Պլան 9
Պլան 9, 1980-ականներին Բելլի լաբորատորիայի կողմից թողարկված օպերացիոն համակարգ[2][3][4][5][6][7]։ Համակարգը ստեղծվել է ցանցերի և աշխատանքային կայանների շնորհիվ։ Համակարգի հիմքում ընկած էր յունիքսի գաղափարը՝ «Ամեն ինչ ֆայլ է»։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | distributed operating system? և ազատ և բաց ծրագրային ապահովում |
| Ստեղծող | Բելլի լաբորատորիա |
| Ինտերֆեյս | 8½? և rio? |
| Արտոնագիր | Lucent Public License?, GPLv2 և MIT արտոնագիր[1] |
| Նախորդ | Research Unix? |
| Հաջորդ | Inferno? |
| Անվանված է | Բելլի լաբորատորիա և Նախագիծ 9 տիեզերքից |
| Կայք | p9f.org(անգլ.) |
 Plan 9 from Bell Labs Վիքիպահեստում | |
2000 թվականին համակարգը դուրս եկավ բաց ներքին կոդով և 2002 թվականին ազատ լիցենզիայով (Lucent Public License), որը հաստատված էր OSI կողմից[8][9][10][11][12]։
2014 թվականի փետրվարին Կալիֆորինիական համալսարնը Բերկլիում Alcatel-Lucent ընկերությունից ստացավ Plan 9-ի ներքին կոդը GNU GPLv2-ի տակ թողարկելու իրավունք[13]։
Պլան 9-ը ունի շատ փոքր կոդ, և տեսականորեն այն կարող է աշխատել ցանկած պրոցեսսորի վրա, որը ապահովում է ապպարատային MMU։
Ներկա պահին կարելի է Bell Labs կայքից ներբեռնել համակարգի չորրորդ տարբերակը, որը ստեղծված է x86-ի համար։
Պլան 9-ից ոգեշնչված այլ օպերացիոն համակարգեր են՝ Harvey OS-ը[14] և Jehanne OS-ը[15]։
Հայեցակարգ Խմբագրել
Համակարգը հիմնված է 3 հիմնական սկզբմունքների վրա՝
- Բոլոր ռեսուրսները ներկայացվում են ինչպես ֆայլեր և հասանելի են հիրարխիվային ֆայլային համակարգում։
- Լոկալ և հեռակա ռեսուրսները չեն տարբերվում, նրանց հասանելիությունը իրականացվում է ստանդարտ 9P պրոտոկոլով։
- Գործընթացների ամեն խումբ ունի իր անվանումը, հավաքած ֆայլային հիարխիվից։
Ի տարբերություն ներկայիս օպերացիոն համակարգերի, որոնցում օգտագործողը համակարգչին է հասանելություն ստանում, Plan 9-ում օգտատերը հասանելիություն է ստանում բաշխված հաշվարկային միջավայրին և հնարավորություն է ունենում կարգավորել իր աշխատանքային միջավայրը։
Ֆայլեր Խմբագրել
Plan 9-ում գոյություն ունի բազմաթիվ ոչ սովորական սերվերներ՝ ֆայլային միջերեսներով։
- Պատուհանային համակարգը Rio-ն օգտագործողին տալիս է գրաֆիկական միջավայրի հետ աշխատելու հնարավորություն։ Ծրագրերը կարող են կատարել ներմուծում /dev/cons սարքի միջոցով, գրաֆիկ արտածում /dev/draw սարքի և ստանալ սեփական մկնիկ /dev/mouse սարքերի միջովով և այլն։
- Կարելի է հասանելիություն ստանալ FTP սերվերին։
Ծրագրավորում Խմբագրել
Ծրագրավորման հիմնական լեզում համարվում է ANSI, որը աչքի է ընկնում Unicode-ի ապահովմամբ և մի շարք այլ օգտակար հավելումներով։ Խաչաձև պլատֆորմի կազմումը և կարգավորումը հաջողությամբ իրականացվել է Perl, Python, Scheme, noweb, Haskell, Newsqueak, Go և ML շնորհիվ։
Ինչպես նաև Plan 9-ում ծրագիր գրելու համար նախատեսված էր Alef լեզվի խմբագիր, բայց այն մեծ տարածում չունեցավ ինչի պատճառով էլ ջնջվեց երրորդ տարբերակից[16]։
IDE-ի փոխարեն օգտագործվում է Acme խմբագրիչը։
Անվան ծագումը Խմբագրել
Համակարգի անվանումը վերցված է «հոլլիվուդյան ամենավատ ռեժիսսոր» Էդվարդ Վուդ կրտսերի ֆիլմից՝ «Պլան 9-ը բաց տիեզերքից»[17]։ Glenda ճապաստակը, նկարել է ամերիկյան նկարիչ Ռենի Ֆրենչը[18], իր հերթին այն անվանակոչվել է ի պատիվ Գլեն կամ Գլենդա ֆիլմի։ Ինչպես նաև «glenda» է օգտատիրոջ նախնական անունը։
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ https://p9f.org/about.html
- ↑ «Alcatel-Lucent | At the Speed of Ideas»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-01-ին։ Վերցված է 2013-01-30
- ↑ «Nokia finalizes its acquisition of Alcatel-Lucent, ready to seize global connectivity opportunities | Nokia» (անգլերեն)։ Nokia։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-05-10-ին։ Վերցված է 2017-05-10
- ↑ «Архивированная копия»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2006-02-09-ին։ Վերցված է 2018-07-03
- ↑ preface
- ↑ InfoWorld — Google Книги
- ↑ AT&T reveals plans for Java competitor — Google Книги
- ↑ Bell Labs Releases New Version of Plan 9
- ↑ How to contribute (Plan 9 wiki)
- ↑ Staying up to Date (Plan 9 wiki). Archived 2002-11-30 at the Wayback Machine.
- ↑ Plan 9 — Additional Software
- ↑ FQA 1 — Introduction To 9front
- ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-11-04-ին։ Վերցված է 2020-01-18
- ↑ Harvey OS
- ↑ Jehanne
- ↑ «Preface to the Third (2000) Edition» (անգլերեն)։ Բելլի լաբորատորիա։ Հունիս 2000։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-05-ին։ Վերցված է 17 ապրիլ 2014
- ↑ «Страница FAQ на официальном сайте Plan 9»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-10-20-ին։ Վերցված է 2009-05-02
- ↑ «Официальный сайт Renée French»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-04-01-ին։ Վերցված է 2020-01-18
Հղղումներ Խմբագրել
- Plan 9-ի էջը Archived 2006-01-17 at the Wayback Machine.(անգլ.)
- plan9front(անգլ.)