Մասնակից:Gevorg Ghazaryan/Անտիոպա (ամազոնուհի)
| Gevorg Ghazaryan/Անտիոպա |
|---|
Անտիոպա (հին հունարեն՝ Ἀντιόπη), հին հունական դիցաբանության կերպար, ամազոնուհի և ամազոնուհիների թագուհի (մի տարբերակով): Թեսևսի կինը, Իպոլիտի մայրը: Մահացել է Ատտիկայի վրա ամազոնուհիների հարձակումը հետ մղելիս կամ ամուսնու դեմ ապստամբություն բարձրացնելու փորձի ժամանակ:
Դիցաբանություն
խմբագրելԳիգինը Անտիոպին անվանում է Արեսի՝ բոլոր ամազոնուհիների նախահայրերի դուստրը[1]։ Անտիոպայի մայրը, այդ գրողի տվյալներով, եղել է օտրերա[2], իսկ Մավր Սերվի Գոնորատի տվյալներով՝ իպոլիտա։ Ընդ որում՝ Պողսանիումը և Յուստինը Իպոլիտին անվանում են Անտիոպայի քույր, Մելանիպայի և Օրիֆիայի (Յուստինի մոտ) հետ միասին։ Ըստ Յուստինի և Ագիա Տրեզենսկու (Պողոսանի աղբյուրի)՝ Անտիոպան ամազոնուհիների թագուհին էր, Ուրրայի տիրակալը, այլ վարկածների համաձայն՝ նա թագուհու քույրն էր կամ դուստրը[3]։
Օտարերայի հետ միասին Անտիոպը կառուցել է Արեսի քարե տաճարը Սև ծովի ափին[4]։ Որոշ ժամանակ անց նրա ճակատագիրը սերտորեն կապված էր Աթենքի արքա Թեսևսի ճակատագրի հետ, և աղբյուրները դա տարբեր կերպ են նկարագրում: Վարկածներից մեկի համաձայն՝ Թեսևսը եղել է Հերակլի բանակի կազմում, որը կռվել է ամազոնուհիների հետ, Անտիոպան գերի է վերցրել կամ Թեսևսին, կամ Հերակլեին, որը հետագայում նվիրել է այն Տեսիային: Մեկ այլ տարբերակ ենթադրում է, որ Անտիոպան գլխավորում էր Ֆեմիսկիրա քաղաքի պաշտպանությունը, բայց հանձնվել է, քանի որ սիրահարվել էր Աթենքի թագավորին: Որոշ անտիկ հեղինակները գրում են, որ Թեսևսը ինքնուրույն արշավ է սկսել ամազոնուհիների դեմ և Անտիոպան գրավել է իր ընկեր Պիրիֆոյի կամ իր վոկրատ Ֆորբանտի օգնությամբ: Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ նա խորամանկությամբ ամազոնուհուն բերել է իր նավը։ Վերջապես, Անտիոպան կարող էր գերեվարվել ամազոնուհիների ատիկա ներխուժման ժամանակ[5]։
Մենեկրատի տվյալներով՝ նախքան ամազոնուհիների հեռանալը, Աթենքի Սոլոենթը սիրահարվել է գերուն, սակայն մերժվել է և խեղդվել[6]։ Անտիոպան դարձել է Թեսևսի կինը: Առասպելի դասական տարբերակի համաձայն՝ հենց նա է ծնել արքայի ավագ որդուն՝ Հիպոլիտին։ Ընդ որում, Պինդար Անտիոպը Դեմոֆոնտի մայրն է (Ֆյոդրայի որդին այլ աղբյուրներում)[5], իսկ որոշ հեղինակներ անվանում են Իպոլիտի Մայր Գլադկեն, Իպոլիտան կամ Մելանիպպուն[7]։
Անտիոպան մահացել է Աթենքում։ Թե ինչպես է դա տեղի ունեցել, աղբյուրները տարբեր կերպ են պատմում։ Մի վարկածի համաձայն՝ ամազոնուհիներն արշավել էին Ատտիկայի վրա պատերազմով, որպեսզի վրեժխնդիր լինեն Անտիոպայի առևանգման համար, և վերջինս կամ զոհվել է մարտում՝ կռվելով ամուսնու կողմում (Պլուտարքոսը գրում է, որ նրան սպանել է Մոլպադիան[12]), կամ էլ Թեսևսը զոհվել է՝ համաձայն Ապոլոնի օրակուլի[8]։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ «Տեսեիդա» էպիկական պոեմից, երբ Թեսևսը սառել էր կնոջից և որոշել երկրորդ ամուսնություն կնքել (Ֆյոդայի հետ), Անտիոպան ապստամբություն էր բարձրացրել նրա դեմ և հարձակվել քաղաքի վրա, բայց մահացել էր Հերակլի ձեռքից[9][5]։ Պսևդո-Ապոլլոդորը հայտնում է, որ նա ներկայացել է Թեսևսի և Ֆյոդրայի հարսանիքին մարտական հագուկապով և հայտարարել է, որ կսպանի բոլոր ներկաներին, սակայն գոտեմարտում նա սպանվել է կամ Պենֆեսիլեայի, կամ էլ հենց Թեսևսի, կամ նրա մարդկանց կողմից[10][11]։
Հիշատակ
խմբագրելՊատմական ժամանակներում ճամփորդներին ցույց են տվել Անտիոպայի տապանաքարը, որը գտնվել է Աթենք Ֆալերի մուտքի մոտ, Իթոնյան դարպասների մոտ[12]։ Թեսևսի պատերազմն ամազոնուհիների հետ պատկերում էին ատտիկական ծաղկամանների վրա (մ.թ.ա. 6-րդ դարից սկսած), ինչպես նաև Օլիմպիայի Զևսի տաճարում, Պարթենոնում, Տեսեիոնում և այլ վայրերում[13]։ Ընդ որում, նման պատկերների հետ կապված Անտիոպայի անունը հազվադեպ է հիշատակվում[5]:
Անտիոպան դարձել է Մերի Ռենոյի «Թեսևս» վեպի հերոսը։ Կրկնակի աստերոիդը (90) Անտիոպը, որը բացվել է 1866 թվականին, կարող էր անվանվել նրա պատվին կամ ի պատիվ բեոտիական դիցաբանական ցիկլի անտիլոպի։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Гигин, 2000, Мифы, 30; 241
- ↑ Гигин, 2000, Мифы, 30
- ↑ Wernicke, 1894, s. 2497
- ↑ Аполлоний Родосский, 2001, I, 385
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Klügmann, 1886
- ↑ Плутарх, 1994, Тесей, 26
- ↑ Wernicke, 1894, s. 2498
- ↑ Гигин, 2000, Мифы, 241
- ↑ Плутарх, 1994, Тесей, 28
- ↑ Аполлодор, Эпитома, V, 2
- ↑ Wernicke, 1894, s. 2498—2499
- ↑ Павсаний, I, 2, 1
- ↑ Wernicke, 1894, s. 2499—2500
Աղբյուրներ և գրականություն
խմբագրելԱղբյուրներ
խմբագրել- «Аполлодор. Мифологическая библиотека». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2019-09-05-ին.
- Аполлоний Родосский Аргонавтика. — М.: Ладомир, 2001. — 237 с. — ISBN 5-86218-288-8
- Гигин Мифы / Перевод, комментарий Д. Торшилова под общей редакцией А. Тахо-Годи. — СПб.: Алетейя, 2000. — 360 с. — ISBN 5-89329-198-0
- Диодор Сицилийский Историческая библиотека / Перевод, статья, комментарии и указатель О. Цыбенко. — М.: Алетейя, 2005. — 377 с. — ISBN 5-89329-716-4
- «Павсаний. Описание Эллады». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2019-09-05-ին.
- Плутарх Сравнительные жизнеописания / Перевод С. Маркиша. — М.: Наука, 1994. — Т. 2.
- Марк Юниан Юстин Эпитома сочинения Помпея Трога. — СПб.: Издательство СПбГУ, 2005. — 493 с. — ISBN 5-288-03708-6
Գրականություն
խմբագրել- Klügmann A. Antiope 2 // Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie. — 1886. — Bd. I, 1. — Kol. 382—383.
- Wernicke K. Antiope 4 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1894. — Bd. I, 2. — Kol. 2497—2500.