«Հայկական Տավրոս»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Լեռ
'''Հայկական Տավրոս''', լեռնային համակարգ [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում։ Ձգվում է Կիլիկյան Դրունք կիրճից մինչև Բոհտան գետը։ Երկարությունը 650 կմ է, լայնությունը՝ 35-100 կմ, միջին բարձրությունը՝ 1800-2300 մ։ [[Իշխանասար]], [[Սիմսար]], [[Մարութա]]սար գագաթները ունեն 3000 մ բարձրություն։ Հայկական Տավրոսի մակերևույթը մասնատված է [[Եփրատ]]ի, [[Տիգրիս]]ի և նրանց վտակների հովիտներով։ Դրանցից մի քանիսը միջանցիկ կիրճեր են, որոնցով Հայկական Տավրոսը բաժանվում է 3 մասի. [[Կիլիկիա]]յի և [[Եփրատ]]ի կիրճերի միջև, միջին՝ մինչև [[Բիթլիս]]ի կիրճը և արևելյան՝ մինչև Բոհտանի կիրճը։ Հայկական Տավրոսի արևելյան մասի առանձին լեռնաճյուղեր տարածվում են դեպի [[Վանա լիճ]], հասնելով [[Վարագասար]]՝ տրոհվում առանձին լեռնազանգվածների և ձուլվում Հայոց ձորի հովտի բլրային լանդշաֆտին։ Հայկական Տավրոսի ինտենսիվ ծալքավորված պալեոզոյան և մեզոզոյան կրաքարերի և թերթաքարերի դեպի հարավային շրջված թեփուկներով և վրաշարժայի կառուցվածքի լեռնային համակարգ է, բարդացած նորագույն տեկտոնական կամարաձև բարձրացումներով և բարձրակողմանի խզումներով։ Բիթլիսի շրջանում նստվածքային շերտերը ձեղքված են և ներարկված օձաքարային հզոր ինտրուզիվ զանգվածներով։ Հյուսիսային լանջը ենթարկվել է հզոր խորքային բեկվածքի, որի ուղղությամբ ձգվում է Խարբերդի, Բալուի, Մուշի, Վանա լճի իջվածքային գոգավորությունների գոտին։ Հաճախակի են [[ռելիեֆ]]ի կարստային ձևերը, բնորոշ կառային դաշտերով։ Կան ստորերկրյա քարանձավներ։ Արևելյան Տիգրիսի շատ վտակներ սնվում են կարստային հզոր աղբյուրներից։ Օգտակար հանածոներից կան նավթ, պղինձ և բազմամետաղներ, քրոմիտ, ծծումբ. առատ են շինանյութեր։ Լեռնահամակարգի գլխավոր լանջերի դիրքադրությունն առաջացրել է կլիմայական և լադշաֆտային առանձնահատկություններ։ Հյուսիսային լանջի կլիման ցամաքային է՝ տաք ամառներով և ցուրտ ձմեռներով։ Տարեկան տեղումներն աճում են 300 մմ-ից մինչև 1000 մմ։ Ստորոտներում մոխրագույն հողերի վրա տարածված են կիսաանապատային, միջին մասերում, շագանակագույն հողերի վրա՝ չոր տափաստաններ, լեռնակատարներում՝ ենթալպյան բարձրախոտ մարգագետիններ և քարացրոններ։ Հարավային լանջի կլիման բնորոշ է շոգ ամառներով և մեղմ ձմեռներով, տեղումները 400-500 մմ-ից 1000-1500 մմ են։ Միջին բարձրություններում, գորշ անտառային և դարչնագույն հողերի վրա աճում են [[սոճի]], լիբանանյան մայրի, [[կաղնի]], մշտադալար մերձարևադարձային անտառներ, որոնք դեպի ստորոտ տեղի են տալիս ֆրիգանայի, կիսաանապատային և անապատային խմբակցությունների։▼
|անվանում =Հայկական Տավրոս
|բնօրինակ = {{lang-tr|Toros Dağları}}
|պատկեր = Taurus.jpg
|նկարագրում=
|պատկերի լայնություն =
|կոորդինատներ =
|լայնք = 36.9660555
|երկայնք =32.9708521
