Մխիթար Անեցի

Մխիթար Անեցի, XII դարի վերջի և XIII դարի սկզբին ապրած հայ պատմիչ, Անիի կաթողիկե եկեղեցու ավագերեց։ Գրել է «Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց» երկասիրությունը (Հառիճա վանքի Գրիգոր վարդապետի խնդրանքով)։ Պատմությունը հավանաբար կազմված էր երեք մասերից։ Առաջին մասում ընդգրկված էր եղել հայոց Պարույր թագավորից մինչև Բագրատունի Գագիկ Ա թագավորի գահակալությունն ընկած ժամանակաշրջանը, երկրորդում՝ XI դարի 60-ական թթ. և XII դարի պատմական անցքերը և երրորդում՝ խաչակրաց արշավանքների պատմությունը։ «Մատեանից» մեզ է հասել միայն առաջին մասի սկզբի գլուխները (ԻԷ գլուխը ներառյալ)։ Գրել է նաև այլ աշխատություններ, որոնք ժամանակի ընթացքում կորել են։

Մխիթար Անեցի
Ծնվել է	12-րդ դար
Ծննդավայր	Անի, Կարսի նահանգ, Թուրքիա
Մահացել է	13-րդ դար
Մահվան վայր	Անի, Կարսի նահանգ, Թուրքիա
Մասնագիտություն	պատմաբան

Մխիթար Անեցու գրական ժառանգության մասին տեղեկություններ են հաղորդում Վարդան Արևելցին և Ստեփանոս Օրբելյանը։

Աշխատություններ

• Մխիթարայ Անեցւոյ Պատմութիւն, սկիզբն, գլուխք ԻԷ եւ յաւելուածք. ի լոյս ած Ք(երոբէ) Պ(ատկանեան), Ս. Պետերբուրգ, 1879։
• Մխիթար Անեցի, Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց, աշխատասիրութեամբ Հայրապետ Մարգարեանի, Երեւան, 1983։
• Մխիթար Անեցի, Հանդիսարանների աշխարհավեպ մատյան, թարգմանությունը գրաբար բնագրից և ծանոթագրությունները Վանո Եղիազարյանի, Ե., 2001:

Գրականություն

• Յովսէփեան Գարեգին կաթողիկոս, Մխիթար Անեցի գրիչ եւ նկարիչ, - «Հասկ» հայագիտական տարեգիրք, Ա տարի, 1948, Անթիլիաս, էջ 192-221։
• Մարգարյան Հ. Գ., Մխիթար Անեցու պատմության աղբյուրների մասին.- «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», 1972, № 1, էջ 86-91։
• Գոյումջյան Տիգրան, Մխիթար Անեցին Ղազնավյանների և Սելջուկյանների մասին. Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների, 1972, № 4, էջ 74-84։
• Dickran K. Kouymjian, Problems of Medieval Armenian and Muslim Historiography: The Mxit'ar of Ani Fragment, - International Journal of Middle East Studies, Vol. 4, No. 4 (Oct., 1973), pp. 465–475.