|
'''Խոսե Դավիդ Սիկեյրոս''', իսկականը` Ալֆարո Սիկեյրոս ({{lang-es|Alfaro Siqueiros}}) ([[դեկտեմբերի 29]], [[1898]], Չիուաուա - [[հունվարի 6]], [[1974]], Կուերնավակա), մեքսիկացի նկարիչ, մեքսիկական մոնումենտալ գեղանկարչության դպրոցի հիմնադիրներից, հասարակական գործիչ։ Սովորել է Մեխիկոյի[[Մեխիկո]]յի գեղարվեստի ակադեմիայում(1911) և Սանտա-Անիտա դպրոցում(1913)։
թերթի1911 թվականից մասնակցել է հեղափոխական շարժումների։1914-1918 թվականներին եղել է Վ. Կառանսայի բանակի սպա։ 1919-1922 թվականներին աշխատել է Ֆրանսիայում և Իսպանիայում,1921 թվականին [[Բարսելոնա]]յում հրապարակել է «Հեղափոխական արվեստի մանիֆեստը»։ Հիմնադրել է «Տեխնիկայի և արվեստի աշխատողների հեղափոխական սինդիկատը», եղել է նրա գլխ. քարտուղարը(1923-1925)։ 1924 թվականից [[Մեքսիկա]]յի կոմունիստական կուսակցության ղեկավարներից էր, «Էլ Մունդո» թերթի գլխավոր խմբագիրը։1920-ական թթ.թվականներին եղել է արհմիութենական ակտիվ գործիչ, Մեքսիկայի արհմիութենական միացյալ կոնֆեդերացիայի գլխ. քարտուղարը (1929-ից)։1930-ին ձերբակալվել է, 1931 -ին թվականին աքսորվել Տասկո։ 1932- 34-ին1934 թվականին և 1935- 36-ին1936 թվականին աշխատել է [[ԱՄՆ ]]-ում, [[Նյու ՅորքումՅորք]]ում հիմնադրել փորձարարական արվեստանոց(1936)։ 1937-1939 -ին թվականներին Իսպանիայի Հանրապետության սպա էր։ Լատինական Ամերիկայի երկրների մոնումենտալ գեղանկարչության զարգացմանը մեծապես նպաստել է Ս-իՍիկեյրոսի գործունեությունը Արգենտինայում(1933), Չիլիում(1941-42),Կուբայում(1943) ։ 1927-ին, 1955-ին և 1972 -ին թվականին այցելել է [[Մոսկվա ]] (1972 -ին թվականին` նաև [[Երևան ]])։ 1960 -ին քաղ.թվականին քաղականա գործունեության համար բանտարկվել է, 1964 -ին թվականին ազատվել միջազգային հասարակական կարծիքի ազդեցությամբ։ ՍՍՀՄ Գեղարվեստի ակադեմիայի պատվավոր անդամ(1967), «Ժողովուրդների միջև խաղաղության ամրապնդման համար» լենինյան մրցանակի դափնեկիր(1966)։ Հեղափոխական, կոմունիստական գաղափարայնությամբ տոգորված արվեստի համար մարտնչող Ս.Սիկեյրոսը իր կերպարներին հաղորդել է մեծ արտահայտչականություն, հզոր պլաստիկական ուժ` կիրառեկով մասսաների վրա գեղարվեստական ստեղծագործության ակտչվ ներգործության նոր սկղբունքներ։ Նա ստեղծել է մոնումենտալ կոմպոզիցիաներ,որոնցում կոնկրետ անձանց պատկերները զուգորդված են սոցիալ- պատմ.պատմական ուժերի խորհրդանշական անձնավորումների հետ, օգտագործել դինամիկորեն կրճատված հեռանկարի էֆեկտներ, համարձակ փոխներգործության մեջ դնել երփնագիրն ու քանդակագործական ձևերը, կիրառել գեղարվեստական նոր նյութեր(սինթոտիկ ներկեր, հարթաքանդակային խեցե խճանկար և այլն)։ ▼1911-ից մասնակցել է հեղափոխական շարժումների։1914-18-ին եղել է Վ. Կառանսայի բանակի սպա։ 1919-22-ին աշխատել է Ֆրանսիայում և Իսպանիայում,1921-ին Բարսելոնայում հրապարակել է «Հեղափոխական արվեստի մանիֆեստը»։ Հիմնադրել է «Տեխնիկայի և արվեստի աշխատողների հեղափոխական սինդիկատը», եղել է նրա գլխ. քարտուղարը(1923-1925)։ 1924-ից Մեքսիկայի կոմունիստական կուսակցության ղեկավարներից էր, «Էլ Մունդո»
▲թերթի գլխ. խմբագիրը։1920-ական թթ. եղել է արհմիութենական ակտիվ գործիչ, Մեքսիկայի արհմիութենական միացյալ կոնֆեդերացիայի գլխ. քարտուղարը (1929-ից)։1930-ին ձերբակալվել է,1931-ին աքսորվել Տասկո։ 1932-34-ին և 1935-36-ին աշխատել է ԱՄՆ-ում, Նյու Յորքում հիմնադրել փորձարարական արվեստանոց(1936)։ 1937-1939-ին Իսպանիայի Հանրապետության սպա էր։ Լատինական Ամերիկայի երկրների մոնումենտալ գեղանկարչության զարգացմանը մեծապես նպաստել է Ս-ի գործունեությունը Արգենտինայում(1933), Չիլիում(1941-42),Կուբայում(1943) ։ 1927-ին, 1955-ին և 1972-ին այցելել է Մոսկվա (1972-ին` նաև Երևան)։ 1960-ին քաղ. գործունեության համար բանտարկվել է, 1964-ին ազատվել միջազգային հասարակական կարծիքի ազդեցությամբ։ ՍՍՀՄ Գեղարվեստի ակադեմիայի պատվավոր անդամ(1967), «Ժողովուրդների միջև խաղաղության ամրապնդման համար» լենինյան մրցանակի դափնեկիր(1966)։ Հեղափոխական, կոմունիստական գաղափարայնությամբ տոգորված արվեստի համար մարտնչող Ս. իր կերպարներին հաղորդել է մեծ արտահայտչականություն, հզոր պլաստիկական ուժ` կիրառեկով մասսաների վրա գեղարվեստական ստեղծագործության ակտչվ ներգործության նոր սկղբունքներ։ Նա ստեղծել է մոնումենտալ կոմպոզիցիաներ,որոնցում կոնկրետ անձանց պատկերները զուգորդված են սոցիալ-պատմ. ուժերի խորհրդանշական անձնավորումների հետ, օգտագործել դինամիկորեն կրճատված հեռանկարի էֆեկտներ, համարձակ փոխներգործության մեջ դնել երփնագիրն ու քանդակագործական ձևերը, կիրառել գեղարվեստական նոր նյութեր(սինթոտիկ ներկեր, հարթաքանդակային խեցե խճանկար և այլն)։
{{ՀՍՀ}}
|
