Կոտորած Պիոներական փողոցում
Կոտորած Պիոներական փողոցում, 1992 թվականի հունիսի 14-ին բոսնիացի սերբերի կողմից արևելյան Բոսնի քաղաքի Վիշեգրադ քաղաքում իրականացված 59 բոսնիկների զանգվածային սպանությունը։ Զոհերը (կանայք, երեխաներ և ծերեր) փակ են եղել սերբերի կողմից Պիոներական փողոցում գտնվող տան նույն սենյակում, իսկ հետո ողջ-ողջ այրվել են[1]։
| Կոտորած Պիոներական փողոցում | |
|---|---|
| Տեսակ | հրկիզում և սպանդ |
| Երկիր |  Բոսնիա և Հերցեգովինա |
| Տեղադրանք | Վիշեգրադ |
| Տարեթիվ | հունիսի 14, 1992 |
Հաշվեհարդար խմբագրել
Պիոներական փողոցի կոտորածի զոհ են դարձել Վիշեգրադի մերձակայքում գտնվող Կորիտնիկ գյուղում բնակվող բոսնիացիները։ Իսլամադավան և սերբ բնակչություն ունեցող գյուղում առաջինը 20 տուն ուներ, որոնցում ապրում էին շուրջ 60 բոսնիացիներ։ 1992 թվականի հունիսի 13-ին մերձակա գյուղերից սերբեր են ժամանել գյուղ, որոնք պահանջել են բոսնիացիներից հեռանալ գյուղից և տեղափոխվել Կլադան, որից, նրանց խոսքով, այնտեղ գտնվող սերբերը կտեղափոխվեին Կորիտնիկ[2]։
Հունիսի 14-ի առավոտյան բոսնիացիները հավաքվել էին միասին՝ սպասելով ավտոբուսների ժամանմանը։ Նրանք բոլորը անզեն էին և հագնված էին որպես խաղաղ քաղաքացիներ։ Չսպասելով տրանսպորտին՝ նրանք գնացել են մոտակա Գրեբեն գյուղ, ապա՝ Վիշեգրադ։ Սիսի գյուղով անցնելու ժամանակ նրանց է միացել ևս յոթ տեղացի։ Վերջապես այդ խումբը ժամանել է Վիշեգրադ, որտեղ բախվել է սերբ զինվորականների հետ, որոնք նրանց ուղարկել են Կարմիր Խխաչի շենք, որը փակ է եղել։ Սակայն, դրանից որոշ ժամանակ անց դուրս է եկել Միտար Վասիլևիչը, որը պնդել է, որ Կլադան տանող ավտոբուսներն արդեն հեռացել են, և որ նրանք պետք է սպասեն հաջորդ օրվա առավոտյան։ Նա նրանց առաջարկել է գիշերել Պիոներական փողոցում գտնվող Յուսուֆ Մեմիչի տանը[2]։
Բոսնիացիների տանը հրամայել են սպանության սպառնալիքի տակ հանձնել արժեքավոր իրերը, այդ ժամանակ այնտեղ արդեն ներկա են եղել Միլան Լուկիչի և Սրեդոյե Լուկիչի զարմիկները։ Դրանից հետո կանայք և երեխաները բաժանվել են տղամարդկանցից։ Կանանց դուրս են բերել առանձին սենյակ, որտեղ ստիպել են մերկանալ, նրանց մի մասն ակնհայտորեն բռնաբարվել է։ Երբ մթնել է, բոսնիացիների մի խումբ իրենց անվտանգության պատրվակով տեղափոխվել են մոտակա Ադեմ Օմերագիչի տուն։ Այնտեղ նրանց տարել են առաջին հարկում գտնվող սենյակ՝ երկու պատուհանով։ Դրանից հետո Միլան Լուկիչը դռնից անհայտ պայթուցիկ սարքը նետել են մարդաշատ սենյակ, որը, գործելուց հետո, բռնկել է սենյակում որոշակի նյութով թրջված գորգերը։ Բացի այդ, նռնակ է նետվել սենյակ[2]։
Մի քանի զոհերի հաջողվել է փրկվել՝ դուրս գալով պատուհանից։ Կոտորածներից ամենամեծը՝ Մուլե Այանովիչը, 75 տարեկան էր, իսկ ամենափոքրը՝ 2 օրական[2]։
Դատավճիռ խմբագրել
2009 թվականի հուլիսի 20-ին Միլան Լուկիչը դատապարտվել էր ցմահ ազատազրկման, իսկ նրա զարմիկ Սրեդոյե Լուկիչը՝ 30-ամյա, հանցագործությունների համար, որոնք ներառում էին Պիոներական փողոցում ապրող մարդկանց այրումը։ Միլան Լուկիչը նաև մեղավոր է ճանաչվել նման դրվագով, որը տեղի է ունեցել 1992 թվականի հունիսի 27-ին նաև Վիշեգրադի քաղաքապետարանում, երբ սերբերը ողջ-ողջ այրել են 60 բոսնիացիներին, ինչպես նաև հիմնականում կանանց և երեխաների։ Դատավճիռը կայացրած ՆՀՄՏ-ի նախագահող դատավոր Պատրիկ Ռոբինսոնը նշել է, որ «մարդու նկատմամբ մարդու դաժանության չափազանց երկար, տխուր և դժբախտ պատմության մեջ, Պիոներական փողոցում և Բիկավացում այրելը պետք է զգալի տեղ զբաղեցնեն»[1]։
Հիշողություն խմբագրել
2010 թվականի կեսերին Սերբական Հանրապետության իշխանությունները ծրագրել էին քանդել Օմերագիչի տան ավերակները՝ պատճառաբանելով դա իբր ճանապարհի կառուցման և գետերի հունի կարգավորման անհրաժեշտությամբ։ Զոհերի ընտանիքները դա ընկալել են որպես հանցագործության հետքերը ջնջելու փորձ[3]։ «Պատերազմի զոհ կանանց ասոցիացիայի» ղեկավար Բակիրա Խասեչիչը, որը Վիշեգրադում էթնիկ զտումների ժամանակ բռնաբարության զոհ է դարձել, նշել է, որ սերբական իշխանություններն ամեն կերպ խոչընդոտել են տան վերակառուցմանը[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «Milan Lukić and Sredoje Lukić Convicted of War Crimes in Višegrad». ICTY. 2009 թ․ հուլիսի 20. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «ICTY: Milan Lukić and Sredoje Lukić judgement» (PDF).
- ↑ «Pionirska ulica: RS želi srušiti objekat u kojem je zapaljeno više od 70 civila».(չաշխատող հղում)
- ↑ «Pionirska kuća – šutnja i poricanje u Višegradu».