Վիքիպեդիա

Խասպեկ Խաչատուր

Խասպեկ Խաչատուր (ինչպես նաև` Խաչատուր Երեց, 1610[1], Թեոդոսիա, Օսմանյան կայսրություն - 1686[1], Թեոդոսիա, Օսմանյան կայսրություն), 17-րդ դարի հայ դպիր, բանաստեղծ և երաժիշտ[2][3][4][5]։

Խասպեկ Խաչատուր
Ծնվել է1610[1]
ԾննդավայրԹեոդոսիա, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է1686[1]
Վախճանի վայրԹեոդոսիա, Օսմանյան կայսրություն
Մասնագիտությունգրող
Լեզուհայերեն

Կյանք և գործունեությունԽմբագրել

Ծնվել է 1610 թվականին, Թեոդոսիայում։ Կրթությունը ստացել է տեղի Հովհաննես քահանայի մոտ, գրերի արվեստ և ձեռագրերի նկարազարդում է սովորել Գալուստ սարկավագի մոտ (նրա արտագրած ձեռագրերից շատերը հասել են մինչև մեր օրեր)։ Ժամանակակիցները մեծ հարգանքով են խոսել նրա մասին` առանձնապես նշելով նրա երաժշտական ունակությունները։ Եղել է քահանա։ Մոտավորապես 20 տարի (1640-ական թվականներից մինչև 1660-ական թվականների սկիզբը) ապրել է Կարասուում (այժմ` Բելոգորսկ)[2], որտեղ սրբագրական պոեմ է գրել տեղացի մուսուլմանների կողմից կախաղան հանված ոմն Սարգիսի մասին։ Խասպեկը Սարգսին ներկայացրել է որպես հետաքրքրասեր և կենսուրախ երիտասարդ, որը, չնայած մահից առաջ մեծ վախին, չի հրաժարվում իր հավատից իր կյանքը փրկելու համար[6]։ Հայ գրականության նախորդ սրբագրական ստեղծագործությունից տարբերվում է նրանով, որ հեղինակը մահվան մեջ նախ և առաջ տեսնում է աշխարհիկ ուրախությունների մերժում[3]։ 1668-1671 թվականներին եղել է Կոստանդնուպոլիսում, հետո վերադարձել է Թեոդոսիա, որտեղ և մահացել է 1686 թվականին։ Նույն թվականին իր հայրենակիցները` Հովհաննեսը և Սիմեոն Կաֆացին, նրան պանեգիրիկներ են նվիրել[6].
:

Բացի Սարգիսի նահատակության ստեղծագործությունը, Կարասուից պահպանվել են նաև Խասպեկի յոթ այլ ստեղծագործություններ, որոնցից չորսը նվիրված են Աստվածածնին (հատկապես կարևոր է «Գլուխ հանուրց ազգին կանանց երգը»)[3], երեքում երգվում են սիրո և ուրախության մասին երգեր (լավագույնը նրանցից համարվում է «Տաղ ի վերայ վարդին և անուշահոտ ծաղկանց» երգը)[2]։ Սիրային բանաստեղծությունները գրված են խոսակցական հայերենով, աչքի են ընկնում հեղինակի պարզությամբ և միամտությամբ, ցույց են տալիս նրա հակվածությունը աշխարհիկ կյանքին։

Երկերի և կենսագրական ակնարկների լույսընծայումԽմբագրել

  • Н. Акинян Тагасац Хачатур Хаспек Ерец Кафаци Խաչատուր Խասպեկ Երեց Կաֆացի տաղասաց. — № 5-6.
  • А. Саакян Армянская поэзия позднего средневековья (XVI—XVII вв.) = Ուշ միջնադարի հայ բանաստեղծությունը (XVI—XVII դդ.). — Ер., 1975. — 336 с.
  • М. Абегян История древнеармянской литературы = Հայոց Հին Գրականության Պատմություն. — Ер., 1946. — Т. 2. — 600 с.
  • Армянские поэты Крыма XV–XX вв.. — Симферополь, 2008. — С. 76—91. — 240 с.

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի գրադարանների համահավաք գրացուցակ
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Kevork B. Bardakjian A Reference Guide to Modern Armenian Literature, 1500-1920: With an Introductory History. — Wayne State University Press, 2000. — 714 с. — ISBN 978-0-81432-747-0
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Хаспек = Խասպեկ. — Ер.: Армянская Энциклопедия, 1979. — Т. 5. — С. 33.
  4. ↑ Хаспек = Խասպեկ. — Ер.: Энциклопедия «Кто есть кто. Армяне», 2005.
  5. ↑ История всемирной литературы: В 8 томах. — М.: Наука, 1987. — Т. 4. — С. 426. — 687 с. — ISBN 966-648-026-3
  6. ↑ 6,0 6,1 Г. Бахчинян Армянская национально-патриотическая поэзия XVII века // Историо-филологический журнал АН АССР. — 1990. — № 3. — С. 26—42.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 33)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խասպեկ_Խաչատուր&oldid=8258118» էջից