Լեհաստանի I կորպուս (1-й Польский корпус)Արևելքում Լեհական բանակի բարձրագույն տակտիկական միավորում։ Կորպուսի թվակազմը 1918 թվականի հունվարի 15-ին 29 հազար մարդ էր, իսկ 1918 թվականի մայիսին՝ 23661.

Կորպուսի պատմություն խմբագրել

Ավստրո-հունգարական Լեհական լեգիոնի հակակշիռ ստեղծելու գաղափարը ծնվեց 1914 թվականին Ռուսական իմպերիայում:1915 թվականին այդ գաղափարի իրականացման արդյունքում Արևմտյան ճակատ էր ուղարկվել Առաջին Լեհական լեգիոնը և լեհական ուլանի երկու հեծելավաշտ:1916 թվականի սեպտեմբերին Ռուսական բանակի լեհական ծագումով սպաները և զինվորները ձևավորվել են Լեհական հրաձգային բրիգադ, որը 1917 թվականի հունվար-փետրվարին վերածվեց Առաջին լեհական հրաձգային դիվիզիայի,ուլանի հեծելավաշտերը միավորվեց Լեհական ուլանական դիվիզիայի, 1917 թվականի մայիսին՝ Լեհական ուլանական գնդի :

Լեհական հրաձգային դիվիզիայի հիման վրա, Լեհական ժողովրդական կոմիտեի նախաձեռնությամբ 1917 թվականի հուլիսի 24-ին ստեղծվել է կորպուսը:[1]: Համալրված է ռուսական բանակի լեհական ծագումով զինվորներով,ծառայելով Северном և Արևմտյան ճակատում (Բելոռուսիա,Полесье,Լիտվիա, Լատվիա): Начпола առաջարկով գեներալ Լ. Գ. Կոռնիլովը 1917 թվականի օգոստոսի 6-ին կորպուսի հրամանատար նշանակեց Յուզեֆ Դովբոր- Մուսնիցկուն:

Շտապողականության պայմաներում անցավ Կորպուսի կազմումը: Լուրջ կորուստներ կրեց ռուսական բանակը:Բոլշևիկյան հեղափոխության նախօրյակին, թիկունքում եղել է լրիվ տարընթացություն: Լեհական ձախ ուժերը անբարյացակամ վերաբերմունք արտահայտեցին Կորպուսի կազմավորմանը: Կորպուսի կազմավորմանը եռանդով սկսեց գեներալ Յու. Դովբոր- Մուսնիցկին: Առանձնապես ընտրողաբար վերաբերվեց նա սպաների ընտրությանը: Լեհական հրաձգային դիվիզիան սկսեց հիմնական նոր կազմավորումներ:

Կորպուսը նախորոշված էր սկզբում ճակատ ուղարկելու համար, հենց որ ռազական պատրաստակամության հասնի:Բայց իրադրությունը ռազմաճակատում և հենց Ռուսաստանի ներսումբերեցին Կորպուսի խնդիրներ փոփոխություն:Կորպուսը ճակատ չի ուղարկվել և գեներալ Դովբոր- Մուսնիցկին ընդունեց որոշում,կանխատեսելով բոլշևիկների հետ հետագա ընդհարումները,զբաղվել ներռուսաստանյան բախումներում չմիջամտելու դիրքորոշմամբ: Նա առաջարկեց բոլշևիկյան ղեկավարությանը ապախոշորացնել Կորպուսի ուժերը,որ կարողանա ծառայել հիմնականում բանակցությունների համար մինչև ճակատում իրադրության պարզելը: Բայց այդ պայմանները բոլշևիկները չեն ընդունել, որը հանգեցրեց լեհերի և Կարմիր գվարդիայի ընդհարման: 1918 թվականի փետրվարի սկզբին, այդ մարտում Կորպուսը մի քանի հաղթանակ տարավ, որոնցից ամենակարևորը 1918 թվականի հունվարի հունվարի 29-ի Բոբրույսկա բերդի գրավումն է,պաշարված՝ յոթ հազար բոլշևիկյան ջոկատներով:

1918 թվականի փետրվարի 19-ին լեհերը գրավեցին Լիտվական Մինսկը: Մարտեր տեղի ունեցան նաև Տատարկի շրջանում, Օսիպովիչի տակ և մի շարք այլ տեղերում: Բրեստի հաշտության պայմանագրի ստորագրումից հետո գերմանական իշխանությունը որոշեց կորպուսը ցրել: Գեներալը փորձեց խուսանավել, հենվելով Լեհական Թագավորության Ռեգենտի խորհրդի հեղինակության վրա: Չնայած Լեոպոլդ Լիս-Կուլոյի և Մելխիրոմ Բանկովիչի գաղտնի աջակցության, սկսվեց Կորպուսի լուծարումը:

Ռեգենտի խորհրդի սուվերենության ճանաչումից և Կորպուսի մասին կապիտուլացիայի գերմանացիների խնդրանքից հետո, 1918 թվականի մայիսի 21-ին գերմանացիները Բոբրույսկա բերդում (որին այն ժամանակ հսկում էին) զինաթափեցին Կորպուսը: Կորպուսի զորքի վերջին տրանսպորտը թողեց Բոբրույսկ 1918 թվականի հուլիսի 8-ին:Զինաթափումից հետո Կորպուսի զինվորների մեծամասնությունը ժամանեցին Վարշավա, որտեղ անկախության ձեռք բերմանը կարևոր դեր խաղացին, հետագայում մտան Լեհական Բանակի կազմում:довборцы Մարտիկները1918 թվականի աշնանը մասնակցություն ունեցան լեհական բանակի կազմավորմանը, լինելով մի քանի գնդերի կադրային կազմում:Ռուսաստանում մնացած զինվորները մասնակցություն ունեցան II Լեհական կորպուսի կազմավորմանը:

