Վիքիպեդիա

Մասնակից:Anoush99/Ավազարկղկ

< Մասնակից:Anoush99

Կոնկորդանսն աշխատության հանգուցային բառերի այբբենական ցուցակագրումն է՝ յուրաքանչյուր բառի համատեքստային կիրառման օրինակով: Նախկինում կոնկորդանս ունեցել են միայն կարևոր աշխատությունները, ինչպիսիք են Վեդաները[1], Աստվածաշունչը, Ղուրանը կամ Շեքսպիրի, Ջեյմս Ջոյսի, լատինական և հույն դասական հեղինակների ստեղծագործությունները[2], ինչը պայմանավորված էր նախահամակարգչային դարաշրջանում կոնկորդանսի ստեղծման տևողությամբ, դժվարությամբ և անհրաժեշտ միջոցներով:

Կոնկորդանսն ավելին է, քան պարզագույն ցուցակագրումը. այն ներառում է լրացուցիչ տվյալներ՝ մեկնաբանություն, սահմանում և թեմատիկ կապի ստեղծում, ինչի արդյունքում նույնիսկ համակարգիչների կիրառման պարագայում կոնկորդանսի ստեղծման գործընթացը դառնում է ժամանակատար:

Մուրթքայ Նաթանի եբրայերեն Աստվածաշնչի կոնկորդանսը

Նախհամակարգչային դարաշրջանում որոնման տեխնոլոգիաները բացակայում էին, և կոնկորդանսն երկար աշխատությունների դեպքում, ինչպիսին է, օրինակ, Աստվածաշունչը, ծառայում էր որպես որոնման գործիք՝ ընթերցողին հետաքրքրող ենթադրյալ բառերի ներկայացմամբ: Այսօր բազմաթիվ բառերի վերաբերյալ հարցումների արդյունքները մեկտեղելու տեխնիկական հնարավորությունները (օրինակ՝ կոլոկացիաների որոնում) նվազեցրել է հետաքրքրությունը աշխատություններում տրված կոնկորդանսի հանդեպ: Բացի այդ, այնպիսի մաթեմատիկական տեխնիկաներ, որոնցից է քողարկված իմաստաբանական ինդեքսավորումը, ստեղծվել է որպես բառի՝ համատեքստով պայմանավորված լեզվական տվյալների ավտոմատ կերպով վերհանելու միջոց:

Երկլեզու կոնկորդանսը ձևավորվում է զուգահեռ տեքստերի հիման վրա:

Թեմատիկ կոնկորդանսը կոնկրետ գրքի ներկայացրած թեմաների ցանկն է (հիմնականում Աստվածաշնչի դեպքում)՝ այդ թեմաների համատեքստային տեղեկությամբ: Ի տարբերություն ավանդական կոնկորդանսի, ինդեքսավորված բառի առկայությունը պարտադիր չէ բանաստեղծության դեպքում: Ամենահայտնի թեմատիկ կոնկորդանսը՝ անգլ.՝ Nave's Topical Bible:

Առաջին Աստվածաշնչյան կոնկորդանսը կազմվել է Վուլգաթայի համար Հյու Սենթ Շերիի (անգլ.՝ Hugh of St Cher) կողմից (մահ. 1262), ում այդ գործում օգնում էին 500 վանականներ: 1448 թվականին Ռաբբի Մուրթքայ Նաթանը (անգլ.՝ Rabbi Mordecai Nathan) 10 տարվա աշխատանքի արդյունքում ստեղծեց եբրայերեն Աստվածաշնչի կոնկորդանսը: Հունարեն Նոր Կտակարանի կոնկորդանսը ներկայացվել է 1599 թվականին Հենրի Ստեֆանսի (անգլ.՝ Henry Stephens) կողմից, իսկ Սեպտուագինտայինը՝ 1602 թվականին Կոնրադ Քիրչերի (անգլ.՝ Conrad Kircher) կողմից: Անգլերեն Աստվածաշնչի առաջին կոնկորդանսը հրապարակվել է 1550 թվականին պարոն Մարբեքի (անգլ.՝ Mr Marbeck) կողմից: Ըստ Քրուդենի՝ այն չէր պարունակում բանաստեղծությունների ինդեքսները, որոնք մշակել էր Ռոբերտ Սթիվենսը (անգլ.՝ Robert Stephens) 1545 թվականին, մինչդեռ պարոն Քաթոնի առաջարկած տարբերակում դրանք առկա էին: Սրանց հաջորդեցին Աստվածաշնչի կոնկորդանսի՝ Քրուդենի և Սթրոնգի կողմից ստեղծված տարբերակները:

Լեզվաբանական կիրառում խմբագրել

Տեքստ ուսումնասիրելիս կոնկորդանսը հաճախ է կիրառվում լեզվաբանության մեջ՝ հետևյալ նպատակներով.

