Մեղրիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Սյունիքի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Սյունիքի մարզի Մեղրի քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 97 հուշարձան (5 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Բնակելի թաղամաս Մեծ թաղ	17-20 դդ.	Մեղրագետի ձախափնյակում	—	9.5/1	Հ	թաղի ստորին մասը կոչվել է Միջնաթաղ	Լուսանկար վերբեռնել
Աղբյուր	19 դ. 2-րդ կես	Փարամազի փող.	—	9.5/1.1	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց Մեղրի (Մեղրու բերդ)	10 դ. վերջ - 11 դ. սկիզբ	Մեծ թաղի հս կողմում	—	9.5/1.2	Հ	հիմնովին վերակառուցվել է 18 դ.	Լուսանկար վերբեռնել
Աշտարակ	18 դ.	Մեծ թաղի հս-աե կողմում	—	9.5/1.2.1	Հ	կլոր է, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Աշտարակ	18 դ.	Մեծ թաղի հս-աե կողմում	—	9.5/1.2.2	Հ	ուղղանկյուն է, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Աշտարակ	18 դ.	Մեծ թաղի ամ կողմում	—	9.5/1.2.3	Հ	կլոր է, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Աշտարակ	18 դ.	Մեծ թաղի հս-ամ կողմում	—	9.5/1.2.4	Հ	ուղղանկյուն է, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Աշտարակ	18 դ.	Մեծ թաղի ամ կողմում	—	9.5/1.2.5	Հ	կլոր	Լուսանկար վերբեռնել
Աշտարակ	18 դ.	Մեծ թաղի հս-ամ կողմում	—	9.5/1.2.6	Հ	կլոր	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ - 20 դ. սկիզբ	Մեծ թաղի աե եզրին	—	9.5/1.3	Հ	երկհարկ է, կիսավեր, տեղացիների վկայությամբ 1920-1921 թթ. Գ. Նժդեհն այստեղ հրավիրել է խորհրդակցություններ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Գործարանային փող. 3	—	9.5/1.4	Տ	Ա. Ղազարյանի տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես - 1960-ական թթ.	Գործարանային փող. 5	—	9.5/1.5	Հ	Ս. Թումանյանի տունը	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ - 20 դ. սկիզբ	Գործարանային փող. 7	—	9.5/1.6	Տ	միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես - 20 դ. սկիզբ	Խաչատրյան փող. 1	—	9.5/1.7	Տ	Մ. Ծատուրյանի տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	Խաչատրյան փող. 7	—	9.5/1.8	Տ	Հ. Մանուչարյանի տունը. երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	Խաչատրյան փող. 10	—	9.5/1.9	Տ	Ա. Խաչատրյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես - 19 դ. վերջ	Խաչատրյան փող. 12	—	9.5/1.10	Տ	Հ. Ղազարյանի տունը. երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19-20 դդ.	Խաչատրյան փող. 14	—	9.5/1.11	Տ	Բ. Հայրապետյանի տունը, բնակելի երկհարկ համակառույց է	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեղրաձորի փող. 5	—	9.5/1.12	Տ	Սարգսյանների տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	Մեղրաձորի փող. 7-9	—	9.5/1.13	Տ	Ռ. Կարապետյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես	Մեղրաձորի փող. 12	—	9.5/1.14	Տ	Վ. Օհանեսյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես	Փարամազի փող. 8 ա	—	9.5/1.15	Տ	միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	Փարամազի փող. 30	—	9.5/1.16	Տ	Ա. Սարգսյանի տունը, բնակելի երկհարկ համակառույց է	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես	Փարամազի փող. 34	—	9.5/1.17	Տ	Ս. Խոնդյանի տունը, 2-րդ հարկն ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1960 -ական թթ.	Փարամազի փող., 2-րդ փակ., 2	—	9.5/1.18	Տ	Վ. Մանուչարյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես-1960-ական թթ.	Փարամազի փող., 2-րդ փակ., 6	—	9.5/1.19	Տ	Վ. Ադամյանի տունը, երկհարկ է, 1960-ական թթ. կառուցվել է երկրորդ հարկը	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ - 20 դ. սկիզբ	Փարամազի փող., 2-րդ փակ., 8	—	9.5/1.20	Տ	Դ. Սիմոնյանի տունը, եռահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ - 20 դ. սկիզբ	Փարամազի փող., 2-րդ փակ. 14	—	9.5/1.21	Տ	Ս. Ահարոնյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	Փարամազի փող., 2-րդ փակ. 15	—	9.5/1.22	Տ	Ա. Պողոսյանի տունը, երկհարկ է, աե հատվածն ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	18-20 դդ.	Մեծ թաղի աե եզրին, գոմերի մոտ գտնվող եկեղեցուց 200 մ հս-աե	—	9.5/1.23	Տ	գործող	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	1673 թ.	Մեծ թաղի հս կողմում	—	9.5/1.24	Հ	գմբեթավոր բազիլիկ` 19 դ. որմնանկարներով	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	17 դ.	եկեղեցու ամ կողմում	—	9.5/1.24.1	Հ	պահպանվել են մնացորդները	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Հովհաննեսի	17 դ.	հենած է եկեղեցու ամ պատին	—	9.5/1.24.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մելիքի	17 դ.	հենած է եկեղեցու ամ պատին, արտաքուստ	—	9.5/1.24.3	Հ	վերնամասը կոտրված է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	17 դ. վերջ - 18 դ. սկիզբ	եկեղեցու ամ կողմում	—	9.5/1.24.4	Հ	եզրերը ջարդոտված են, արձանագրությունը՝ վնասված	Լուսանկար վերբեռնել
