Մագնիսային զոնդ և օղակ

ինչպես նաև երկրաֆիզիկական և երկրաբանական մեթոդների հետ, կիրառվում է երկրակեղևի ռեգիոնալ խորքային կառուցվածքի ուսումնասիրման, այդ թվում՝ պլատֆորմների հիմքի տեղադրման խորության որոշման (նավթ և գազ որոնելու դեպքում), երկաթի հանքաքարի մագնիսական տարատեսակների, ինչպես նաև հիմքային և գերհիմքային ապարների հետ կապված մետաղային ու ոչ մետաղային հանքավայրերի, աքցեսոր մագնիսական միներալներ պարունակող գունավոր, հազվագյուտ, ազնիվ մետաղների որոնման և երկրաբանական քարտեզագրման համար։ Երկաթի հանքաքարի հետախուզության դեպքում Մ. հանքափորվածքներում և հորատանցքերում ապարների մագնիսական ընկալունակության չափումների զուգակցմամբ հնարավորություն է ընձեռում ճըշտել երկաթահանքային մարմինների դիրքը և գնահատել մագնիսական երկաթի տոկոսային պարունակությունը հանքաքարում։

Մագնիսահիդոոդինամիկական գեներատոր, ՄՏԴ գեներատոր, էներգետիկական տեղակայանք էլեկտրահաղորդիչ միջավայրի ջերմային էներգիան էլեկտրականի փոխակերպելու համար։ Բաղկացած է կանալից, որով շարժվում է աշխատող մարմինը էւեկտրուիտներ, հեղուկ մետաղներ, պւազմա, էլեկտրամագնիսական համակարգից և էլեկտրաէներգիայի արտանցման հարմարանքներից։ Մ.գ-ի գործողության սկզբունքը հետևյալն է. մագնիսական դաշտի լայնքով շարժվող աշխատող մարմնում մակածվում է էլեկտրական հոսանք, որը էլեկտրական շղթային է փոխանցվում համապատասխան էլեկտրոդների միջոցով։

Մ.գ-ները լինում են կոնդուկցիոն (էլեկտրական հոսանքն անմիջականորեն արտանցվում է. աշխատող մարմնի հոսքի ուղղությամբ տեղադրված էլեկտրոդներից) և ինդուկցիոն (առանց էլեկտրոդների)։ Ըստ նշանակման Մ. գ-ները լինում են իմպուլսային (մի քանի մկվրկ տևողությամբ), կարճատև գործողության և երկարատև աշխատող։ Մ.գ-ները կարող են կիրառվել էլեկտրակայաններում (բազային բեռնվածքով և երկրորդային շոգեուժային ցիկլի օգտագործմամբ), գագաթնակետային բեռնվածքների կոմպենսացման տեղակայանքներում, կարճատև էներգետիկական հզորությունների ստեղծման տեղակայանքներում, ստորջրյա նավատորմում (որպես էներգիայի աղբյուր), տիեզերական թռչող ապարատներում։

Մագնիսամեխանիկական երևույթներ, գիրոմագնիսական երեվ ույթնևր, երևույթներ, որոնցում դրսևորվում է միկրոմասնիկների (ատոմներ, մոլեկուլներ) մագնիսական և մեխանիկական մոմենտների կապը։ Մ.ե-ի դիտման զանազան փորձեր բերվում են հետևյալ երկու տարբերակներին՝ ա) նմուշի մագնիսացում՝ պտտման ժամանակ, բ) նմուշի պտույտ՝ մագնիսացման դեպքում (մագնիսացումն իրագործվում է արտաքին մագնիսական դաշտի միջոցով)։ Պտտման ժամանակ նմուշի մագնիսացում առաջինը դիտել է ամերիկացի գիտնական Ս.Բարնետը (S. Barnett, 1873-1956) 1909-ին։ Երկրորդ տարբերակը՝ էյնշտևյնի-դ ը Տաազի էֆեկտ, 1915-ին հաջողությամբ իրականացրել են Ա.էյնշտեյնը և Վ.դը Տաազը (W. de Haas, 1878-1960)։ Այդ փորձերում չաՓելով ֆեռոմագնիսակա նյութերի ատոմների մագնիսական և մեխանիկական մոմենտների հարաբերությունը (մ.ա.գ. և ի.ս.ա.մ. մեխանիկական հարաբերություն)՝ v=g--. (e-ն էլեկտրոնի լիցքն է, m-ը՝ զանգվածը, c-ն՝ լույսի արագությունը, իսկ g-ն տվյալ նյութի համար հաստատուն մեծություն է և կոչվում է g-ֆակտոր), գնահատվել է g-ֆակտորի թվային արժեքը, որն աոացվել է մոտավորապես 2։ Ներկայումս g-ի որոշման համար կիրառվում են ավելի ճշգրիտ՝ ռեզոնանսային մեթոդներ։