  • համեմատել նույն բառի տարբեր գործածությունները,
  • վերլուծել հանգուցային բառերը,
  • դիտարկել բառերի հաճախականությունը,
  • վերհանել և ուսումնասիրել դարձվածքներ և իդիոմատիկ արտահայտություններ,
  • գտնել կոնկրետ հասկացությունների այլալեզու համարժեքները, օրինակ. տերմինաբանությունը բնագրում և թարգմանչական հիշողությունում,
  • վերհանել և ուսումնասիրել դարձվածքներ և իդիոմատիկ արտահայտություններ,
  • հղումների և բառացանկերի ստեղծում:

Կոնկորդանսային տեխնիկաները լայնորեն օգտագործվում է տեքստի ազգային կորպուսներում, ինչպիսիք են Ամերիկյան ազգային կորպուսը (անգլ.՝ American National Corpus), Բրիտանական ազգային կորպուսը (անգլ.՝ British National Corpus) և Ժամանակակից ամերիկյան անգլերենի կորպուսը (անգլ.՝ Corpus of Contemporary American English): Բոլորն էլ հասանելի են առցանց: Կոնկորդանսային տեխնիկա օգտագործող առանձին ծրագրերը հայտնի են որպես կոնկորդանսեր [3] կամ ավելի առաջատար կորպուսների կառավարիչներ: Նրանցից շատերը ներառում են խոսքիմասային ծանոթագրություն՝ կորպուսի օգտատերին հնարավորություն տալով ստեղծել իր խոսքիմասային ծանոթագրությամբ կորպուսը՝ լեզվաբանական տարբեր որոնումներ իրականացնելու նպատակով[4]:

Ինվերսիա խմբագրել

Կումրանի ձեռագրերի որոշ մագաղաթների տեքստի վերականգնումն իրականացվել է կոնկորդանսի տեսքով: Որոշ մագաղաթների հասանելիությունը ղեկավարվում էր «գաղտնիության կանոնով», ինչը թույլ էր տալիս միայն գլխավոր Միջազգային խմբին կամ նրանց նշանակողներին դիտել բնօրինակ նյութերը: 1971 թվականին Ռոլանդ դե Վոյի (անգլ.՝ Roland de Vaux) մահից հետո նրա իրավահաջորդները մի քանի անգամ հրաժարվեցին թույլատրել այլ գիտնականներին նույնիսկ լուսանկարներ հրապարակել: 1991 թվականին Մարտին Աբեգը (անգլ.՝ Martin Abegg) շրջանցեց այս սահմանափակումը: Նա համակարգչի օգնությամբ «փոխակերպեց» բացակայող փաստաթղթերի՝ 1950-ականներին ստեղծված կոնկորդանսը, ինչը Միջազգային խմբից բացի այլ գիտականների ձեռքն էր ընկել, և իրականացվեց 17 փաստաթղթերի բնագրային տեքստերի մոտավոր վերականգնում[5][6]: Շուտով սրան հաջորդեց մագաղաթների բնօրինակ տեքստի հրապարակումը:


Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Bloomfield, Maurice (1990). A Vedic Concordance. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 81-208-0654-9.
  2. ↑ Wisbey, Roy (April 1962). «Concordance Making by Electronic Computer: Some Experiences with the Wiener Genesis». The Modern Language Review. Modern Humanities Research Association. 57 (2): 161–172. doi:10.2307/3720960.
  3. ↑ «Introduction to WordSmith». lexically.net. Վերցված է 2021-01-20-ին.
  4. ↑ «Linguistic Toolbox». Yatsko.zohosites.com. Վերցված է 2019-08-26-ին.
  5. ↑ Hawrysch, George (2002-08-04). «Dr. George Hawrysch's speech on concordance book launch». The Ukrainian Weekly, No. 31, Vol. LXX. Ukrainian National Association. Վերցված է 2008-06-19-ին.
  6. ↑ Jillette, Penn. «You May Already be a "Computer Expert"». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-03-03-ին. Վերցված է 2008-06-14-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  • Shakespeare concordance - A concordance of Shakespeare's complete works (from Open Source Shakespeare)
  • Online Concordance to the Complete Works of Hryhorii Skovoroda - A concordance to Hryhorii Skovoroda's complete works (University of Alberta, Edmonton, Canada)
  • Alex Catalogue of Electronic Texts - The Alex Catalogue is a collection of public domain electronic texts from American and English literature as well as Western philosophy. Each of the 14,000 items in the Catalogue are available as full-text but they are also complete with a concordance. Consequently, you are able to count the number of times a particular word is used in a text or list the most common (10, 25, 50, etc.) words.
  • Hyper-Concordance, Mitsu Matsuoka, Nagoya University - The Hyper-Concordance is written in C++, a program that scans and displays lines based on a command entered by the user. Includes Victorian, British & Irish, and American literatures.
  • Concord - Page includes link to Concord, an on-the-fly KWIC concordance generator. Works with at least some non-Latin scripts (modern Greek, for instance). Multiple choices for sorting results; multi-platform; Open Source.
  • ConcorDance - A concordance interface to the WorldWideWeb, it uses Google's or Yahoo's search engine to find concordances and can be used directly from the browser.
  • Chinese Text Project Concordance Tool - Concordance lookup and discussion of the continued importance of printed concordances in Sinology - Chinese Text Project
  • KH Coder - A free software for KWIC concordance and collocation stats generation. Various statistical analysis functions are also available such as co-occurrence network, multidimensional scaling, hierarchical cluster analysis, and correspondence analysis of words.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Anoush99/Ավազարկղկ&oldid=7720727» էջից