Կարճատև հանդիպումներ երկար պատերազմի ժամանակ
«Կարճատև հանդիպումներ երկար պատերազմի ժամանակ», 1975 թվականի խորհրդային ֆիլմ, որը նկարահանվել է «Տաջիկֆիլմ» կինոստուդիայում։
 | |
|---|---|
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Թվական | 1975 |
| Կինոընկերություն | Տաջիկֆիլմ |
Սյուժե խմբագրել
Ֆիլմը Ռուստամի հիշողությունն է նրա համար ողջ կյանքի իմաստը դարձած Գուլշոդի հանդեպ պատանեկան սիրո մասին։
Բանաստեղծ Ռուստամը, արդեն պատերազմից հետո բանաստեղծություններ գրելով, հիշում է իր մանկությունը հեռավոր լեռնային աուլում, դպրոցը, հարևան աղջկա՝ Գուլշոդի հանդեպ սերը։ Ինչպես Գուլշոդն առաջին անգամ ինքնաթիռը տեսնելով հիացավ ու հիվանդացավ երկնքով։ Բայց սկսվեց Հայրենական մեծ պատերազմը, նրան կանչեցին ռազմաճակատ, և նա ոչինչ չգիտեր Գուլշոդի մասին։ Ռուստամը դարձել է ռազմական թղթակից, և ռազմաճակատում պատահաբար հանդիպել է Գուլշոդին, որը դարձել է կործանիչ ինքնաթիռի օդաչու։ Հետո նրանք պետք է հանդիպեն միայն մեկ անգամ՝ սանիտարական գնացքի կարճ կայանման ժամանակ, որով թիկունք էր մեկնում վիրավոր Ռուստամը։ Նա փնտրում է նրան, և արդեն պատերազմից հետո իմանում, որ Գուլշոդը զոհվել է օդային հարձակման ժամանակ։
Դերերում խմբագրել
- Գլխավոր դերերում
- Թամարա Շակիրովա – Գուլշոդ
- Ակիֆ Մագերամով – Ռուստամ
- Գալիբ Իսլամով – Ումար
- Վիկտոր Պավլով – Բարանցև
- Այլ դերերում
- Գալյա Նուրտինովա – Գուլշոդը մանկության տարիներին
- Բահրոմ Ալի Զադե – Ռուստամը մանկության տարիներին
- Կոստիա Բեգիզով – Ումարը մանկության տարիներին
- Աբդուլհայր Կասիմով – Ումարի հայրը
Ֆիլմի մասին խմբագրել
Եթե սովորաբար էկրանավորվում է գրական ստեղծագործությունը, ապա այդ դեպքում «փոխակերպման շատ հետաքրքիր պահ է»։ Սցենարի ստեղծումից հետո համահեղինակ տաջիկ բանաստեղծ Միրսաիդ Միրշաքարը ֆիլմ-վիպակը վերածել է «Սիրո էջեր» լիրիկական պոեմի[1]։
Նշվել է, որ ֆիլմի նկարահանումներին օգնել են Լենինգրադի կինեմատոգրաֆիստները[2], «Լենֆիլմի» ֆիլմի օպերատոր Վլադիմիր Իլյինը հինգ տարի անց նկարահանել է հայտնի «Տորպեդակիրները»։
Իրական հիմք խմբագրել
«Պամիր» ամսագրում 1976 թվականին Մ․ Միշկարի պոեմի գրախոսականում նշվել է, որ օդաչու Գուլշոդը «իրական դեմք է, իր վավերագրական նախապատմությունն ունեցող կերպար»[3]։ Սակայն հերոսուհու կերպարը, ամենայն հավանականությամբ, լեգենդար է։ Տաջիկստանից միայն մեկ կին օդաչու է հայտնի՝ Ալմասարիդա Սմագինան, սակայն նա չի մասնակցել մարտերին։ Թեև 1970 թվականին տեղեկություններ են հայտնվել ոմն հերոսական տաջիկ օդաչու Այգուլ Մամաջանովայի մասին, այդ անձի իրական լինել հաստատելու փորձերը ձեռնարկվել են արդեն այն ժամանակ, բայց ապարդյուն[4]։ Չնայած փաստերի բացակայությանը, մի շարք ժամանակակից տաջիկական աղբյուրներում դրա մասին տեղեկությունները տրվում են որպես իրապես գոյություն ունեցող անձի մասին․ «Կատարել է 93 մարտական թռիչք, պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով», ընդ որում՝ տարեցտարի ձեռքբերումների նկարագրությունն աճում է [5][6][7][8]։
Քննադատություն խմբագրել
Հանդիսատեսի հարցումներից մեկի արդյունքում ֆիլմն անվանվել է թույլ («3» գնահատական), նշվել է, որ ֆիլմի թեման մշակված չէ. «հերոսների սիրուն ոչինչ չի խանգարում, նույնիսկ պատերազմը։ Խնդիրներն ու ապրումները մանր են և հանդիսատեսին անտարբեր են թողնում»[9]։ Ընդ որում, նշվում է, որ ֆիլմը «ներկայացրել է պատերազմի կերպարի իր ասպեկտը, ինչպիսին այն հայտնվել է տաջիկ ժողովրդի գիտակցության մեջ«, և ֆիլմը կարևոր է Տաջիկստանի ԽՍՀ կինեմատոգրաֆում, որը «չէր կարող չասել իր խոսքը պատերազմի մասին»[10]
Գրականություն խմբագրել
- Петров М. — Три встречи. (О худож. фильме «Краткие встречи на долгой войне») // Марий коммуна, 10 сентября 1976
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Грани экранизации: (На материале тадж. фильмов 60-70-х гг.) / Хазрат Сабохи; Отв. ред. Н. М. Зоркая; АН ТаджССР, Институт истории им. Ахмади Дониша. — Душанбе: Дониш, 1987. — 99 с. — стр. 34
- ↑ Известия АН Таджикской ССР, 1978
- ↑ журнал «Памир», 1976
- ↑ Лина Полторак — Ищу Ойгуль. По следам подвига. // Журнал «Памир», № 3, 1972. — стр. 45-48
- ↑ Рахматова Заррина Юнусовна, кандидат исторических наук, доцент РТСУ — Вклад таджикистанцев в победу советского народа над гитлеровской Германией Արխիվացված 2020-03-08 Wayback Machine, 5 Марта 2020
- ↑ Гафур ШЕРМАТОВ — На самолеты, тракторы и комбайны! Как таджикские женщины в годы Великой Отечественной Войны превратились в мужчин // Asia-Plus, 9 мая 2015
- ↑ Бобоев Шерафган, пилот (по материалам книги «Крылья Таджикистана») — Первые из первых в Таджикистане: Алмасарида Усманова — женщина, рождённая летать // Asia-Plus, 29 сентября, 2019
- ↑ Алмасарида Усманова и Айгуль Мамаджанова - героические летчицы Таджикистана | ЦентрАзия
- ↑ Кино и городской зритель: Сб. науч. тр. / Институт теории и истории кино; Отв. ред. П. П. Ерофеев, Г. М. Лившиц. — Москва: Институт теории и истории кино, 1978. — 158 с. — стр. 88
- ↑ Память грозовых лет: Великая Отечественная война в советском кино 1970-х годов: Сборник статей. — М.: Искусство, 1980. — 231 с. — стр. 131