«Վարդգես Սուրենյանց»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Վարդգես Սուրենյանց''' ([[Փետրվարի 27]], [[1860]], [[Ախալցխա]] - [[Ապրիլի 6]], [[1921]], [[Յալթա (քաղաք, Ուկրաինա)|Յալթա]]) ― հայտնիականավոր հայհայազգի նկարիչ։նկարիչ, Հայ կերպարվեստի պատմության մեջ նա համարվում էհայ ազգային պատմանկարչության հիմնադիրը։հիմնադիր։

Վարդգես Սուրենյանցը ծնվել է [[1860]] թվականին [[Ախալցխա]]յում, հոգևորականի ընտանիքում։ Նախնական կրթությունը ստացել է [[Լազարյան ճեմարան]]ում, այնուհետև ուսումըայնուհետ շարունակել էուսումը [[Մոսկվա]]յի խոշորմեծ հեղինակություն ունեցող գեղանկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանի ճարտարապետության բաժնում։ Իբրև նկարիչ ձևավորվել է [[Մյունխեն]]ի կայսերական ակադեմիայում։

Տիրապետելով տաստասը լեզուների՝ Սուրենյանցը ուսումնասիրել է տարբեր ազգերի արվեստն ու գրականությունը։ Ժամանակակիցների վկայությամբ նա պարսկերեն Հաֆեզ ու Խայամ էր արտասանում, անգլերենից [[Վիլյամ Շեքսպիր]] ու [[Օսկար Ուայլդ]] թարգմանում, իտալերեներով զեկուցումներ կարդում, գրում գերմաներեն գրքերի առաջաբաններ, հայոց լեզվի բոլոր բարբառներով զրուցում թուրքական ջարդերից փախած գաղթականների հետ, ռուսերենով կատակում իր բարեկամ [[Իլյա Ռեպին]]ի հետ։ Մյունխենից վերադառնալուց հետո Սուրենյանցը մասնակցել է դեպի [[Պարսկաստան]] կազմակերպված գիտարշավին։

Սուրենյանցը ապրել և ստեղծագործել է օտար երկնքի տակ, բայց իր ամբողջ էությամբ և հոգու ամեն մի թելով կապված է եղել հարազատ ժողովրդին, եղել նրա բախտակիցը, հույզերի ու խոհերի թարգմանը։ «Աշխարհիս ամեն կողմը ցրված են զորեղ նկարիչներ, որոնցից ամեն մեկն իր գտնված երկրում անուն է հանել և հռչակվել հայրենիքից դուրս, զորօրինակ Շահին, որ գտվում է Փարիզում, Մախոխյան` Բեռլինում և շատ ուրիշներ։ Եվ ամեն անգամ, երբ իրար պատահում էինք միշտ լուրջ կերպով ցավակցում էինք, որ այդ կերպ անջատված ենք իրարուց և չենք կազմում մի անփոփ ընկերություն. այդ գանգատը ես անձամբ հանգուցյալ [[Հովհաննես Այվազովսկի|Հովհաննես աղա Այվազովսկուց]] ևս լսել եմ»։ Մյունխենում ուսումնասիրել է գծանկարչություն և գրաֆիկա, տպագրել է ծաղրանկարներ «Թռչող թերթիկներ» երկիծաթերթում։երգիծական թերթում։

Իր կտավներում նա ցույց է տվել մերհայ ժողովրդի հերոսական անցյալը, ներկան ու գալիքը, նրա ընդվզումն ու հույսը, տառապանքն ու հավատը, նրա հավերժական անմահությունը։ Հայ ժողովրդի ողբերգությունն իր գեղարվեստական արտացոլումն է գտել նկարչի «Ոտնահարված սրբություն» կտավում, որը ցասկոտ բողոք է ընդդեմ հնադարյան հայկական մշակույթի բարբարոսական ոչնչացման։ Օտարերկրյա զավթիչների դեմ բողոքի մեկ այլ դրսևորում է «[[Շամիրամ]]ը [[Արա Գեղեցիկ]]ի դիակի մոտ» ստեղծագործությունը։ Գոյատևելու հավատն է արտահայտված «Հռիփսիմե» կտավում, որը իբրև պատմական բնանկարչության լավագույն օրինակ, միաժամանակ բանաստեղծական խոր ապրումների արդյունք է։ Գրաֆիկական արվեստի բարձր մակարդակով է արված [[Օսկար Ուայլդ]]ի «Արքայադստեր ծննդյան տունը» հեքիաթի, հայկական ժողովրդական «Օձամանուկ և Արևահատ», «Մոխրոտ», «Գառնուկ ախպեր», «Իմաստուն օձը», հեքիաթների պատկերազարդումները։ Նկարազարդել է Մետեռլինգի «Կույրեր», «Այնտեղ ներսում», «Անկոչը» պիեսները։

[[Պարսկաստան]] մեկնողկատարած գիտարշավի մասնակցությանգիտարշավի տպավորությունների տակ նկարել է արևելյան թեմաներով կտավներ։ Այդ թեմային նվիրվածթեմայով կտավներից ուշագրավ են Ազգային[[Հայաստանի պատկերասրահումազգային պատկերասրահ]]ում ցուցադրվող «Հարեմում», «[[Ֆիրդուսի]]ն կարդում է իր «[[Շահնամե]]» պոեմը», «Սալոմե» գեղանկարները։ «Սուրենյանցի կտավներում գերազանց ներկայացված է արևելյան ճարտարապետությունը, անթիվ օրնամենտներիզարդանախշերի հետ, որոնք քանդակված են քարի վրա ինչպես ժանյակը» ― այսպես է բնութագրել նրա ստեղծագործությունները անվանի քննադատ Վ. Ստասովը։

Դժվար է կերպարվեստում գտնել մի ոլորտ, ուր Սուրենյանցը մուտք գործած չլինի։ Նա ոչ միայն խոշոր գեղանկարիչ, այլև գրքի տաղանդավոր ձևավորող, հայտնի թատերական նկարիչ, արվեստի հմուտ տեսաբան, թարգմանիչ, ճարտարապետ, քանդակագործ և հասարակական գործիչ է։ Նկարել է նաև բնանկարներ, և դիմանկաներ։ Սուրենյանցը նկարազարդել է բազմաթիվ հայկական ժողովրդական հեքիաթներ՝հեքիաթներ, [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ի «Բախչիսարայի շատրվան» պոեմը, [[Օսկար Ուայլդ]]ի հեքիաթները, Մետեռլինգի ստեղծագործությունները։ [[Յալթա (քաղաք, Ուկրաինա)|Յալթա]]յի հայոց եկեղեցու որմնանկարների հեղինակը նույնպես Սուրենյանցն է։

*[http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00076/57100.htm հանրագիտարանայինՀանրագիտարանային (ռուսերեն)։բառարան] {{ref-ru}}

* Ռիմա Հայրապետյան, «Սուրենյանցի անզուգական աշխարհը», «ՀոգեւորՀոգևոր հայրենիք» ամսաթերթ, #հմ․ 12, 2005 թ.։