Շենք դպրոցի «Ազարիա Ադելյանի անվան»	1882 թ.	Մեծ թաղում	—	9.5/1.25	Հ	երկհարկ է, հետագայում օգտագործվել է «Արևիք» պատմամշակութային արգելոց - թանգարանի կողմից	Լուսանկար վերբեռնել
Կիսանդրի Ազարիա Ադելյանի	1903 թ.	դպրոցում	—	9.5/1.25.1	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1880 թ.	Փոքր թաղում	—	9.5/2.1	Տ	Ալ. Ծովյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1895 թ.	Փոքր թաղում, հին հիվանդանոցի մոտ	—	9.5/2.2	Տ	«Շահուց տներ», երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. կես	Փոքր թաղի վերին փողոցում	—	9.5/2.3	Տ	Ա. Ավետիսյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Փոքր թաղում	—	9.5/2.4	Տ	Վ. Սիմոնյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1891 թ.	Մեժլումյան փող. 4	—	9.5/2.5	Տ	միահարկ է, նկուղով, նախապես` բնակելի տուն, հետագայում` հիվանդանոց, այժմ` բնակելի տուն	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	20 դ. սկիզբ	Մեժլումյան փող. 7	—	9.5/2.6	Տ	Լ. Խաչատրյանի տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես	Մեժլումյան փող. 12	—	9.5/2.7	Տ	Ս. Շահբազյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1896 թ.	Մեժլումյան փող. 14	—	9.5/2.8	Տ	Հարությունյանների տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1870 -ական թթ.	Մեժլումյան փող. 15, եկեղեցուց հս-աե	—	9.5/2.9	Տ	Առաքելյանների տունը	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեժլումյան փող. 16	—	9.5/2.10	Տ	Կ. Փարսադանյանի տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեժլումյան փող. 18	—	9.5/2.11	Տ	միահարկ է, նախկինում Ծովյանների տունն էր, այժմ՝ Լ. Սարգսյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. 2-րդ կես	Մեժլումյան փող. 19	—	9.5/2.12	Տ	Ա. Ղազարյանի տունը, տան մի կեսը երկհարկ է, մյուս կեսը` եռահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1624 թ.	հենած է տան պատին	—	9.5/2.12.1	Հ	տեղափոխել են Փոքր թաղի եկեղեցուց	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. սկիզբ	Մեժլումյան փող. 22	—	9.5/2.13	Հ	Կարապետ Մեժլումյանի «նրա անվամբ կոչել են փողոցը և քաղաքային հիվանդանոցը» տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեժլումյան փող. 22 ա	—	9.5/2.14	Տ	տեր Խաչատուրի տունը, եռահարկ է, կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ - 1920 -ական թթ.	Մեժլումյան փող. 22 բ	—	9.5/2.15	Տ	Վ. Մարտիրոսյանի տունը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1866 թ.	Մեժլումյան փող. 24	—	9.5/2.16	Տ	կառուցել է Մ. Մկրտումյանը, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեժլումյան փող. 26	—	9.5/2.17	Տ	Խ. Համբարձումյանի տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեժլումյան փող. 28	—	9.5/2.18	Տ	Ստեփանյանների տունը, միահարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեժլումյան փող. 30	—	9.5/2.19	Տ	Խաչիենց ազգի տներից է, երկհարկ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Սարգիս	17 դ.	Փոքր թաղում	—	9.5/2.20	Հ	եռանավ բազիլիկ` 17 դ. որմնանկարներով	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ - սրահ	17 դ. վերջ	եկեղեցու հվ կողմում	—	9.5/2.20.1	Հ	պահպանվել են հիմքերը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	ագուցված է եկեղեցու մուտքի աջակողմում	—	9.5/2.20.2	Հ	ստորին աջ անկյունը կոտրված է	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	եկեղեցու հվ պատի մոտ	—	9.5/2.20.3	Հ	երկատված է, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	եկեղեցու հվ պատի մոտ	—	9.5/2.20.4	Հ	ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Հանեսի	17 դ.	եկեղեցու բակում	—	9.5/2.20.5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Շինություն տնտեսական	17 դ. վերջ	եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ	—	9.5/2.20.6	Հ	ծածկը քանդված է	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	17-18 դդ.	