«Գենետիկական կոդ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ ձևավորում |
չ նյութերի ավելացում, |
||
Տող 9.
#Կոդային թիվը հավասար է 3-ի:
#Գենետիկական կոդը կենդանի բնության մեջ ունիվերսալ է (առանձին բացառությամբ): Ամերիկացի գիտնականներ Մ. [[Նիրենբերգ]]ի, Ս. [[Օլոա]]յի, Խ. [[Կորան]]ի հետազոտություններով պարզվեց ոչ միայն կոդոնի կազմը, այլև նուկլեոտիդների հաջորդականությունը բոլոր կոդոններում: Ըստ Ֆ. Կրիկի նշված աղյուսակը կենսաբանության համար ունի այն նշանակությունը, ինչ քիմիական [[Պարբերական աղյուսակ|տարրերի պարբերական աղյուսակ]]ը [[քիմիա]]յի համար: Աղյուսակից երևում է, որ կոդն ունի շատ համանուններ, այսինքն՝ յուրաքանչյուր ամինաթթու ներկայացված է մի քանի կոդոններով, բացառությամբ երկուսի (մեթիոնին, տրիպտոֆան), որոնք ունեն եզակի կոդոն: 2. Կոդն ունի որոշակի կառուցվածք, ամինաթթվի տարբեր կոդոններ պատահականորեն չեն դասավորված աղյուսակում: 3. Կոդն ունի նաև կոդոններ, որոնց ամինաթթու չի համապատասխանում: Դրանցից ՈւԱԱ-ն, ՈւԱԴ-ն, ՈւԴԱ-ն ազդարարում են [[սպիտակուց]]ի շղթայի ավարտը (թերմինացնող կոդոններ), իսկ ՈԻԱԴ-ն, ԴՈԻԴ-ն, ՈԻՈԻԴ-ն՝ սպիտակուցի սինթեզի սկիզբը (ինիցող): Գենետիկական կոդի իրացումը [[Բջիջ|բջջ]]ում տեղի է ունենում 2 փուլով, առաջինը՝ կորիզում, երկրորդը՝ [[ցիտոպլազմա]]յում, [[ռիբոսոմ]]ներում:
==ԻՌՆԹ-ի կոդոնների և ամինաթթուների համապատասխանության սխեմա==
{| class="wikitable"
|+<small>
Գենետիկական կոդը ընդհանուր է [[պրոկարիոտներ]]ի և [[էուկարիոտներ]]ի մեծամասնության համար: Աղյուսակում ներկայացված են 64 կոդոնները և դրանց համապատասխան [[ամինաթթուներ]]ը: Հիմքերի հաջորդականությունը 5' --> 3' է:
</small>
|-
| rowspan=2 colspan=2 |
! colspan=4 border=0 | 2-րդ հիմք
|-
! U
! C
! A
! G
|-
! rowspan="4" border="0" | 1-ին<br />հիմք
! U
|
UUU (Phe/F)[[Ֆենիլալանին]]<br />
UUC (Phe/F)Ֆենիլալանին<br />
UUA (Leu/L)[[Լեյցին]]<br />
UUG (Leu/L)Լեյցին<br />
|
UCU (Ser/S)[[Սերին]]<br />
UCC (Ser/S)Սերին<br />
UCA (Ser/S)Սերին<br />
UCG (Ser/S)Սերին<br />
|
UAU (Tyr/Y)[[Թիրոզին]]<br />
UAC (Tyr/Y)Թիրոզին<br />
UAA Ochre (''Ստոպ'')<br />
UAG Amber (''Ստոպ'')<br />
|
UGU (Cys/C)[[Ցիստեին]]<br />
UGC (Cys/C)Ցիստեին<br />
UGA Opal (''Ստոպ'')<br />
UGG (Trp/W)[[Տրիպտոֆան]]<br />
|-
! C
|
CUU (Leu/L)Լեյցին<br />
CUC (Leu/L)Լեյցին<br />
CUA (Leu/L)Լեյցին<br />
CUG (Leu/L)Լեյցին<br />
|
CCU (Pro/P)[[Պրոլին]]<br />
CCC (Pro/P)Պրոլին<br />
CCA (Pro/P)Պրոլին<br />
CCG (Pro/P)Պրոլին<br />
|
CAU (His/H)[[Հիստիդին]]<br />
CAC (His/H)Հիստիդին<br />
CAA (Gln/Q)[[Գլուտամին]]<br />
CAG (Gln/Q)Գլուտամին<br />
|
CGU (Arg/R)[[Արգինին]]<br />
CGC (Arg/R)Արգինին<br />
CGA (Arg/R)Արգինին<br />
CGG (Arg/R)Արգինին<br />
|-
! A
|
AUU (Ile/I)[[Իզոլեյցին]]<br />
AUC (Ile/I)Իզոլեյցին<br />
AUA (Ile/I)Իզոլեյցին<br />
AUG (Met/M)[[Մեթիոնին]], ''Start''<ref>AUG կոդոնը գաղտնագրում է մեթիոնինը, բայց և միաժամանակ հանդիսանում է մեկնարկային կոդոն. տրանսլյացիան որպես կանոն սկսվում է իՌՆԹ-ի AUG կոդոնից:</ref><br />
|
ACU (Thr/T)[[Թրեոնին]]<br />
ACC (Thr/T)Թրեոնին<br />
ACA (Thr/T)Թրեոնին<br />
ACG (Thr/T)Թրեոնին<br />
|
AAU (Asn/N)[[Ասպարգին]]<br />
AAC (Asn/N)Ասպարգին<br />
AAA (Lys/K)[[Լիզին]]<br />
AAG (Lys/K)Լիզին<br />
|
AGU (Ser/S)Սերին<br />
AGC (Ser/S)Սերին<br />
AGA (Arg/R)Արգինին<br />
AGG (Arg/R)Արգինին<br />
|-
! G
|
GUU (Val/V)[[Վալին]]<br />
GUC (Val/V)Վալին<br />
GUA (Val/V)Վալին<br />
GUG (Val/V)Վալին<br />
|
GCU (Ala/A)[[Ալանին]]<br />
GCC (Ala/A)Ալանին<br />
GCA (Ala/A)Ալանին<br />
GCG (Ala/A)Ալանին<br />
|
GAU (Asp/D)[[Ասպարգինաթթու]]<br />
GAC (Asp/D)Ասպարգինաթթու<br />
GAA (Glu/E)[[Գլուտամինաթթու]]<br />
GAG (Glu/E)Գլուտամինաթթու<br />
|
GGU (Gly/G)[[Գլիցին]]<br />
GGC (Gly/G)Գլիցին<br />
GGA (Gly/G)Գլիցին<br />
GGG (Gly/G)Գլիցին<br />
|}
[[Պատկեր:Aminoacids table.svg|thumb|left|upright=1.5|Գաղտնագրի գրանցման սեկտորային տարբերակ, ներքին շրջանը կոդոնի առաջին հիմքն է:]]
<br clear="both" />
{| class="wikitable"
|+
<small>Հակառակ աղյուսակը (յուրաքանչյուր ամինաթթվի համար նշված են կոդոնները, ներառյալ ստոպ կոդոնները)</small>
|-----
! align="center" valign="top" | '''Ala/A'''
| valign="top" | GCU, GCC, GCA, GCG
! align="center" valign="top" | '''Leu/L'''
| valign="top" | UUA, UUG, CUU, CUC, CUA, CUG
|-----
! align="center" valign="top" | '''Arg/R'''
| valign="top" | CGU, CGC, CGA, CGG, AGA, AGG
! width="50" align="center" valign="top" | '''Lys/K'''
| width="205" valign="top" | AAA, AAG
|-----
! align="center" valign="top" | '''Asn/N'''
| valign="top" | AAU, AAC
! align="center" valign="top" | '''Met/M'''
| valign="top" | AUG
|-----
! align="center" valign="top" | '''Asp/D'''
| valign="top" | GAU, GAC
! align="center" valign="top" | '''Phe/F'''
| valign="top" | UUU, UUC
|-----
! align="center" valign="top" | '''Cys/C'''
| valign="top" | UGU, UGC
! align="center" valign="top" | '''Pro/P'''
| valign="top" | CCU, CCC, CCA, CCG
|-----
! align="center" valign="top" | '''Gln/Q'''
| valign="top" | CAA, CAG
! align="center" valign="top" | '''Ser/S'''
| valign="top" | UCU, UCC, UCA, UCG, AGU, AGC
|-----
! align="center" valign="top" | '''Glu/E'''
| valign="top" | GAA, GAG
! align="center" valign="top" | '''Thr/T'''
| valign="top" | ACU, ACC, ACA, ACG
|-----
! align="center" valign="top" | '''Gly/G'''
| valign="top" | GGU, GGC, GGA, GGG
! align="center" valign="top" | '''Trp/W'''
| valign="top" | UGG
|-----
! align="center" valign="top" | '''His/H'''
| valign="top" | CAU, CAC
! align="center" valign="top" | '''Tyr/Y'''
| valign="top" | UAU, UAC
|-----
! align="center" valign="top" | '''Ile/I'''
| valign="top" | AUU, AUC, AUA
! align="center" valign="top" | '''Val/V'''
| valign="top" | GUU, GUC, GUA, GUG
|-----
! align="center" valign="top" | '''START'''
| valign="top" | AUG
! align="center" valign="top" | '''STOP'''
| valign="top" | UAG, UGA, UAA
|}
== Տես նաև ==
| |||