Պարտքի պարտավորություն
Պարտքի պարտավորություն (կամ պարտքային անդորրագիր), փաստաթուղթ, որը կազմվել է ազատ ձևով և տրվում է վարկառուի կողմից վարկատուին վարկ (կամ փոխառություն) ստանալուց հետո[1]։ Եթե օրենքը կամ համաձայնագիրը նախատեսում է, որ տոկոսները ենթակա են հաշվեգրման դրամական պարտավորության չափի վրա դրամական միջոցների օգտագործման ժամանակահատվածի համար, տոկոսների չափը որոշվում է համապատասխան ժամանակահատվածներում գործող Ռուսաստանի Բանկի հիմնական դրույքաչափով։ (իրավական տոկոս), եթե օրենքով կամ պայմանագրով այլ չափով տոկոս սահմանված չէ։
Տեսություն
խմբագրելՊարտքի գրավոր ձևը հեշտացնում է համաձայնագրի ապացույցը, բայց չի հանդիսանում բուն համաձայնագրի էությունը։ Միևնույն ժամանակ, կան մի շարք դեպքեր, երբ գրավոր ձևը, որպես ապացույց, դժվարությամբ է տարբերվում պայմանագրի էությունից:Լավագույն օրինակը այսպես կոչված վերացական պայմանագիրն է, այսինքն՝ այն, որում նշված չէ պարտքի հիմքը, այլ միայն նշվում է, որ Ա անձը խոստանում է վճարել Բ-ին կամ պարտք է այսքան գումար՝ առանց բացատրելու, թե ինչու։ Նման պայմանագրերը սովորաբար կնքվում էին այն կողմերի միջև, ովքեր ունեյին ինչ-որ իրավական հարաբերություններ և փոխադարձ պարտքի իրավունքներն ու պարտականությունները սահմանում էին միայն ձեռնարկության վերջում, կողմորից մեկի պարտավորությամբ՝ վճարել մյուսին որոշակի գումար, կամ այսպես կոչված պարտքի ճանաչման դեպքում, երբ վիճելի էր պարտքի առկայությունը կամ դրա չափը։ [2]
Այս պայմանագրերի ուժը սահմանափակվում է հենց մեկ կողմի որոշակի չափով պարտք ստանձնելու կամքի արտահայտման վերջին պահով, քանի որ այս արտահայտությունն այստեղ դրված է նախորդ անհասկանալի իրադարձությունների փոխարեն, որոնք չեն կարող վկայակոչվել որպես պարտքի հիմք։ Եթե նման արտահայտությունը դրվում է գրավոր, իսկ կամարտահայտության այլ ապացույց չկա, պարտքային պարտականությունը ոչ միայն ապացույց է համարվում, այլ նաև պարտքի հիմք։ Համաձայն դրան և մի քանի օրենսդրությունների, որոնք թույլ են տալիս որոնք թույլ են տալիս վերացական պայմանագիր, պահանջվում է, որ այն կազմվի գրավոր, երբեմն՝ կոնկրետ ձևաչափով։ Կարևոր է հասկանալ, որ պայմանագիրը վավեր է ոչ թե գրավոր փաստաթղթի, այլ դրա կնքման հիմքերի հիման վրա, մինչդեռ մուրհակը միայն պարտքի վկայությունն է։ Ուստի յուրաքանչյուր պարտքային պարտավորություն կարող է վիճարկվել դրա վավերականության և դրանում պարունակվող կամքի արտահայտման տեսանկյունից։[2]
Պատմություն
խմբագրելՀին Հռոմում պարտքային պարտավորությունները ձևակերպվել են եկամուտների և ծախսերի գրքում գրանցումների տեսքով։ Գիրքը նման էր բանկիրների կամ դրամափոխների գրքին, միայն այն տարբերությամբ, որ ավելի պարզ էր։ Այն բաղկացած էր 2 վերնագրից՝ ծախսեր և եկամուտներ։ Գրքում գրանցված պարտքերը կարող էին փոխանցվել երրորդ անձի։ Երբ վարկը մարվել է, գրքից ջնջվել է համապատասխան գրառումը։Այս պարտքային գրքույկները պաշտոնական նշանակություն ունեին, քանի որ պարտադիր էր դրանք ներկայացնել մարդահամարի ժամանակ։ Երկու կողմերի միջև վեճի դեպքում հակառակորդի գիրքն ընդունվել է որպես ապացույց։[3].
Ռուսական կայսրության օրենքների օրենսգիրքը թույլ էր տալիս, վարկից առաջացած դրամական պարտքը կարող էր ձևակերպել ինչպես բանավոր, այնպես էլ գրավոր։ Բայց պարտատերը կարող էր ապացուցել իր իրավունքները փոխառված գումարի նկատմամբ միայն այն դեպքում, եթե պարտքը ձևակերպվեր գրավոր։[2]
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Новый экономический словарь / Под редакцией А. Н. Азрилияна. — М.: Институт новой экономики, 2006. — 1088 с. — 4000 экз. — ISBN 5-89378-014-0
- ↑ 2,0 2,1 2,2 ЭСБЕ, 1893
- ↑ РСКД, 1885
Գրականություն
խմբագրել- «Долговой документ, акт или долговое обязательство». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Litterarum obligatio // Դասական հնությունների իրական բառարան / հեղ.-կազմող. Ֆրիդրիխ Լյուբկեր ; Խմբագրվել է Բանասերների և պեդագոգների դասական համայնքի անդամներ՝ Ֆրիդրիխ Գելբկեի, Լև Գեորգիևսկիի, Թադեոս Զելինսկիի, Վասիլի Կանսկիի, Միխայիլ Կուտորգայի և Պյոտր Նիկիտինի կողմից։. — Սանկտ Պետերբուրգ, 1885.