Լոռի Բերդի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)
Այս հոդվածը ներկայացնում է Լոռու մարզի Լոռի բերդ գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է ՀՀ կառավարության կողմից[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 80 հուշարձան (13 միավոր)։
հուշարձան | կառուցված | վայր, հասցե | կոորդ | համարանիշ | նշան. | հավելյալ նշումներ | պատկեր |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Բնակատեղի | Ք.ա. 2 հզ | գյուղի հս-աե եզրին | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Գերեզմանոց | 10-14 դդ. | Լոռի Բերդ ամրոցից ամ | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12 դ. | գերեզմանոցում | — | Հ | ընկած է գետնին, վերնամասը կոտրված | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարանադաշտ | Ք.ա. 2-1 հզ | գյուղի տարածքում և ամ | — | Հ | 1971-2002 թթ. պեղել է Ս. Դևեջյանը | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 1 | Ք.ա. 2 հզ, 1 կես | գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1968, 2002 թթ. | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 6 | Ք.ա. 2 հզ, 1 կես | գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1971 թ., հայտ. բրոնզե կաթսա | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 7 | Ք.ա. 15-14 դդ. | գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1971 թ., հայտ. մարտակառք | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 56` արքայական | Ք.ա. 7-6 դդ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված եռախուց դամբարանը պեղվել է 1989 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր, առյուծի ծնոտ | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 60 | Ք.ա. 2 հզ, 1 կես | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1989 թ., ծածկված է հողով | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 61 | Ք.ա. 2 հզ, 1 կես | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1989 թ., ծածկված է հողով | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 63 | Ք.ա. 7-6 դդ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1989 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 64 | Ք.ա. 7-6 դդ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1990 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 65 | Ք.ա. 3-2 հզ սահմ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, մանկապարտեզից ամ | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1991 թ., հայտ. բրոնզե սուսեր և դաշույն | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 74 | Ք.ա. 3-2 հզ սահմ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի մոտ | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1990 թ., հայտ. բրոնզե գեղարդ | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 75 | Ք.ա. 3-2 հզ սահմ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի վրա | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1990 թ. | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 77 | Ք.ա. 3-2 հզ սահմ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի վրա | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1992 թ., հայտ. բրոնզե գեղարդ | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 79 | Ք.ա. 3-2 հզ սահմ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի աե ստորոտում | — | Հ | պեղվել է 1998 թ., քարե զրահով և կրոմլեխով հիմնահողային դամբարանում հայտնաբերվել են գունանկարների դաջվածքներ | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 93 | Ք.ա. 7-6 դդ. | գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1997 թ., հայտ. զոհաբեված ձիեր | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 94 | Ք.ա. 3-2 հզ, սահմ. | գյուղ տանող ճանապարհի աջ կողմում | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված կեղծ թաղակապ ծածկով դամբարանը պեղվել է 1996 թ., հայտ. գունազարդ կարասներ | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Դամբարան N 100` արքայական | Ք.ա. 3-2 հզ սահմ. | Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, ճանապարհից հս | — | Հ | բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1997 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Եկեղեցի | 4-5 դդ. | Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի պարիսպներից 300 մ հս-աե | — | Հ | պահպանվել են հիմնապատերը | ![]()
| |
Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Լոռի Բերդ ամրոց տանող ճանապարհի ձախ կողմում | — | Հ | ավերված | ![]()
| |
Խաչքար | 12 դ. | եկեղեցու հս մուտքից աջ | — | Հ | հենած է պատին | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 12-13 դդ. | եկեղեցու հս մուտքից աջ | — | Հ | ընկած է գետնի վրա | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 11-12 դդ. | Ձորագետի կիրճում, Միսխանայի և Ձորագետի միախառնման վայրում | — | Հ | ընկած է գետնի վրա | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 12-13 դդ. | գյուղից Լոռի Բերդ քաղաքատեղի տանող ճանապարհին, 1 կմ հեռ. Միսխանա կիրճից | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | գյուղից Լոռի Բերդ քաղաքատեղի տանող ճանապարհին, 1 կմ հեռ. Միսխանա կիրճից | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | գյուղում, տան բակում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | Լոռի Բերդ ամրոցից մոտ 400 մ հս | — | Հ | վերնամաս | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 1284 թ. | գյուղից 1.5 կմ աե, ձորափին | — | Հ | պատվանդանի վրա | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Քաղաքատեղի Լոռի Բերդ | 11-18 դդ. | գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում | — | Հ | հրվանդանի վրա |
