Հայրենասիրություն

Հասկացության ծագման պատմություն

Հայրենասիրության պատմական աղբյուրը դարերով ու հազարամյակներով առանձին պետությունների գոյատևումն է որոշակի վայրում, ինչի արդյունքում ձևավորվում է կապվածություն հայրենի հողին, լեզվին ու ավանդույթներին, այն ներառում է ազգայնականությանը հատուկ մի շարք եզրույթներ^[1]^[2]։ Ազգերի կազմավորման ու ազգային պետությունների ստեղծման պայմաններում հայրենասիրությունը դառնում է հասարակական գիտակցության բաղադրիչ մաս XVIII դարում։

Այլ անձանց վերագրելով հայրենասիրական զգացմունքներ, իսկ որոշ իրադարձությունների տալով հայրենասիրական նրբերանգ՝ բնութագրող անձը դրանով հաճախ տալիս է դրական գնահատական^[3]։ Այն հակադրելի է ունիվերսալիզմից առաջ եկած աշխարհաքաղաքացիության հոսանքին, որը ենթադրում է համամարդկային շահի գերակայում նեղ ազգային կամ էթնիկ շահից^[4]։

Հայրենասիրության մասին պատկերացումները կապված են հայրենիքի նկատմամբ սիրո հետ, սակայն հայրենասիրության էության վերաբերյալ պատկերացումները տարբեր մարդկանց մոտ տարբեր են^[5]^[6]^[7]։ Այդ պատճառով էլ ոմանք իրենց համարում են հայրենասեր, մյուսները՝ ոչ^[6]^[8]։

Պատրիոտիզմ

Ըստ պատմաբան Մոնիք Կոտրեդի պատրիոտիզմ բառը ստեղծվել է 1750 թ. և ավելի ուշ, որպես հասարակակն կարծիքի մոբիլիզացիայի միջոց առաջին անգամ կիրառվել է Էթյեն-Ֆրանսուազ դը Շուազոլը կողմից Իննամյա պատերազմի ընթացքում (1756-1763)։

Պատմության մեջ պատրիոտիզմ են կոչել հասարակական հարաբերությունների տարբեր դրսևորումներ․

պետական պատրիոտիզմ — սեր պետության հանդեպ,
կայսերական պատրիոտիզմ — համակրանք կայսրության ու նրա ղեկավարության հանդեպ,
ուռա հայրենասիրություն — չափից դուրս սեր իր պետության ու ժողովրդի նկատմամբ,
պոլիսային պատրիոտիզմ — այսինքն՝ սեր դեպի կենսաձևը, ավանդույթները, առանձնահատկությունները։ Գոյություն է ունեցել անտիկ քաղաք-պետություններում,
ուլտրապատրիոտիզմ — հայրենիքի հանդեպ սեր չափազանցված, անխոհեմ ձևով^[9],
էթնիկական հայրենասիրություն — սեր իր էթնոսի նկատմամբ,
քաղաքային պատրիոտիզմ — սեր իր քաղաքի նկատմամբ^[10]։

Ծանոթագրություններ

↑ Chisick, Harvey, 1946- (2005). Historical dictionary of the Enlightenment. Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN 9780810865488. OCLC 408662332.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
↑ Primoratz, Igor (2019). Zalta, Edward N. (ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2019 ed.). Metaphysics Research Lab, Stanford University.
↑ Հարցման օրինակը Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine ցույց է տալիս, որ հարցվածների մեծ մասը կողմ է հայրենասիրական կարգախոսներին։
↑ «Национализм versus космополитизм ← Философия и политика ← Психология человека». psibook.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
↑ Ксения Ларина; Виктор Ерофеев, Алексей Чадаев (2008 թ․ օգոստոսի 30). «Культурный шок : российский патриотизм - разрушительная или созидательная сила?». Радио «Эхо Москвы». Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.
↑ ^6,0 ^6,1 Подборка материалов на тему патриотизма Արխիվացված 2008-12-21 Wayback Machine на сайте ВЦИОМ-а
↑ Пример трактовки патриотизма: «Протоиерей Димитрий Смирнов: „Патриотизм — это любовь к своей стране, а не ненависть к чужой“» — Интервью Протоиерея РПЦ Димитрия Смирнова Борису Клину, газета «Известия», 12 сентября 2008.
↑ Информационный материал Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine ВЦИОМа.
↑ Толковый словарь обществоведческих терминов. Н. Е. Яценко. 1999
↑ «Семиозис городского патриотизма: опыт осмысления теории и практики». Вестник Рязанского государственного университета им. С.А. Есенина. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 9 июля 2016-ին.

Արտաքին հղումներ

«Հայրենասիրություն». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
«Л. Н. Толстой: Патриотизм или мир?». "philosophy.ru". Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.
«Л. Н. Толстой: Патриотизм и правительство». Lib.Ru. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.
«Л. Н. Толстой: Христианство и патриотизм». "philosophy.ru". Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.
«Н. М. Карамзин: О любви к отечеству и народной гордости». Lib.Ru. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.
Демидова Е. И., Криворученко В. К. Патриотизм в своей идее неизменен // Эл. журнал «Знание. Понимание. Умение». — 2008. — № 6 — История.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 211)։

[1] Chisick, Harvey, 1946- (2005). Historical dictionary of the Enlightenment. Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN 9780810865488. OCLC 408662332.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)

[2] Primoratz, Igor (2019). Zalta, Edward N. (ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2019 ed.). Metaphysics Research Lab, Stanford University.

[3] Հարցման օրինակը Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine ցույց է տալիս, որ հարցվածների մեծ մասը կողմ է հայրենասիրական կարգախոսներին։

[4] «Национализм versus космополитизм ← Философия и политика ← Психология человека». psibook.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.

[5] Ксения Ларина; Виктор Ерофеев, Алексей Чадаев (2008 թ․ օգոստոսի 30). «Культурный шок : российский патриотизм - разрушительная или созидательная сила?». Радио «Эхо Москвы». Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.

[wciom-patr-6] 6,0 ^6,1 Подборка материалов на тему патриотизма Արխիվացված 2008-12-21 Wayback Machine на сайте ВЦИОМ-а

[7] Пример трактовки патриотизма: «Протоиерей Димитрий Смирнов: „Патриотизм — это любовь к своей стране, а не ненависть к чужой“» — Интервью Протоиерея РПЦ Димитрия Смирнова Борису Клину, газета «Известия», 12 сентября 2008.

[8] Информационный материал Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine ВЦИОМа.

[9] Толковый словарь обществоведческих терминов. Н. Е. Яценко. 1999

[10] «Семиозис городского патриотизма: опыт осмысления теории и практики». Вестник Рязанского государственного университета им. С.А. Есенина. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 9 июля 2016-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]