|տեղադրություն = {{Դրոշավորում|Թուրքիա}}<br />պատմական [[Կիլիկիա]]
|բծմ = 3726
|գագաթ = Դեմիրկոզըք
|ձևավորում =
|երկարություն =
|լայնություն =
|մակերես =
|համակարգ =
|ժայթքում =
|առաջին վերելք =
|երկիր =Թուրքիա
|երկիր2 =
|կատեգորիա = Taurus Mountains
}}
▲'''Հայկական Տավրոս''' ({{lang-tr|Toros Dağları}}), լեռնային համակարգ [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում։ Ձգվում է Կիլիկյան Դրունք կիրճից մինչև Բոհտան գետը։ Երկարությունը 650 կմ է, լայնությունը՝ 35-100 կմ, միջին բարձրությունը՝ 1800-2300 մ։ [[Իշխանասար]], [[Սիմսար]], [[Մարութա]]սար գագաթները ունեն 3000 մ բարձրություն։ Հայկական Տավրոսի մակերևույթը մասնատված է [[Եփրատ]]ի, [[Տիգրիս]]ի և նրանց վտակների հովիտներով։ Դրանցից մի քանիսը միջանցիկ կիրճեր են, որոնցով Հայկական Տավրոսը բաժանվում է 3 մասի. [[Կիլիկիա]]յի և [[Եփրատ]]ի կիրճերի միջև, միջին՝ մինչև [[Բիթլիս]]ի կիրճը և արևելյան՝ մինչև Բոհտանի կիրճը։ Հայկական Տավրոսի արևելյան մասի առանձին լեռնաճյուղեր տարածվում են դեպի [[Վանա լիճ]], հասնելով [[Վարագասար]]՝ տրոհվում առանձին լեռնազանգվածների և ձուլվում Հայոց ձորի հովտի բլրային լանդշաֆտին։ Հայկական Տավրոսի ինտենսիվ ծալքավորված պալեոզոյան և մեզոզոյան կրաքարերի և թերթաքարերի դեպի հարավային շրջված թեփուկներով և վրաշարժայի կառուցվածքի լեռնային համակարգ է, բարդացած նորագույն տեկտոնական կամարաձև բարձրացումներով և բարձրակողմանի խզումներով։ Բիթլիսի շրջանում նստվածքային շերտերը ձեղքված են և ներարկված օձաքարային հզոր ինտրուզիվ զանգվածներով։ Հյուսիսային լանջը ենթարկվել է հզոր խորքային բեկվածքի, որի ուղղությամբ ձգվում է Խարբերդի, Բալուի, Մուշի, Վանա լճի իջվածքային գոգավորությունների գոտին։ Հաճախակի են [[ռելիեֆ]]ի կարստային ձևերը, բնորոշ կառային դաշտերով։ Կան ստորերկրյա քարանձավներ։ Արևելյան Տիգրիսի շատ վտակներ սնվում են կարստային հզոր աղբյուրներից։ Օգտակար հանածոներից կան նավթ, պղինձ և բազմամետաղներ, քրոմիտ, ծծումբ. առատ են շինանյութեր։ Լեռնահամակարգի գլխավոր լանջերի դիրքադրությունն առաջացրել է կլիմայական և լադշաֆտային առանձնահատկություններ։ Հյուսիսային լանջի կլիման ցամաքային է՝ տաք ամառներով և ցուրտ ձմեռներով։ Տարեկան տեղումներն աճում են 300 մմ-ից մինչև 1000 մմ։ Ստորոտներում մոխրագույն հողերի վրա տարածված են կիսաանապատային, միջին մասերում, շագանակագույն հողերի վրա՝ չոր տափաստաններ, լեռնակատարներում՝ ենթալպյան բարձրախոտ մարգագետիններ և քարացրոններ։ Հարավային լանջի կլիման բնորոշ է շոգ ամառներով և մեղմ ձմեռներով, տեղումները 400-500 մմ-ից 1000-1500 մմ են։ Միջին բարձրություններում, գորշ անտառային և դարչնագույն հողերի վրա աճում են [[սոճի]], լիբանանյան մայրի, [[կաղնի]], մշտադալար մերձարևադարձային անտառներ, որոնք դեպի ստորոտ տեղի են տալիս ֆրիգանայի, կիսաանապատային և անապատային խմբակցությունների։
{{ՀՍՀ}}
| |||