«Ցունամի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։, ` → ՝ (3) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 2.
2004թ. դեկտեմբերի 26։]]
 
'''Ցունամի'''՝ (<small>Ճապոներեն`Ճապոներեն՝</small>津波 նշանակում է`է՝ ծովախորշի ալիք) հսկայական չափերի հասնող ջրային ալիքներ։ Ցունամիները հաճախակի երևույթ են [[Ճապոնիա]]յում։ Ցունամիները կարող են պատճառել մեծ ավերածություններ, ինչպես նաև մարդկային զոհեր (ցունամիի ալիքները տարածվում են ավելի մեծ արագությամբ, քան մարդու վազելու արագությունն է)։
 
Ցունամիները հիմնականում առաջանում են ստորջրյա ուժեղ [[երկրաշարժ]]երի հետևանքով։ Ցունամի կարող է առաջանալ նաև [[հրաբուխ]]ների ժայթքումից, գետնի [[սողանք]]ից և ստորջրյա պայթյուններից։
Տող 14.
Երկրաշարժի կենտրոնից բոլոր կողմերի վրա, ջրի մեջ նետած քարից հեռացող շրջանագծերի նման, տարածվում են ցունամիի ալիքները։ Բաց ծովում ցունամիի ալիքները նավերի համար գրեթե աննկատելի են։ Բայց երբ ցունամիի ալիքներն իրենց ճանապարհին հանդիպում են [[մայրցամաք]]ի կամ [[կղզի|կղզու]], ապա հասնում են 10 մ, իսկ երբեմն է՛լ ավելի մեծ բարձրության, իսկ [[ծովախորշ]] մտնելիս հասնում են 20 մ բարձրության։
 
Ցունամին տարածվում է հսկայական արագությամբ`արագությամբ՝ մեկ ժամում 800 կմ։ [[Չիլի]]ի [[Վալդիվյան երկրաշարժ]]ի (եղել է 1960 թվականին, առ այսօր համարվում է աշխարհի ամենաուժգին երկրաշարժը) ժամանակ այդ ալիքները [[Հարավային Ամերիկա]]յի ափերից ամբողջ [[Խաղաղ օվկիանոս]]ի վրայով կտրեցին-անցան 15 հազ կմ ճանապարհ և փլվեցին [[Հավայան կղզիներ]]ի, [[Նոր Զելանդիա]]յի, [[Ավստրալիա]]յի, Ճապոնիայի ափերի վրա ու հասան [[Կուրիլյան կղզիներ]]։
 
== Վերջին տարիների ավերիչ ցունամիները ==
* 2004թ. դեկտեմբերի 26-ին Հարավ-արևելյան Ասիայում
Հայտնի ցունամիներից որպես ամենաշատ զոհերով [[2004թ. Հնդկական օվկիանոսի երկրաշարժն ու ցունամին|այս մեկն]] առաջացել է գիշերվա ժամը 00:5800։58-ին<ref>[[UTC]]-ով</ref> տեղի ունեցած 9.3 [[մագնիտուդ]]ով հզոր [[երկրաշարժ]]ից, որի էպիկենտրոնը գտնվում էր [[Ինդոնեզիա]]յի [[Սումատրա]] կղզու արևմուտքում։ Զոհեր եղան ասիական մի քանի երկրներում. [[Ինդոնեզիա]]յում` 180 հազար մարդ, [[Շրի-Լանկա]]յում` 31÷39 հազար մարդ, [[Հնդկաստան]]ում` 12 հազար մարդ, [[Թայլանդ]]ում` ավելի քան 5 հազար մարդ։ Ցունամիի ալիքները հասան մինչև [[Աֆրիկա]]` զոհեր եղան [[Սոմալի]]ում և [[Հարավ-Աֆրիկյան Հանրապետություն]]ում: Զոհվածների ընդհանուր թիվը կազմեց 235 հազար մարդ:<br />
Այս ցունամիին ասում են նաև Նվերների օրվա<ref>«Նվերների օրը» կաթոլիկ և մի շարք այլ եկեղեցիների [[Սուրբ Ծնունդ]]ին հաջորդող օրն է:</ref> ցունամի:
* 2011թ. մարտի 11 [[Ճապոնիա]]յում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ցունամի» էջից