|
=== Գրի տեսակները ===
Գիրը ունի դարերի պատմություն:Գրի շատ տեսակներ կան:Ամենահին տեսակը պատկերագիրն է:Պատկերագրի դեպքում մարդիկ նկարում էին ժայռի կան քարի վրա կենդանի կամ առարկա հենց այդ կենդանու կամ առարկայի իմաստով:<br
/>Պատկերագրերը կարող են ունենալ նաև այլաբանական կամ պայմանական իմաստ:ՀՀ-ում պահպանվել են նման պատկերագրեր, որոնք հիմնականում արված են ժայռերի վրա:
Պատկերագրին հաջորդում է գաղափարագիրը:Դա առավել զարգացած գրահամակարգ է , չմայած որ գրելաձևերը շատ նման են :Մարդիկ նկարում են պատկերներ, բայց այդ պատկերը ստանում է մեկից ավելի իմաստներ:Գաղափարագիրը մեծ<br
/>տարածում էր գտել հին աշխարհի երկրներում, նաև Հայկական լեռնաշխարհում:
Պատկերագիրն ու գաղափարագիրը չեն հանդիսանում հնչյունական գիր, քանի որ լեզվի բառեր չեն արտահայտում:Հնարավոր է մեկնաբանել գրվածի իմաստը,բայց անհնար է պարզել,թե այն ինչպես է արտասանվել:Հնադարյան մարդիկ առավել լավ<br />հասկանում էին գաղափարագրերը և պատկերները ու դրանց միջոցով իրար տեղեկատվություն էին հաղորդում:
=== Բուն սեպագիր ===
Սեպագիրը ամենահին հնչյունական գիրն է :Սեպագրերը կարդալու հնարավոր է սովորել, թե դրանք ինչպես են արտասանվել այն լեզվով, որով գրված են :Սեպագիր է կոչվում, քանի որ գրվում է կավի սալիկի վրա սեպաձև նշաններ անելու <br
/>միջոցով:Գոյություն ունեն 3 տեսակի սեպագրեր`''վանկագրեր, գաղափարներ և որոշիչներ'', որոնք ցույց են տալիս այդ սեպագրի իմաստը :
Սեպագիրը ստեղծվել է շումերների կողմից 5000 տարի առաջ:Շումեր ազգը, որ այժմ վերացել է , ապրում էր Եփրատ և Տիգրիս գետերի միջև ընկած տարածքում, որն ընդունված է անվանել Միջագետք:Նրանք փայտե ձողիկների ծայրերին<br
/>փորագրում էին սեպաձև նշաններ, ապա հում կավի վրա դաջում էին տարբեր պիտի տեքստեր:Տեքստի բնույթը կարող էր բազմազան լինել, հեքիաթներ, առասպելներ և այլն:Նման հիշատակությունները կոչվում են սեպագիր արձանագրություններ:
Հետագայում սեպագիրը տարածվել է այլ երկրներում:Սեպագիր արձանագրություննեը լինում են տարբեր լեզուներով.աքքադերեն, խեթերեն և այլն:Մ.թ.ա.4200 տարի առաջ Էբլա կոչվող երկրում, որը ներկայիս Սիրիայի տարածքում է , գրվել են<br />արձանագրություններ, որոնցում հիշատակված է եղել հայ ժողովուրդը` ''հայա'' անունով:
Մ.թ.ա.2800 թ.-ից սեպագիրը սկսել է օգտագործվել Հայաստանում`Արարատյան թագավորությունում կամ Ուրարտույում:Դրանք հայ թագավորները գրել են տվել դաշնակից խուռիների լեզվով, թեման շինարարական աշխատանքներն էին կամ<br />նրանց տարած հաղթանակները:Հայաստանում փորագրման համար օգտագործվել են հղկված քառանկյուն քարեր:Արձանագրությունների մեջ անցել են հայերեն բառեր, ինչպես օրինակ ''ուղի, այր, բան, ուտել, ծառ, ավելի'' և այլն:Ուրարտուի<br
/>թագավորների արձանագրություններ կան ՀՀ-ի շատ կետերում.Էրեբունի բերդաքաղաքում Արգիշտի 1-ինի թողած վկայագիրը, Արմավիրի, , Սիսիանի մոտակայքում և այլուր:
Սեպագիր արձանագրություններ կան նաև Պարսկաստանում:Հայ ժողովրդի պատմության համար կարևոր է Իրանի Բեհեստուն գյուղի մոտ հայտնաբերված, սպիտակ մարմարե հսկա ժայռի հարթեցված մակերևույթին փորագրված եռալեզու <br
/>արձանագրությունները:''Լեզուներն են հին պարսկերեն, Էլամերեն, աքքադերեն'':Դա պարսից արքա Դարեհ 1-ինի արձանագրությունն է , որը 2500 տարվա պատմություն ունի:Արձանագրությունում հիշատակվում են հայերը և Հայաստանը.հին<br
/>պարսկերեն մասում Հայաստանը կոչվում է Արմենիա, հայերն`արմինիյա, էլամերեն ամսում `Հարմինա, աքքադերեն մասում `Ուրաշտու, հայերին `ուրուշտայա:Գրվածքում հայերը համարվում են Խալդի կամ Հալդի աստծո որդիներ, որը հայկական<br />դիցաբանությունում նույնացվում է Հայկ Նահապետի հետ, ում ժողովուրդը աստվածացրել է :
Սեպագրերը աղբյուր են ժողովրդի պատմությունը վերականգնելու և գրելու համար:
| 