Պահպանողականությունը Թուրքիայում
Պահպանողականությունը Թուրքիայում (թուրքերեն՝ Muhafazakârlık), ազգային ուղղվածություն ունեցող պահպանողականություն է, որն արտացոլվում է երկրի քաղաքական շատ կուսակցությունների, մասնավորապես իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության օրակարգերում, որն իր գերիշխող գաղափարախոսությունը բնութագրում է որպես պահպանողական ժողովրդավարություն[1]։ Թուրքական պահպանողականության տարրերն արտացոլվում են նաև աջ քաղաքական սպեկտրի կուսակցությունների մեծ մասում, այդ թվում՝ «Ազգայնական շարժման» կուսակցությունում։ Թուրքիայում թուրքական պահպանողականությունը հաճախ անվանում են Türk tipi muhafazakârlık (թուրքական ոճի պահպանողականություն)[2]։
Թուրքական պահպանողականությունը տարբերվում է այլ երկրներում պահպանողականությունից նրանով, որ այն հիմնականում հակասում է կայացած պետական կառուցվածքին՝ ձգտելով քննադատել Թուրքիայի Հանրապետության հիմնարար սկզբունքները, մինչդեռ պահպանողականության ձևերի մեծ մասը հակված է աջակցել պետության հիմնական հաստատված արժեքներին։ Իդեալները, որոնք հիմնականում հակադրվում են պահպանողականներին, ինչպիսիք են աշխարհիկությունը, պետականությունը, պոպուլիզմը և սոցիալական պետության գոյությունը, ամրագրված են Թուրքիայի սահմանադրության մեջ։ Թուրքական պահպանողականությունը հիմնականում մրցում է քեմալիզմի հետ, որը Թուրքիայի հիմնադիր նախագահ Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի գաղափարախոսությունն է, ով ձեռնարկել է շատ սոցիալական բարեփոխումներ։ Սակայն քեմալիզմը որոշ հետազոտողների կողմից նկարագրվել է նաև որպես պահպանողական ազգայնականության ձև, քանի որ այն պաշտպանում է թուրքական պետության կայացած ավանդույթները[3]։
Թուրքիայում պահպանողականության վրա սովորաբար մեծապես ազդում է քաղաքական իսլամը[4]՝ իր պահպանողական արժեքներով, որոնք բխում են տեղական սովորույթներից, գյուղական ավանդույթներից[5]։ Հետևաբար, թուրքական պահպանողականությունը հակված է լինել ավելի պահպանողական, կրոնական և ուժեղ կենտրոնացված ղեկավարության օգտին, այդ իսկ պատճառով քննադատողները հաճախ դա բնութագրում են որպես ավտորիտար[6]։ Թուրք պահպանողականները նույնպես հակված են ավելի մեծ հավանություն ցուցաբերել օսմանյան մշակույթը վերադարձնելու հարցում, ի տարբերություն արևմուտքում հիմնված մշակույթի և հանրապետության դարաշրջանից եկող արժեքների[7]։
Վերջին ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ Թուրքիայում պահպանողականությունը մեծ աջակցություն է վայելում հիմնականում Անատոլիայի կենտրոնում և գյուղում, որտեղ խստորեն պահպանվում են գյուղի և տեղական սովորույթները։ 2012 թվականին թուրքերի միայն 8.6 %-ն է իրեն բնութագրել որպես «ամբողջովին ոչ պահպանողական», իսկ 2006 թվականին՝ 12.6%-ը[8]։ Քադիր Հասի համալսարանի անցկացրած հետազոտությունը ցույց է տվել, որ թուրքերի 39,2 %-ն իրեն պահպանողական է անվանել 2013 թվականին։ 2015 թվականին այս թիվը նվազել է մինչև 20,7 %[9]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Turkey: from conservative democracy to popular authoritarianism | openDemocracy». opendemocracy.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «Turkey's Liberals, Religious Conservatism, and Kemalism». turkeyanalyst.org. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ Yavuz, M. Hakan Turkish secularism and Islam under the reign of Erdoğan(անգլ.) // Southeast European and Black Sea Studies : journal. — 2019. — Т. 0. — С. 1—9. — ISSN 1468-3857. —
- ↑ Akyol, Mustafa (2015 թ․ նոյեմբերի 10). «The New York Times». nytimes.com. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Turkey's Creeping Authoritarianism: Is the Resistance Enough?». huffingtonpost.com. 2016 թ․ մայիսի 20. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ Piri Medya (2016 թ․ հուլիսի 28). «Millet biziz, devlet biz - SERDAR TUNCER». yenisafak.com. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Conservatism in Turkey becomes more mainstream, survey shows - LOCAL». hurriyetdailynews.com. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Türkiye Sosyal-Siyasal Eğilimler Araştırması – Kantitatif Araştırma Özeti» (PDF). TÜRKİYE ARAŞTIRMALARI MERKEZİ, Kadir Has Üniversitesi. 2016 թ․ փետրվարի 4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020-07-03-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 30-ին.