Անդրանիկ Օզանյանի պատկերով պաստառ

Հասկացության ծագման պատմություն

խմբագրել

Հայրենասիրության պատմական աղբյուրը դարերով ու հազարամյակներով առանձին պետությունների գոյատևումն է որոշակի վայրում, ինչի արդյունքում ձևավորվում է կապվածություն հայրենի հողին, լեզվին ու ավանդույթներին, այն ներառում է ազգայնականությանը հատուկ մի շարք եզրույթներ[1][2]։ Ազգերի կազմավորման ու ազգային պետությունների ստեղծման պայմաններում հայրենասիրությունը դառնում է հասարակական գիտակցության բաղադրիչ մաս XVIII դարում։

Այլ անձանց վերագրելով հայրենասիրական զգացմունքներ, իսկ որոշ իրադարձությունների տալով հայրենասիրական նրբերանգ՝ բնութագրող անձը դրանով հաճախ տալիս է դրական գնահատական[3]։ Այն հակադրելի է ունիվերսալիզմից առաջ եկած աշխարհաքաղաքացիության հոսանքին, որը ենթադրում է համամարդկային շահի գերակայում նեղ ազգային կամ էթնիկ շահից[4]։

Հայրենասիրության մասին պատկերացումները կապված են հայրենիքի նկատմամբ սիրո հետ, սակայն հայրենասիրության էության վերաբերյալ պատկերացումները տարբեր մարդկանց մոտ տարբեր են[5][6][7]։ Այդ պատճառով էլ ոմանք իրենց համարում են հայրենասեր, մյուսները՝ ոչ[6][8]։

Պատրիոտիզմ

Ըստ պատմաբան Մոնիք Կոտրեդի պատրիոտիզմ բառը ստեղծվել է 1750 թ. և ավելի ուշ, որպես հասարակակն կարծիքի մոբիլիզացիայի միջոց առաջին անգամ կիրառվել է Էթյեն-Ֆրանսուազ դը Շուազոլը կողմից Իննամյա պատերազմի ընթացքում (1756-1763)։

Պատմության մեջ պատրիոտիզմ են կոչել հասարակական հարաբերությունների տարբեր դրսևորումներ․

  • պետական պատրիոտիզմ — սեր պետության հանդեպ,
  • կայսերական պատրիոտիզմ — համակրանք կայսրության ու նրա ղեկավարության հանդեպ,
  • ուռա հայրենասիրություն — չափից դուրս սեր իր պետության ու ժողովրդի նկատմամբ,
  • պոլիսային պատրիոտիզմ — այսինքն՝ սեր դեպի կենսաձևը, ավանդույթները, առանձնահատկությունները։ Գոյություն է ունեցել անտիկ քաղաք-պետություններում,
  • ուլտրապատրիոտիզմ — հայրենիքի հանդեպ սեր չափազանցված, անխոհեմ ձևով[9],
  • էթնիկական հայրենասիրություն — սեր իր էթնոսի նկատմամբ,
  • քաղաքային պատրիոտիզմ — սեր իր քաղաքի նկատմամբ[10]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Chisick, Harvey, 1946- (2005). Historical dictionary of the Enlightenment. Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN 9780810865488. OCLC 408662332.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  2. Primoratz, Igor (2019). Zalta, Edward N. (ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2019 ed.). Metaphysics Research Lab, Stanford University.
  3. Հարցման օրինակը Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine ցույց է տալիս, որ հարցվածների մեծ մասը կողմ է հայրենասիրական կարգախոսներին։
  4. «Национализм versus космополитизм ← Философия и политика ← Психология человека». psibook.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  5. Ксения Ларина; Виктор Ерофеев, Алексей Чадаев (2008 թ․ օգոստոսի 30). «Культурный шок : российский патриотизм - разрушительная или созидательная сила?». Радио «Эхо Москвы». Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21-ին.
  6. 6,0 6,1 Подборка материалов на тему патриотизма Արխիվացված 2008-12-21 Wayback Machine на сайте ВЦИОМ-а
  7. Пример трактовки патриотизма: «Протоиерей Димитрий Смирнов: „Патриотизм — это любовь к своей стране, а не ненависть к чужой“» — Интервью Протоиерея РПЦ Димитрия Смирнова Борису Клину, газета «Известия», 12 сентября 2008.
  8. Информационный материал Արխիվացված 2009-04-25 Wayback Machine ВЦИОМа.
  9. Толковый словарь обществоведческих терминов. Н. Е. Яценко. 1999
  10. «Семиозис городского патриотизма: опыт осмысления теории и практики». Вестник Рязанского государственного университета им. С.А. Есенина. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 9 июля 2016-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 211