Յան Հուսի հուշարձան (Պրահա)
Յան Հուսի հուշարձան (չեխ․՝ Pomník mistra Jana Husa), հուշարձան, որը գտնվում է Չեխիայի Հանրապետության մայրաքաղաք Պրահայի հին քաղաքի հրապարակում։ Հսկայական այս հուշարձանը նվիրված է չեխական ռեֆորմացիայի մաս կազմող հուսական և բողոքականական շարժումներին, որոնց կրողները շուրջ 200 տարի շարունակում են իրենց քարոզչությունն անգամ Յան Հուսի ողջակիզումից հետո՝ մինչև Երեսնամյա պատերազմի շրջանակներում տեղի ունեցած Սպիտակ լեռան ճակատամարտը։
 | |
|---|---|
 Հուշարձանի ընդհանուր տեսքը | |
 | |
 | |
| Տեսակ | արձան |
| Քանդակագործ | Ladislav Šaloun?[1] |
| Ստեղծում | 1915[1] |
| Բացում | հուլիսի 6, 1915 |
| Երկիր |  Չեխիա |
| Քաղաք | Հին քաղաքի հրապարակ |
| Բնակավայր | Հին քաղաք և Պրահա 1 |
| Փողոց | Հին քաղաքի հրապարակ[1] |
| Շինության ձև | մոդեռն ոճական ուղղություն |
| Նյութ | բրոնզ[1], Q96480005? և քար[1] |
| Ներկա վիճակ | պահպանվել է |
պատկերված են
| |
 Jan Hus Memorial (Old Town Square) Վիքիպահեստում | |
Հուշահամալիրի մեջ ներառված է նաև մի երիտասարդ մոր արձան, որը խորհրդանշում է չեխական ազգային վերածնունդը։ Հուշարձանն այնքան մեծ է, որ հեղինակը՝ Լադիսլավ Շալոուն, այն անձամբ նախագծել է իր սեփական առանձնատանը, որտեղից էլ այն տեղափոխվել է հրապարակ։
Հուշարձանը կանգնեցվել է 1915 թվականին՝ չեխ ռեֆորմիստական շարժման հիմնադիր Յան Հուսի նահատակության 500-րդ ամյակի կապակցությամբ։ Այն կառուցվել է հանրային նվիրատվությունների միջոցով։
Հիշատակ խմբագրել
Չեխիայի մայրաքաղաքի սրտում գտնվող այս հուշահամալիրը նվիրված է այս երկրի պատմության ամենաականավոր դեմքերից մեկին՝ Յան Հուսին։ Վերջինս 14-րդ դարի ազդեցիկ կրոնական մտածող էր, բարեփոխիչ և փիլիսոփա։ Իր ստեղծագործություններում նա հաճախակիորեն քննադատում էր կաթոլիկ եկեղեցու գաղափարական-բարոյական անկումը։
Նա նպատակաուղղված էր կաթոլիկ եկեղեցու ծեսերի ընթացակարգերի փոփոխությանը, մասնավորապես՝ վերջինիս անձնական համոզմամբ եկեղեցական արարողությունները պետք է ժողովրդի համար անհասկանալի համարվող լատիներենի փոխարեն անցկացվեր չեխերենով։ Ավելի ուշ, Արևմտյան Եվրոպայի տարբեր հատվածներում ի հայտ են գալիս նմանօրինակ հայացքներ ունեցող բազմաթիվ մտածողներ, որի արդյունքում էլ Եվրոպայում սկսվում է քրիստոնեական եկեղեցու ռեֆորմացիայի դարաշրջանը։
Խորհրդանշանակություն խմբագրել
Կարճ ժամանակահատվածում Բոհեմիայում և Պրահայի շրջակայքում գտնվող մյուս շրջաններում Յան Հուսը սկսում է ասոցացվել ճնշող վարչակարգի դեմ ուժի խորհրդանիշ։ Չեխիայում բռնկված ռեֆորմացիայի շարժումը մտահոգությունների տեղիք է գալիս Եվրոպայի քրիստոնեական տերությունների համար․ Բոհեմիայի թագավորության նկատմամբ առավել թշնամական էր տրամադրված հատկապես Հաբսբուրգների կաթոլիկ կայսրությունը, որն ամեն կերպ ցանկանում էր չեխական հողերը տեսնել սեփական ազդեցության ոլորտում։
Եվ սա է պատճառը, որ Յան Հուսը հաճախ դիտարկվում է նաև որպես հակահամբսբուրգյան շարժման խորհրդանիշ։ 1918 թվականին՝ Ավստրիական կայսրությունից անկախանալուց հետո, չեխերը հանիդիսավոր կերպով կանգնեցնում են Սուրբ Երրորդության զորասյունը՝ Յան Հուսի հուշարձանի հարևանությամբ։
1940-1980-ական թվականներին Հուսի հուշարձանի մոտ նստացույց կազմակերպելը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Չեխոսլովակիայում հաստատված կոմունիստական վարչակարգի նկատմամբ անվստահություն և հակակրանք արտահայտելու ընդունված ձևաչափ էր։
Հուշարձանը վերակառուցվել է 2007 թվականին[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Art for the City catalogue
- ↑ Sculptor Ladislav Saloun, radio.cz, 2007, Pavla Horáková, retrieved 6 November 2013
Գրականություն խմբագրել
- Sharon L. Wolchick, "Czechoslovakia in Eastern Europe: Politics, Culture, and Society since 1939, ed. Sabrina P. Ramet (Bloomington: Indiana University Press, 1998).
- Constructing Nationalities in East Central Europe, eds. Pieter M. Judson and Marsha L. Rozenblit (New York: Berghahn Books, 2005).
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Հուսի հուշարձան (Պրահա)» հոդվածին։ |