| |
Միջնաբերդ | 11-18 դդ. | հրվանդանի աե մասում | — | Հ |
| ||
Պարիսպ | 11-14 դդ. | միջնաբերդի ամ եզրագծով, երկու կիրճերի միջև | — | Հ | ![]()
| ||
Մուտք | 11-16 դդ. | պարսպի հս-աե ծայրին, կիրճի եզրին | — | Հ | ամրացված է երկու աշտարակներով |
| |
Խանդակ | 11-16 դդ. | պարսպի երկարությամբ, արտաքուստ | — | Հ |
| ||
Պալատ | 11 դ. | միջնաբերդի հվ եզրին | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Եկեղեցի | 11 դ. | միջնաբերդի կենտրոնական մասում | — | Հ | վերակառ. 14-15 դդ., 19 դ. |
| |
Խաչքար | 12-13 դդ. | եկեղեցու մոտքի մոտ | — | Հ | հատված | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 12-13 դդ. | եկեղեցու մուտքի աջ կողմում | — | Հ | բազալտից | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 12-13 դդ. | եկեղեցու մուտքի ձախ կողմում | — | Հ | բազալտից |
| |
Խաչքար | 12-14 դդ. | ագուցված է եկեղեցու խորանի հս պատին | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-14 դդ. | ագուցված է եկեղեցու հս պատին | — | Հ | հատված | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 12-14 դդ. | ագուցված է եկեղեցու հս պատին | — | Հ | հատված | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Եկեղեցի | 12-13 դդ. | միջնաբերդի հս-աե մասում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 13-14 դդ. | եկեղեցու ներսում | — | հատված | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Մատուռ-դամբարան | 1251 թ. | միջնաբերդի կենտրոնական մասում | — | Լուսանկար վերբեռնել
| |||
Բաղնիք | 11-13 դդ. | միջնաբերդի մուտքից մոտ 100 մ հվ | — | Հ |
| ||
Բաղնիք | 11-13 դդ. | Ձորագետի կիրճի եզրին, պալատից աե | — | Հ | ավերված |
| |
Ջրավազան | 12-13 դդ. | Ձորագետի կիրճի եզրին, երկրորդ բաղնիքի մոտ | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Ջրավազան | 12-13 դդ. | Ձորագետի կիրճի եզրին, առաջին ջրավազանից 4 մ աե | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Բնակելի տուն | 12-13 դդ. | ջրավազաններից 4 մ հս | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Քարայր-մթերանոց | միջնադար | ջրավազանների մոտ | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Ջրամբար | 11-12 դդ. | միջնաբերդի կենտրոնական մասում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Ձիթհան | 11-12 դդ. | միջնաբերդի հվ-աե մասում | — | Հ | պահպանվել է քարը | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Գաղտնուղի | 11 դ. | միջնաբերդի հս-աե եզրին, Միսխանա գետի ձորում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 9 դ. | Լոռի Բերդ ամրոցի աե մասում | — | Լուսանկար վերբեռնել
| |||
Խաչքար | 12 դ. | Լոռի Բերդ ամրոցից 500 մ հս-աե | — | ընկած է գետնին | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | Լոռի Բերդից մոտ 300 մ հս | — | ընկած է գետնին, արձանագիր մասը | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | Լոռի Բերդ ամրոցից 300 մ հս | — | ընկած է գետնին, արձանագիր մասը | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | Լոռի Բերդ ամրոցի աե մասում | — | Լուսանկար վերբեռնել
| |||
Թաղամաս Շահաստան | 12-13 դդ. | քաղաքատեղիի ամ հատվածում | — | Հ | սարահարթի վրա | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Պարիսպ | 12-13 դդ. | թաղամասի ամ եզրագծով, երկու կիրճերի միջև | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Եկեղեցի | 13 դ. | թաղամասի հս-աե մասում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | 12-13 դդ. | եկեղեցու մոտ | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Գերեզմանոց | 11-14 դդ., 20 դ. | թաղամասի ամ մասում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | միջնադար | գերեզմանոցի հս-աե մասում | — | Հ | հատված | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | 16-17 դդ. | գերեզմանոցի աե մասում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Խաչքար | միջնադար | գերեզմանոցի հս մասում | — | Հ | պահպանված է խաչաքանդակ պատվանդանը | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Խաչքար | միջնադար | գերեզմանոցի հս մասում | — | Հ | պահպանված է խաչաքանդակ պատվանդանը | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Ջրատար | 11 դ. | թաղամասի կենտրոնական մասի ողջ երկարությամբ | — | Հ | ձգվում է ամ-ից աե | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Ճանապարհ | 11 դ. | միջնաբերդի պարսպի հս անկյունից մինչև Միսխանա գետի ափը | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Լոռի բերդի կամուրջ | 11-12 դդ. | Միսխանա գետի վրա | — | Հ |
| ||
Կամուրջ | 11-12 դդ. | Ձորագետի և Միսխանա գետերի միացման մասում | — | Հ | ավերված | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Աշտարակ | 11-13 դդ. | Միսխանա գետի աջ ափին | — | Հ | կառույցում կա աղբյուրի ակունք | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Քարայր-կացարան | 12-13 դդ. | Ձորագետի կիրճում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Քարայր-կացարանների համալիր | 12-13 դդ. | Միսխանա գետի կիրճում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Արվարձան «Կենտագեղ» | 10-15 դդ. | Միսխանա գետի հս սարահարթի վրա, միջնաբերդի դիմաց | — | Հ | պահպանվել են հիմնապատերը, արվարձանը մատենագիր աղբյուրներում երբեմն նշվում է որպես գյուղ | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Եկեղեցի «Կենտագեղցու Ժամ» | 12-13 դդ. | գյուղից 3 կմ հվ-աե | — | Հ | կիսավեր | Լուսանկար վերբեռնել
| |
Արվարձան «Ամրակից» | 12-13 դդ. | Ձորագետի կիրճի աե սարահարթի վրա, միջնաբերդի դիմաց | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
| ||
Ջրաղաց | 11-12 դդ. | Ձորագետի կիրճում, Միսխանայի և Ձորագետի միախառմնան վայրում | — | Հ | Լուսանկար վերբեռնել
|