Գրականություն

Вонсовскай С,В. Шур Я.С. Ферромагнетизм, М.-Л.» 19Հ8; Вонсовский С.В. Магнетизм, М.1971

Ս.Մնացականյան Մադնաամետր, մագնիսական դաշտի բնութագիրը և նյութի մագնիսական հատկությունները, նեղ իմաստով՝ մագնիսական դաշտի լարվածությունը, ուղղությունը և գրադիենտը չափող սարք։ Ըստ նշանակման լինում են մագնիսական դաշտի լարվածությունը (էրստեդմետր), ուղղությունը (ինկլինաաոր և դեկլինատոր), գրադիենտը (գրադիենտամետր), մագնիսական ինդուկցիան (տեսլամետր), հոսքը (վեբերմետր կամ ֆլյուկսմետր), թափանցելիությունը (մյու-մետր), ընկալունակությունը (կապա-մետր) և մագնիսական մոմենտը չափող Մ-հր։ Տարբերում են նաև դաշտի բնութագրերի բացարձակ մեծությունները և տարածության մեջ կամ ժամանակից կախված դաշտի հարաբերական Փոփոխությունները չաւիող Մ-եր։ Վերջինները կոչվում են մագնիսական վարիոմետրեր։ Ըստ գործողության սկզբունքի ստորաբաժանվում են մագնիսաստատիկական, մագնիսադինամիկական, էլեկտրամագնիսական, ինդուկցիոն, քվանտային, գերհաղորդչային քվանտային և այլն Մ-եր։ Բոլոր Մ-երը օգտագործվում են հիմնականում Երկրի, մագնիսական դաշտի լարվածությունը ն նրա բաղադրիչները, գրադիենտը և նյութերի մագնիսական հաւհկությհւնները չւաիելու համար, ինդուկցիոն, քվանտային և գերհաղորդչային քվանտային Մ-երը՝ նաև կենսաֆիզիկայում, միկրոկենսաբանության մեջ, մագնիսաքիմիայում, երկրաբանական հետախուզություններում, թույլ դաշտերը չաւիելու համար և այլ նպատակներով։

Մագնիսային զոնդ և օղակ, խոշոր եղջերավոր կենդանիների նախաստամոքսների վնասվածքների (տրավմատիզմ) կանխարգելման ու բուժման համար գործածվող սարքերի համալիր։ Ստեղծել է Մ.Մեչիյչսեթյանը։ Բաղկացած է մետաղաինդիկատորից, մագնիսային զոնդից և մագնիս-կոբալտային օղակից։ Մետաղաինդիկատորըկազմված է հաղորդիչից, ուժեղարար բլոկից և ինդիկատորից։ Օգտագործվում է օրգանիզմում մետաղյա օտար մարմինները հայտնաբերելու համար։ Մագնիսային զոնդ ը բաղկացած է մագնիսական ծայըակալից, ռետինե թեզանիքով շղթայից, պաշտպանիչ ռետինե խողովակով կապրոնե քուղից, առաձգական զոնդատարից և կողմնացույցից։ Զոնդի օգնությամբ նախաստամոքսներից հեռացնում են մետաղյա օտար մարմինները, զոնդարկումից 10—12 ժամ առաջ դադարեցնում են կերակրումը, առատորեն ջուր տալիս և կանգնած դիրքով կենդանուն ֆիքսում։ Ծայրակալից անջատված և օծված (ձեթով, վազե լ ինով) զոնդը քթանցքով անց են կացնում կերակրաՓող։ Դնում երախակալ ու զոնդատարի օգնությամբ բերանի խոռոչից դուրս հանում դրա ծայրը, ապա ամրացնում մագնիսական ծայրակալը ու նորից մտցնում կերակրափող։ Կլման ակտի և կերակրաՓողի կծկումների շնորհիվ զոնդին ամրացված մագնիսական ծայրակալը հասնում է կտրիչի նախադուռն ու ապա՝ ցանցը (տեղադրությունը որոշում են կողմնացույցով) 40-60 ր (բուժման ժամ)։