Հմայաթաս (մ․թ․ա․ 3-րդ հազարամյակ, Շենգավիթ)
Հմայաթաս, մ․թ․ա․ 3-րդ հազարամյակում Շենգավիթում հայտնաբերված հմայաթաս, որը ներառված է Հայաստանի պատմության թանգարանի հավաքածուում 2392-36 համարի ներքո։
 | |
|---|---|
| նյութ | կավ |
| բարձրություն | 8 |
| լայնություն | 16 |
| կայք | |
Նկարագրություն խմբագրել
Շենգավիթի թասը պաշտամունքային ծեսին նվիրված հմայական նշանակություն ունեցող առարկա է, որի զարդանկարում իրենց արտահայտությունն են գտել բնության տարերքի, պտղաբերության հետ կապված պատկերներ[1]։ Հորինվածքի կենտրոնում կրակի պաշտամունքային կլոր օջախն է`եռաթև ելուստներով, նրա շուրջը թռչուններ են՝ զուգակցված օձանման մարմինների, սվաստիկայի և Լուսինը խորհրդանշող թաս-շրջանակի հետ։ Օձը մեկ դեպքում թռչունի ոտքին է միացած, մեկ այլ դեպքում՝ թռչունի վզին կամ կտուցին։ Եվ՛ թռչունը, և՛ վիշապ-օձը զույգ են պատկերված։ Զույգ լինելն արտահայտված է զույգ կտուցով, իսկ օձը՝ զույգ զիգզագով։ Կեռխաչ արտահայտող զարդանկարը նույնպես զույգ թռչուն է պատկերում[2]։
Եռաթև օջախը, հավանաբար, եռաստվածություն է խորհրդանշում, ծնող-զույգերը՝ երկիրը, երկինքը և նրանց պտուղը՝ զավակը։ Թռչունների եռանկյունաձև իրանը նույնպես պտղաբերության, մայրության խորհրդանիշ է, որը դարերի ընթացքում պահպանել է իր իմաստը, դարձել նաև Անահիտ աստվածուհու խորհրդանիշը և խարանվել նրան զոհաբերվող ցուլերի ճակատին։ Նման թասերը դեպի երկինք պարզելը կապված է եղել պտղաբերությանն ուղղված հմայական ծեսի հետ (ըստ Էմմա Խանզադյանի)[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Հմայաթաս - Հայկական գանձարան». Հայկական գանձարան. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Հայացք բրոնզե դարից, Ալբոմ-կատալոգ, Հայաստանի պատմության թանգարան, 2016, 160 էջ։ A Glance from the Bronze Age. Yerevan, History Museum of Armenia, 2016, 160 pages.
Աղբյուրներ խմբագրել
- Հայացք բրոնզե դարից, Ալբոմ-կատալոգ, Հայաստանի պատմության թանգարան, 2016, 160 էջ։ A Glance from the Bronze Age. Yerevan, History Museum of Armenia, 2016, 160 pages.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակի նյութը տրամադրված է Հայաստանի պատմության թանգարանի կողմից ԳԼԱՄ ծրագրի շրջանակներում։  |