Մարդու անատոմիայում ճակատը գլխի երեք գծերով հատված է, որից երկուսը գանգոսկրերն են, իսկ մեկը գլխամաշկն է։ Ճակատի վերին մասը նշվում է պայմանական գծով, որը ճակատի մազածածկ հատվածն է։ Ճակատի ստորին մասը սահմանվում է վերակնակապճային եզրով, իսկ երկու կողմերը նշվում են կողմնային կամ քունքային եզրերով, որոնք միանում են վերակնակապճային եզրին[2]։ Այնուամենայնիվ, հոնքերը ճակատի մաս չեն կազմում։

27-ամյա տղամարդու ճակատ
Ճակատ
Ենթադասsubdivision of frontal part of head?[1]
Զարկերակsupraorbital artery?
Երակsupraorbital vein?
MeSHA01.456.505.580
Foundational Model of Anatomy63864
Terminologia Anatomica 98A01.1.00.002 և A02.1.00.013
 Foreheads Վիքիպահեստում

Կառուցվածք խմբագրել

Ճակատի ոսկրը՝ առաջնային ոսկրի հարթ մասն է[3]։ Այս շրջանի մկաններին են պատկանում՝ ճակատ-ծոծրակային( occipitofrontalis),բրգաձև( procerus) և ճակատի ծալքը հավաքող մկանները ( corrugator supercili), որոնց աշխատանքը կարգավորում է դիմային նյարդի քունքային ճյուղը[4]։

Ճակատի զգայական նյարդերը միանում են եռվորյակ նյարդի ակնային ճյուղին և պարանոցային հյուսակին, և մտնում ենթամաշկային ճարպային շերտի մեջ։ Շարժողական նյարդերը կապվում են դիմային նյարդին։ Եռվորյակ նյարդի ակնային ճյուղի՝ վերակնակապիճային նյարդը բաժանվում է երկու ճյուղի ակնակապիճի եզրին։ Մի մասը՝ մակերեսային ճյուղը, անցնում է ճակատ-ծոծրակային մկանի վրայով։ Այն ապահովում է ճակատի և գլխի առաջային մասի մաշկի զգայականությունը։ Մյուս ճյուղը՝ խորանիստը, մտնում է ճակատ-ծոծրակային մկան և ապահովում ճակատ-քունքային հատվածի զգայականությունը։

Արյունամատակարարումը կատարվում է վերակնակապիճային աջ և ձախ, վերճախարակային, և քունքային մակերեսային զարկերակի առաջնային ճյուղերով։

Ճակատի ֆունկցիաներ խմբագրել

Արտահայտում խմբագրել

Ճակատի մկաններն օգնում են դեմքի արտահայտություններ կազմելուն։ Կան չորս հիմնական շարժումներ, որոնք կարող են առաջանալ անհատապես կամ համակցված՝ տարբեր արտահայտություններ կազմելու համար։ Ծոծրակ-ճակատային մկանները կարող են հոնքերը բարձրացնել, կամ միասին, կամ անհատապես, առաջացնելով զարմանքի և տարօրինակության արտահայտություններ։ Ճակատի ծալքը հավաքող մկանները կարող են հոնքերը քաշել ներս և ներքև՝ առաջացնելով կնճիռ։ Բրգաձև մկանները կարող են ներքև իջեցնել հոնքերի կենտրոնական մասերը։

Կնճիռներ

Ճակատի մկանների շարժումները մաշկի վրա առաջացնում են արտահայտիչ կնճիռներ։ Ծոծրակ-ճակատային մկանները առաջացնում են լայնակի կնճիռներ ճակատի լայնությամբ, իսկ ծալքավոր մկանները ՝ քթի վերևում գտնվող հոնքերի միջև ուղղահայաց կնճիռներ։ Բրգաձև մկանները առաջացնում են քթի կնճիռ[5]։

Հասարակություն և մշակույթ խմբագրել

Ֆիզիոգնոմիայում և ֆրենոլոգիայում ճակատի ձևը խորհրդանշում է մարդու մտածողությունը։ «Կենդանիները, նույնիսկ նրանցից ամենախելացիները», - գրել է Սեմուել Ռ. Ուելսը 1942 թվականին, «դժվար թե ունենան ճակատային ամբողջական մաս, իսկ ողջ բնածին անխելքների մոտ այն պակասում է»։

Ֆիզիոգնոմիայում Կեղծ-Արիստոտելը նշում էր, որ ճակատը ղեկավարում է Մարս մոլորակը։ Ցածր և փոքր ճակատը նշանակում էր մեծախոսություն, համարձակություն և վստահություն, մսոտ ու առանց կնճիռների ճակատը՝ վիճաբանություն, ունայնություն, խաբեություն, սուր ճակատը՝ թուլություն և անկայունություն, կնճռոտված ճակատը՝ հոյակապ ոգի և խելք, բայց աղքատիկ բախտ, կլոր ճակատը՝ առաքինություն և լավ հասկացողություն, մեծ լայն ճակատը՝ համարձակություն, չարություն, սահմանային խնդիրներ և բարձր ոգի, և երկար բարձր ճակատը՝ ազնվությունը, թուլությունը, պարզությունն ու աղքատիկ բախտ։

Կռվելիս՝ ճակատով հակառակորդին հարվածելը անվանում են գլխիով հարվածելու կոճակ[5]։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. անատոմիայի հիմնարար մոդել
  2. David M. Knize & Mel Drisko (2001). The Forehead and Temporal Fossa: Anatomy and Technique. Lippincott Williams & Wilkins. էջեր 4. ISBN 9780781720748.
  3. Diane H. Gronefeld (1998). Radiographic anatomy & positioning: an integrated approach. McGraw-Hill Professional. էջ 321. ISBN 9780838582381.
  4. Elaine Nicpon Marieb & Katja Hoehn (2007). Human anatomy & physiology (7th ed.). Pearson Education. էջ 204. ISBN 9780321372949.
  5. 5,0 5,1 Aristotle; Salmon, William (1845). The midwife's guide : being the complete works of Aristotle : beautifully illustrated. To which is added an appendix, explanatory of the illustrations, never before published. New York :: Published for the Trade,.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)