Սադիզմ
Սադիզմ (անվանվել է այն նկարագրողի՝ Մարկիզ դը Սադի անունով ) լայն իմաստով ՝ բռնության հակում, հաճույք ստանալ ուրիշի նվաստացումից և տանջանքից։"Սադիզմ" հասկացությունն առաջին անգամ գիտական շրջանառության մեջ է դրվել Կրաֆտ-Էբինգի կողմից 1886 թվականին հրատարակված "սեռական հոգեբանություն" (Կաղապար:Լանգ-Լա) մենագրության մեջ ։
Սադիստ՝ սադիզմի հակված մարդ։
Սադիզմի տեսակները խմբագրել
Ժան Պոլ Սարտրի փիլիսոփայության մեջ սադիզմը ուրիշի նկատմամբ վերաբերմունքի ձև է, որի դեպքում էքզիստենցիան ցավի միջոցով փորձում են նույնացնել մարմնի հետ։
Հոգեբանական սադիզմ խմբագրել
Հոգեբանական սադիզմ (բարոյական սադիզմ, հոգեբանական սադիզմ) — սադիզմի մի ձև, որի դեպքում զոհին պատճառվում են ոչ թե ֆիզիկական, այլ հոգեբանական, բարոյական տառապանքներ (նվաստացման, վիրավորանքի, սպառնալիքների և այլն)։
Սեռական սադիզմ խմբագրել
Սեռական սադիզմը սեռական վարքի մի ձև է, որի դեպքում գրգռվածություն և հաճույք ստանալու միջոց է զուգընկերոջը տառապանք պատճառելը։ Լանգևինը և համահեղինակները (1988) նշել են, որ սադիզմը ագրեսիայի տեղաշարժ է սեռական ձգտումներով։
Կապը ուղեղի պաթոլոգիայի հետ խմբագրել
Կովարսկին և համահեղինակները (1967) սադիստ հիվանդների 40%-ի մոտ հայտնաբերել են քունքային բլթակում նախատեսվող պաթոլոգիաների նշաններ։
Կապը մազոխիզմի հետ խմբագրել
Քերնբերգը և համահեղինակները միավորում են սադիզմը և մազոխիզմը սադոմազոխիզմի հայեցակարգի շրջանակներում ՝ հիմնվելով ընդհանրությունների վրա։ Այնուամենայնիվ, նման ասոցիացիան գիտական կոնսենսուս չէ, Օրինակ, Ամերիկյան հոգեբուժական ասոցիացիան DSM-5 ուղեցույցում տարբերակում է սեռական սադիզմը և մազոխիզմը ՝ դրանք համարելով առանձին ախտորոշումներ։
Սադիզմ խմբագրել
Այս տեսակը բնութագրվում է ագրեսիվ վարքի մշտական հակումով ՝ դիմացինին նվաստացնելու նպատակով ։ Առաջին դրսևորումները նկատվում են ավագ պատանեկության շրջանում և կարող են լինել այնպիսի նշաններ, ինչպիսիք են ֆիզիկական բռնության կիրառումը հարաբերություններում գերիշխանության համար, բռնության և զենքի թեմաներով տարվելը, այլ մարդկանց նվաստացնելը, կախյալ մարդկանց նկատմամբ դաժան վերաբերմունքը, այլ մարդկանց ազատությունը սահմանափակելու ցանկությունը, տանջանքի տեսքից հաճույք ստանալը և այլն։
Սադիզմն առաջարկվել է, սակայն որպես պաշտոնական ախտորոշում չի ներառվել հիվանդությունների միջազգային դասակարգման մեջ ։Ամերիկացի բժիշկ-հոգեբույժները նույնպես որոշել են այդ ախտորոշումը չմտցնել հոգեկան խանգարումների ախտորոշիչ և վիճակագրական ձեռնարկում։
Սադիզմի հակառակ երևույթն է մազոխիզմը, ինչը հաճախ համարվում է սադիստական մղումների ուղղումը սեփական անձին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 109)։ 
|