Պսորիատիկ արթրիտը, պսորիազի հետ փոխկապակցված, հոդերի և ողնաշարի խրոնիկական բորբոքային հիվանդություն է, որը պատկանում Է սերիոնեգատիվ սպոնդիլոպաթիաների խմբին։
Համաճարակաբանություն
խմբագրելՊսորիատիկ արթրիտի տարածվածությունը կազմում է 0,05-1%։ 75% հիվանդների մոտ պսորիատիկ արթրիտը ի հայտ է գալիս մաշկի ախտահարումից 10 տարի անց, 10-15% մոտ հոդային ախտահարումը նախորդում է մաշկային ախտահարմանը,իսկ 11-15% մոտ համընկնում են մաշկի ախտահարման և արթրիտի սկիզբը։ Պսորիատիկ արթրիտը զարգանում է 25-55 տարեկան հասակում։
Էթիոլոգիա և պաթոգենեզ
խմբագրելՀիվանդության զարգացման գործընթացում կարևոր նշանակություն ունեն վնասվածքները,ինֆեկցիաները,նյարդային գերլարվածությունը։ Մեծ է գենետիակական գործոնների դերը։ Հայտնաբերված է 7 գեն,որոնք պատասխանատու են պսորիազի զարգացման համար։ Պսորիատիկ արթրիտով և սակրոիլեիտով հիվանդների մոտ հաճախ հայտնաբերվում է HLA-B27 իսկ պոլիարտիկուլյար,Էրոզիվ ձևի դեպքում HLA DR4։ Պսորիատիկ արթրիտի պաթոգենեզում կարևորվում է T-բջջային իմունիտետի խանգարումները։ Հիմնական դերը բաժին է ընկնում TNF-α որպես պրոբորբոքային ցիտոկիններ,որն էլ իր հերթին խթանում է IL-1, IL-6,IL-8,մատրիքսային մետալոպրոտեինազների սինթեզը։ Այսպիսով,զարգանում է իմուն բորբոքում և աճառի դեստրուկցիա։
Կլինիկա
խմբագրելՄաշկի և եղունգների ախտահարում՝մաշկի պսորիաֆիկ վահանիկներ (էրիթեմատոզ վահանիկներ թեփոտումով)գլխի մազածածկ հատվածում,արմնկային և ծնկան հոդերի շրջանում,անութափոսում։ Եղունգների ախտահարումը բացմազան է,առավել տիպիկ են օնիխոլիզիսը,«մատնոցանման»եղունգները,ենթաեղնգային հիպերկերատոզը և հեմոռագիաները,ճարպային կաթիլները,միջաձիգ և երկայնաձիգ զոլերը։ Հոդային համախտանիշ-կարող են ախտահարվել դաստակների և ոտնաթաթերի դիստալ միջֆալանգային,նախադաստակ-ֆալանգային և նախագարշապար-ֆալանգային,ճաճանչ-դաստակային,սրունք-թաթային,ծնկան հոդերը: Ըստ ախտահարված հոդերի տարբերում են պսորիատիկ արթրիտի 5 կլինիկական ձև՝ 1.Դաստակների և ոտնաթաթերի դիստալ միջֆալանգային հոդերի արթրիտ 2.Ասիմետրիկ մոնո/օլիգոարթրիտ 3.Մուտիլացնող արթրիտ (հոդամակերեսների օստեոլիզ՝մատների կարճացումով) 4.Սիմետրիկ պոլիարթրիտ(«ռևմատոիդանման») 5.Պսորիատիկ սպոնդիլոարթրիտ՝միակողմանի սակրոիլեիտով Հիվանդների մեծ մասի մոտ զարգանում է դակտիլիտ,ախտահարվում է ոչ միայն հոդը,այլ նաև հարհոդային հյուսվածքները և ի վերջո զարգանում է «նրբերշիկանման մատ»։40% հիվանդների մոտ զարգանում է սպոնդիլիտ,միակողմանի սակրոիլեիտ,ողնաշարի կապանային համակարգի ախտահարում: Բնորոշ է Էնթեզոպաթիաների զարգացումը։ Ներքին օրգաների ախտահարումը հազվադեպ է։
Ախտորոշում
խմբագրելԱխտորոշումը դրվում է մաշկի և եղունգների պսորիատիկ փոփոխությունների,պսորիատիկ արթրիտի կլինիկական,ռենգենաբանական (միակողմանի կամ երկկողմանի ասիմետրիկ սակրոիլեիտ,սինդեսմոֆիտներ,պարավերտեբրալ օսիֆիկատորներ,ոսկրային պրոլիֆերացիաներ,հոդամակերեսների օստեոլիզ («մատիտը բաժակի մեջ»ֆենոմեն),լաբորատոր (բացասական ՌԳ,ԷՆԱ-ի արագացում,C-ռեակտիվ սպիտակուցի տիտրի բարձրացում)նշանների հիման վրա։ Ախտորոշման համար առաջադրված են CASPAR չափանիշները՝ 1.Մաշկի պսորիաս(առկա,նախկինում կամ ընտանեկան անամնեզ) 2.Եղունգների պսորիատիկ ախտահարում 3.Բացասական ՌԳ 4.Դակտիլիտ 5.Ռադիոգրաֆիկ փոփոխություններ Հոդերի բորբոքային հիվանդության դեպքում և 5 նշաններից 3 առկայության պարագայում ախտորոշվում է պսորիատիկ արթրիտ։
Բուժում
խմբագրել1.ՈՍՀԲ՝սելեկտիվ(ցելեկոքսիբ,էտորիկոքսիբ) և ոչ սելեկտիվ (դիկլոֆենակ)
2.ԳԿՍ լոկալ թերապիայի տեսքով՝ներհոդայաին ներկում, հարհոդային ներկում էնթեսիսների շրջանում։ Համակարգային նշանակման էֆեկտիվության ապացույցներ չկան 3.Բազիսային թերապիա սուլֆասալազին, մետոտրեքսատ, լեֆլյունոմիդ
4.TNF-α ինհիբիտորներ՝ ինֆլիքսիմաբ, գոլիմումաբ,ադալիմումաբ ստանդարտ թերապիայի հանդեպ ռեզիստենտականության,մշտական բարձր ակտիվության դեպքում։