Հայրենասիրություն

Անդրանիկ Օզանյանի պատկերով պաստառ

Հասկացության ծագման պատմությունԽմբագրել

Հայրենասիրության պատմական աղբյուրը դարերով ու հազարամյակներով առանձին պետությունների գոյատևումն է որոշակի վայրում, ինչի արդյունքում ձևավորվում է կապվածություն հայրենի հողին, լեզվին ու ավանդույթներին, այն ներառում է ազգայնականությանը հատուկ մի շարք եզրույթներ[1][2]։ Ազգերի կազմավորման ու ազգային պետությունների ստեղծման պայմաններում հայրենասիրությունը դառնում է հասարակական գիտակցության բաղադրիչ մաս XVIII դարում։

Այլ անձանց վերագրելով հայրենասիրական զգացմունքներ, իսկ որոշ իրադարձությունների տալով հայրենասիրական նրբերանգ՝ բնութագրող անձը դրանով հաճախ տալիս է դրական գնահատական[3]։ Այն հակադրելի է ունիվերսալիզմից առաջ եկած աշխարհաքաղաքացիության հոսանքին, որը ենթադրում է համամարդկային շահի գերակայում նեղ ազգային կամ էթնիկ շահից[4]։

Հայրենասիրության մասին պատկերացումները կապված են հայրենիքի նկատմամբ սիրո հետ, սակայն հայրենասիրության էության վերաբերյալ պատկերացումները տարբեր մարդկանց մոտ տարբեր են[5][6][7]։ Այդ պատճառով էլ ոմանք իրենց համարում են հայրենասեր, մյուսները՝ ոչ[6][8]։

Պատրիոտիզմ

Ըստ պատմաբան Մոնիք Կոտրեդի պատրիոտիզմ բառը ստեղծվել է 1750 թ. և ավելի ուշ, որպես հասարակակն կարծիքի մոբիլիզացիայի միջոց առաջին անգամ կիրառվել է Էթյեն-Ֆրանսուազ դը Շուազոլը կողմից Իննամյա պատերազմի ընթացքում (1756-1763)։

Պատմության մեջ պատրիոտիզմ են կոչել հասարակական հարաբերությունների տարբեր դրսևորումներ․

  • պետական պատրիոտիզմ — սեր պետության հանդեպ,
  • կայսերական պատրիոտիզմ — համակրանք կայսրության ու նրա ղեկավարության հանդեպ,
  • ուռա հայրենասիրություն — չափից դուրս սեր իր պետության ու ժողովրդի նկատմամբ,
  • պոլիսային պատրիոտիզմ — այսինքն՝ սեր դեպի կենսաձևը, ավանդույթները, առանձնահատկությունները։ Գոյություն է ունեցել անտիկ քաղաք-պետություններում,
  • ուլտրապատրիոտիզմ — հայրենիքի հանդեպ սեր չափազանցված, անխոհեմ ձևով[9],
  • էթնիկական հայրենասիրություն — սեր իր էթնոսի նկատմամբ,
  • քաղաքային պատրիոտիզմ — սեր իր քաղաքի նկատմամբ[10]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. Chisick, Harvey, 1946- (2005)։ Historical dictionary of the Enlightenment։ Lanham, Md.: Scarecrow Press։ ISBN 9780810865488։ OCLC 408662332 
  2. Primoratz Igor (2019)։ Zalta Edward N., ed.։ The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2019 ed.)։ Metaphysics Research Lab, Stanford University 
  3. Հարցման օրինակը Archived 2009-04-25 at the Wayback Machine. ցույց է տալիս, որ հարցվածների մեծ մասը կողմ է հայրենասիրական կարգախոսներին։
  4. «Национализм versus космополитизм ← Философия и политика ← Психология человека»։ psibook.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին։ Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 13 
  5. Ксения Ларина; Виктор Ерофеев, Алексей Чадаев (2008-08-30)։ «Культурный шок : российский патриотизм - разрушительная или созидательная сила?»։ Радио «Эхо Москвы»։ Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 21 
  6. 6,0 6,1 Подборка материалов на тему патриотизма Archived 2008-12-21 at the Wayback Machine. на сайте ВЦИОМ-а
  7. Пример трактовки патриотизма: «Протоиерей Димитрий Смирнов: „Патриотизм — это любовь к своей стране, а не ненависть к чужой“» — Интервью Протоиерея РПЦ Димитрия Смирнова Борису Клину, газета «Известия», 12 сентября 2008.
  8. Информационный материал Archived 2009-04-25 at the Wayback Machine. ВЦИОМа.
  9. Толковый словарь обществоведческих терминов. Н. Е. Яценко. 1999
  10. «Семиозис городского патриотизма: опыт осмысления теории и практики»։ Вестник Рязанского государственного университета им. С.А. Есенина։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-07-09-ին։ Վերցված է 9 июля 2016 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 211