՝ '''[[a]]''', '''[[o]]''', '''[[u]]''' ձայնավորներից և բաղաձայններից առաջ արտասանվում է {'''[[k]]'''}('''[[կ]]'''):
▲Օրինակ՝
'''[[ca]]'''ne {կանե} ('''շուն'''),
'''[[co]]'''lore {կոլորե} ('''գույն'''),
'''[[cu]]'''ore {կուորե} ('''սիրտ'''),
'''[[cl]]'''amore {կլամորե} ('''աղմուկ''', '''աղաղակ'''),
'''[[cr]]'''udele {կրուդելե} ('''դաժան''')
'''[[C]]''' տառը՝ '''[[i]]''', '''[[e]]''' ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {'''[[tʃ]]'''} ('''[[չ]]''')
▲'''[[C]]''' տառը՝ '''[[i]]''', '''[[e]]''' ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {'''[[tʃ]]'''} ('''[[չ]]'''):
▲Օրինակ՝
'''[[ci]]'''elo {չիելո} ('''երկինք'''),
Տող 162 ⟶ 155՝
fa'''[[ci]]'''le {ֆաչիլե} ('''հեշտ'''),
'''[[ci]]'''nema {չինեմա} ('''կինո''')
'''[[G]]''' տառը՝ '''[[a]]''', '''[[o]]''', '''[[u]]''' ձայնավորներից և բաղաձայններից առաջ արտասանվում է {'''[[g]]'''}('''[[գ]]''')
▲'''[[G]]''' տառը՝ '''[[a]]''', '''[[o]]''', '''[[u]]''' ձայնավորներից և բաղաձայններից առաջ արտասանվում է {'''[[g]]'''}('''[[գ]]'''):
▲Օրինակ՝
'''[[ga]]'''tto {գատտո} ('''կատու'''),
'''[[go]]'''la {գոլա} ('''կոկորդ'''),
'''[[gu]]'''sto {գուստո} ('''համ'''),
'''[[gr]]'''eco {գրեկո} ('''հույն'''),
'''[[gr]]'''igio {գրիջիո} (մոխրագույն):▼
'''[[G]]''' տառը՝ '''[[e]]''', '''[[i]]''' ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {'''[[dj]]'''}('''[[ջ]]''')
Օրինակ՝
'''[[ge]]'''lato {ջելատո} ('''պաղպաղակ'''),
'''[[gi]]'''orno {ջիորնո} ('''օր'''),
'''[[gi]]'''allo {ջիալլո} ('''դեղին'''),
'''[[ge]]'''nte {ջենտե} ('''ժողովուրդ''', '''մարդիկ''')
'''[[
'''[[
▲Օրինակ՝
▲a'''[[gn]]'''ello {անյելլո} ('''գառ'''),
o'''[[gn]]'''i {օնյի} ('''յուրաքանչյուր'''),
so'''[[gn]]'''o {սոնյո} ('''քուն''')
'''[[GLI]]''' տառակապակցությունը արտասանվում է {'''[[լյ]]'''}։
fi'''[[
▲Օրինակ՝
fi'''[[gli]]'''o {ֆիլյո} ('''որդի'''), ▼
vo'''[[gli]]'''a {վոլյա} ('''ցանկություն'''),
a'''[[gli]]'''o {ալյո} ('''սխտոր'''),
bi'''[[gli]]'''etto {բիլյետտո} ('''տոմս''')
Իտալերենում '''[[H]]''' տառը չունի հնչյուն, երբ '''[[h]]''' տառը գրվում է '''[[c]]''' կամ '''[[g]]''' տառերից հետո, որին հաջորդում է '''[[e]]''' կամ '''[[i]]''' ձայնավորը ապա '''[[c]]''' կամ '''[[g]]''' տառը արտասանվում է {'''[[կ]]'''}, {'''[[գ]]'''}
▲Իտալերենում '''[[H]]''' տառը չունի հնչյուն, երբ '''[[h]]''' տառը գրվում է '''[[c]]''' կամ '''[[g]]''' տառերից հետո, որին հաջորդում է '''[[e]]''' կամ '''[[i]]''' ձայնավորը ապա '''[[c]]''' կամ '''[[g]]''' տառը արտասանվում է {'''[[կ]]'''}, {'''[[գ]]'''}:
▲Օրինակ՝
'''[[H]]''' տառը օգտագործվում է նաև '''[[avere]]''' - [[ունենալ]] օժանդակ բայի ներկա ժամանակում խոնարհված որոշ
▲'''[[ghi]]'''accio {գիաչչիո} ('''սառույց'''):
▲'''[[H]]''' տառը օգտագործվում է նաև '''[[avere]]''' - [[ունենալ]] օժանդակ բայի ներկա ժամանակում խոնարհված որոշ դեմքերում:
'''[[h]]'''o {օ} '''ես ունեմ''',
Տող 242 ⟶ 223՝
'''[[h]]'''a {ա} '''նա ունի''',
'''[[h]]'''anno {աննո} '''մենք ունենք'''
'''[[SC]]''' տառակապակցությունը '''[[a]]''', '''[[o]]''', '''[[u]]''' ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {'''[[սկ]]'''}
Օրինակ՝
'''[[sca]]'''la {սկալա} ('''աստիճան'''),
Տող 254 ⟶ 233՝
'''[[scu]]'''ola {սկուոլա} ('''դպրոց'''),
'''[[sco]]'''po {սկոպո} ('''նպատակ''')