Բոբրույսկում զինվորական գերեզմանի փոխարեն գոյություն էր ունեցել մի մեծ դամբանաթումբ, որի տակ թաղված էին I Կորպուսի շուրջ երկու հազար զինվորներ: Այժմ այդ դամբանաթումբից հետք չի մնացել: Վարշաբայի Պովոզկիի զինվորական գերեզմանատանն է գտնվում փոքրացրած պատճեն, որտեղ միջզինվորական քսանամյակին թաղված թին կամավոր довборцев.

I Կորպուսի կազմակերպում և ղեկավարում խմբագրել

 
Կորպուսի շտաբը

Հրամանատարություն խմբագրել

Կորպուսի մասեր խմբագրել

  • Առաջին լեհական հրաձգային դիվիզիա՝ գեներալ Գուստավ Օստապովիչ
  • Երկրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա՝ գեներալ Յուզեֆ Շամոտա
  • Երրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա՝ գեներալ Վացլավ Իվաշկեվիչ
  • Առաջին լեհական հեծելազորի դիվիզիա՝ գնդապետ Զիգմունտ Լեմպիցկի
  • Բրիգադի ռեզերվ՝ գեներալ Յոզեֆ Պավլովսկի
  • Առաջին հրետանային բրիգադ՝ գնդապետ Կազիմիր Պլավսկի
  • Երկրորդ հրետանային բրիգադ՝ գնդապետ Թադեուշ Յաստժեբսկի
  • Ականանետային դիվիզիա՝ փոխգնդապետ Բոլեսլավ Բոգուշ-Սեստժենցիվիչ
  • Ծանր հրետանու հեծելազորային դիվիզիա
  • Դիվիզիայի շարժապահեստ
  • Առաջին ինժեներական գունդ
  • Օժանդակ մասերը

Կորպուսի ստորաբաժանումներ խմբագրել

Առաջին լեհական հրաձգային դիվիզիա խմբագրել

Կազմավորումը սկսվել է աշնանը 1917 թվականաին Գուսյատինում և ավելի ուշ Հին Բխովում:1917 թվականի դեկտեմբերին դիվիզիայի հաստիքակազմը եղել է.

  • 371 սպա
  • 36 բժիշկ
  • 52 զորային ավագ
  • 16927 շարքային զինվոր
  • 2308 ոչ շարքային զինվոր

մոտ 4500 ձիեր: Փաստական կազմը համապատասխանում է 397, 21, 35, 5049, 2002, около 2400.

Դիվիզիայի հրամանատար՝ գեներալ Գուստավ Օստապովիչ
Կաթոլիկ քահանա՝ Թադեուշ Յախիմովսկի;
Բրիգադայի հրամանատար:

գեներալ-մայոր Վիկենտի Իվանովիչ Օդընեց,
գնդապետ Դանիել Կոնարժեվսկի

Երկրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա խմբագրել

Կազմավորվել է 1917 թվականի աշնանը Զուբչյովում:1917 թվականի դեկտեմբերին դիվիզիայի հաստիքակազմը եղել է

  • 371 սպա
  • 36 բժիշկ
  • 52 զորային ավագ
  • 16927 շարքային զինվոր
  • 2308 ոչ շարքային զինվոր

մոտ 4500 ձիեր: Փաստական կազմը համապատասխանում է 372, 13, 17, 3494, 863, около 530. Դիվիզիայի հրամանատար՝ գեներալ Յուզեֆ Շամոտա

Երրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա խմբագրել

Կազմավորվել է 1917 թվականի աշնանը Ելնում: 1917 թվականի դեկտեմբերին դիվիզիայի հաստիքակազմը եղել է.

  • 320 սպա
  • 29 բժիշկ
  • 44 զորային ավագ
  • 14771 շարքային զինվոր
  • 2002 ոչ շարքային զինվոր

մոտ 2350 ձիեր: Փաստական կազմը համապատասխանում է 329, 10, 22, 2264, 1151, մոտ՝ 1590. Դիվիզիայի հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Յոզեֆ Լեսնեվենսկի
Հետո՝ գեներալ-մայորՎացլավ Իվաշկեվիչ- Ռուդոշանսկի

Առաջին լեհական հեծելազորի դիվիզիա խմբագրել

Կազմավորվել է 1918 թվականի գարնանը Բոբրույսկի ամրոցում:

Դիվիզիայի հրամանատար՝գնդապետ Զիգմունտ Լեմպիցկի ;;
Շտաբի ղեկավար՝ Մարիան Պշեվոլոցկի ;
Գնդի հրամանատարներ:

Հեծելազորի առաջին գունդ՝ գնդապետ Մուժինսկի, հետո վաշտի հրամանատար՝Դժեվսկի
Հեծելազորի երկրորդ գունդ՝ վաշտի հրամանատար՝ Ադոլֆ Վարակսեվիչ
Հեծելազորի երրորդ գունդ՝ վաշտի հրամանատար՝ Ստեֆան Ստժեմսկի

Ձիաքարշ հրետազորի դիվիզիա՝ գնդապետ՝ Վլադիսլավ Օբուխ- Վոշատինսկի

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Հղումներ խմբագրել