եկեղեցու հվ կողմում	—	9.5/2.20.7	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	17-18 դդ.	քաղաքի հս-աե եզրին, գոմերի մոտ	—	9.5/3	Հ	կիսավեր է, օգտագործվում է որպես պահեստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1504 թ.	ընկած է եկեղեցու մեջ	—	9.5/3.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես (Մեղրու վանք)	17 դ.	քաղաքի հս մասում	—	9.5/4	Հ	քառամույթ գմբեթավոր բազիլիկ	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ - սրահ	17 դ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	—	9.5/4.1	Հ	եռակամար բաց սրահ է, նշմարվում են հիմքերը	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	16-20 դդ.	վանքի հվ կողմում, բարձունքի ստորոտին	—	9.5/4.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1586 թ.		—	9.5/4.2.1	Հ	ընկած	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մանվելի	1726 թ.		—	9.5/4.2.2	Հ	ընկած	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մարխաթունի	1599 թ.		—	9.5/4.2.3	Հ	ընկած	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Պապի	1527 թ.	եկեղեցու մուտքի դիմաց	—	9.5/4.2.4	Հ	ընկած է փլատակների մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար տեր Ոնեսի	16 դ.	եկեղեցու մուտքի մոտ	—	9.5/4.2.5	Հ	պարզունակ է, տեղահանված	Լուսանկար վերբեռնել
Կառույցներ օժանդակ	17-18 դդ.	եկեղեցու ամ և հվ կողմերում	—	9.5/4.2.6	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձաններ նախկին Վանք և Կալեր գյուղերի			—	9.5/5			Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-18 դդ.	նախկին Վանք գյուղի հս-աե մասում	—	9.5/5.1	Հ	ավերված է	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	918 թ.		—	9.5/5.1.1	Հ	խրված է գետնի մեջ, արձանագրությունը եղծված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-17 դդ.	նախկին Վանք գյուղից 500 մ հս, լքված Կալեր գյուղ տանող ճանապարհից աջ, Կալեր գետակի ձախ ափին	—	9.5/5.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1292 թ.		—	9.5/5.2.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	17-20 դդ.	նախկին Վանք գյուղից մոտ 4 կմ հս-աե, լքված Կալեր գյուղի հս եզրին	—	9.5/5.3	Հ	գործող	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1621 թ.		—	9.5/5.3.1	Հ	պարզունակ է, կիսով չափ հողի մեջ խրված	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի Նուշանց	16-20 դդ.	նախկին Վանք գյուղից մոտ 4 կմ հս-աե, լքված Կալեր գյուղի հս մասում՝ «Նուշանց ձոր»-ում	—	9.5/5.4	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	16-20 դդ.	«Նուշանց ձոր»-ի աջ կողմում, եկեղեցուց հս	—	9.5/5.4.1	Հ	տապանաքարերի մի մասը քայքայված է	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	1903 թ.		—	9.5/5.4.2	Հ	միանավ սրահ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	17 դ.	գյուղատեղիի հս մասում	—	9.5/5.4.3	Հ	պահպանվել են հս պատը և հս-աե ավանդատունը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 դ.	լքված Կալեր գյուղից մոտ 600 մ հս-ամ, «Նուշանց ձոր»-ի ձախ կողմում, դաշտի մեջ	—	9.5/5.4.4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	17-18 դդ.	նախկին Վանք գյուղի կենտրոնում	—	9.5/5.5	Հ	միանավ սրահ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար՝ Մուսեսի	851 թ.	հորիզոնական դիրքով ագուցված է եկեղեցու ամ պատին	—	9.5/5.5.1	Հ	պարզունակ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	17 դ.	նախկին Վանք գյուղից մոտ 4 կամ հս-աե, լքված Կալեր գյուղում	—	9.5/5.6	Հ	միանավ սրահ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1651 թ.	ագուցված է եկեղեցու աե ճակատին	—	9.5/5.6.1	Հ	պարզունակ	Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	17 դ.	նախկին Վանք գյուղից մոտ 500 մ հս-աե, Կալեր գետակի վրա	—	9.5/5.7	Հ	միաթռիչք	Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	17 դ.	նախկին Վանք գյուղից 2 կմ հվ-ամ, գյուղ տանող ճա-նապարհի սկզբնամասում	—	9.5/5.8	Հ	միաթռիչք	Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	19-20 դդ.	նախկին Վանք գյուղից 2 կմ հվ-ամ, գյուղ տանող ճանապարհի սկզբնամասում, նախորդից մոտ 20 մ հվ	—	9.5/5.9	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1968 թ.	նախկին Վանք գյուղից մոտ 4 կմ հս-աե, լքված Կալեր գյուղի հս-ամ եզրին	—	9.5/5.10	Տ	քանդ.՝ Ս. Սարգսյան, Ց. Հարոյան	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1982 թ.	նախկին Վանք գյուղի կենտրոնում, եկեղեցուց մոտ 15 մ ամ	—	9.5/5.11	Տ		Լուսանկար վերբեռնել