'''[[SC]]''' տառակապակցությունը '''[[e]]''', '''[[i]]''' ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {'''[[շ]]'''}։
▲'''[[SC]]''' տառակապակցությունը '''[[e]]''', '''[[i]]''' ձայնավորներից առաջ արտասանվում է {'''[[շ]]'''}:
▲Օրինակ՝
'''[[S]]''' տառը երբ գտնվում է երկու ձայնավորների միջև արտասանվում է {'''[[զ]]'''}, սակայն երբ երկու ձայնավորների միջև գրվում է երկու '''[[SS]]''' արտասանվում է {'''[[ս]]'''}
▲'''[[sce]]'''gliere {շելյերե} ('''ընտրել'''),
▲'''[[sci]]'''enza {շենցա} ('''գիտություն'''):
▲'''[[S]]''' տառը երբ գտնվում է երկու ձայնավորների միջև արտասանվում է {'''[[զ]]'''}, սակայն երբ երկու ձայնավորների միջև գրվում է երկու '''[[SS]]''' արտասանվում է {'''[[ս]]'''}:
▲Օրինակ՝
c'''[[asa]]''' {կազա} ('''տուն'''),
c'''[[osa]]''' {կոզա} ('''ինչ''')
p'''[[assa]]'''re {պասսարե} ('''անցնել'''),
b'''[[assa]]'''re {բասսարե} ('''իջեցնել''')
'''[[S]]''' տառը հետևյալ բաղաձաններից առաջ '''[[b]]''', '''[[d]]''', '''[[g]]''', '''[[l]]''', '''[[m]]''', '''[[n]]''', '''[[r]]''', '''[[v]]''' նույնպես արտասանվում է {'''[[զ]]'''}
▲'''[[S]]''' տառը հետևյալ բաղաձաններից առաջ '''[[b]]''', '''[[d]]''', '''[[g]]''', '''[[l]]''', '''[[m]]''', '''[[n]]''', '''[[r]]''', '''[[v]]''' նույնպես արտասանվում է {'''[[զ]]'''}:
▲Օրինակ՝
[[sd]]egno {զդենյո} ('''զայրույթ'''),
Տող 289 ⟶ 263՝
[[sn]]ello {զնելլո} ('''բարակ'''),
[[sv]]ago {զվագո} ('''զվարճանք''')
==Քերականությունը==
Իտալերեն լեզուն ունի 2 սեռ՝ արական և իգական, 2 հոդ՝ անորոշ և որոշյալ, 15 ժամանակաձև՝ սահմանական եղանակ 8 ( indicativo ), ստորադասական եղանակ 4 ( congiuntivo ), պայմանական եղանակ 2 ( condizionale ), հրամայական եղանակ 1 ( imperativo )
==Անկատար ներկա / Presente Indicativo==
Անկատար ներկա (սահմանական ներկա) ժամանակը ցույց է տալիս խոսելու պահին կատարվող
Իտալերեն լեզվում բայերը բաժանվում են 3
{| class="wikitable"
Տող 310 ⟶ 283՝
| III խումբ || որոնք ունեն - '''ire''' վերջավորություն || sent'''ire''' - լսել, զգալ
|}
Սահմանական ներկա ժամանակը կանոնավոր բայերի դեպքում կազմվում է ավելացնելով բայի արմատին հետևյալ վերջավորությունները՝
Տող 334 ⟶ 306՝
==Սահմանական անցյալ Passato Prossimo==
Սահմանական անցյալ ժամանակը ցույց է տալիս ներկա մի ժամանակակետից առաջ կատարված, ավարտված
Կազմվում է '''[[avere]]''' կամ '''[[essere]]''' օժանդակ բայի ներկա ձևով և վաղակատար դերբայով ( parl - '''[[ato]]''', cred - '''[[uto]]''', sent - '''[[ito]]''')
==Անկատար անցյալ / Imperfetto==
Անկատար անցյալ ժամանակաձևը ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակում կատարվող, ընթացքի մեջ եղող
==Ապակատար ներկա Futuro semplice==
Ապակատար ներկա (սահմանական ապառնի ) ժամանակը ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո կատարելի
Կազմվում է ...
Տող 350 ⟶ 322՝
===Հանրահայտ ասացվածքները===
'''" Una buona mamma vale cento maestre "''' - Լավ մայրը հարյուր ուսուցիչ
'''" Prima i denti, poi i parenti "''' - Սկզբում դու և քո ընտանիքը, այնուհետև
▲'''" Prima i denti, poi i parenti "''' - Սկզբում դու և քո ընտանիքը, այնուհետև բարեկամները:
==Պատմությունը և օրինակները==
Տող 377 ⟶ 348՝
* [http://www.geonames.de GeoNames]
* [http://www.ethnologue.com/web.asp Ethnologue]
{{lang-stub}}▼
{{Եվրամիության պաշտոնական լեզուներ}}
Տող 385 ⟶ 354՝
[[Կատեգորիա:Ռոմանական լեզվախումբ]]
▲{{lang-stub}}
| |||