Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Թաշկինակ (այլ կիրառումներ)

Թաշկինակ, փոքրիկ գրպանի սրբիչ։ Կարող է լինել կտորից կամ թղթից (մեկանգամյա օգտագործման)։ Չնայած իր փոքրիկ չափսերին՝ թաշկինակը շատ մեծ տեղ է գրավում մեր առօրյայում, հատկապես ձմռանը։ Թաշկինակը կարելի է պահել գրպանում կամ պայուսակում անձնական օգտագործման համար։ Օգտագործվում է հիգիենայի այնպիսի նպատակներով, ինչպիսիք են ձեռքերը կամ դեմքը, քիթը սրբելը։ Թաշկինակը երբեմն օգտագործվում է նաև որպես զուտ դեկորատիվ աքսեսուար կոստյումի կրծքի գրպանում։ Թաշկինակը նաև շատ տարածաշրջանների բազմաթիվ ժողովրդական պարերում կարևոր աքսեսուար է, ինչպիսիք են Բալկանները և Մերձավոր Արևելքը։

Թաշկինակներ
Թաշկինակներ

Պատմություն

խմբագրել

Հնէաբաններին դեռ հայտնի չէ, թե որ երկրում են առաջինը օգտագործել թաշկինակը, որպես խնամքի միջոց, սակայն մեկ բան պարզ է, որ թաշկինակի օգտագործումը շատ հնուց է եկել։ Այս բառը նույնիսկ հնդեվրոպական լեզուների մեջ նմանը չունի։ Այսինքն, տարբեր լեզուներով ամբողջովին տարբեր է հնչում, այսպես օրինակ. հայ.՝ թաշկինակ, ռուս.՝ платок, անգլ.՝ handkerchief, արաբ.՝ منديل, և այլն։

Ծագում

խմբագրել

Հին Հունաստանի և Հռոմի ժամանակներում թաշկինակները հաճախ օգտագործվում էին այնպես, ինչպես այսօր են։ Այնուհետև 16-րդ դարում Եվրոպայում մարդիկ սկսեցին գլխաշորեր կրել իրենց գրպաններում, որպեսզի սրբեն իրենց ճակատը կամ քիթը։

Անգլիայի թագավոր Ռիչարդ II-ը, ով գահակալել է 1377-ից 1399 թվականներին, լայնորեն ենթադրվում է, որ հորինել է կտորե թաշկինակը, քանի որ պահպանված փաստաթղթերը, որոնք գրվել են նրա պալատականների կողմից, նկարագրում են, որ նա օգտագործում էր քառակուսի փոքր կտորներ քիթը սրբելու համար։ Անշուշտ, դրանք գոյություն ունեին Շեքսպիրի ժամանակներում, և թաշկինակը կարևոր սյուժե է նրա «Օթելլո» պիեսում։

Հնդիկ հրոսակները երբեմն օգտագործում էին թաշկինակ. իրենց զոհերից ազատվելու համար ավազակները միանում էին ճանապարհորդներին և ձեռք բերում նրանց վստահությունը, ինչը թույլ էր տալիս նրանց զարմացնել և խեղդել ճանապարհորդներին թաշկինակով կամ հանգույցով։

Առաջացման վարկածներ

խմբագրել

Թաշկինակի առաջացման մի քանի վարկածներ կան։

Սլավոնականեր երկրներ

խմբագրել

Սլավոնական երկրներում, մասնավորապես Հին Ռուսիայում և Ուկրաինայում, կանայք գլխի շալն օգտագործում էին նաև որպես դեմքը մաքրելու միջոց։ Սակայն այդ շալերը երկար չէին, ինչպես արաբների կամ հայերի մոտ, այլ այսօրվա թաշկինակի չափսերի։

Կովկաս

խմբագրել

Կովկասյան ժողովուրդները (վրացիներ, հայեր) համարվում են թերևս ամենապարային ժողովուրդը։ Շատ պարերի ժամանակ կանայք իրենց ձեռքին ունենում են կարմիր թաշկինակներ, իսկ տղամարդիկ՝ գլխներին կարմիր կամ ծիրանագույն օղագոտի։ Սակայն կանայք որպես ձեռքերի և դեմքի մաքրման միջոց օգտագործում էին գոգնոցը, որը նրանց հագուստը զերծ էր պահում կեղտոտվելուց և արևի տակ խամրելուց։

Վրաստանում կինտոները՝ փողոցային վաճառական տղամարդիկ, նախքան միրգը զամբյուղի մեջ լցնելը դրա մեջ փռում էին փոքրիկ թաշկինակ, որի ծայրերը կախվում էին զաբյուղից դուրս։ Սա զարդարող միջոց էր, սակայն այն նաև մրգերը զերծ էր պահում փոշոտվելուց։

Արգենտինա

խմբագրել

Արգենտինայում տանգո պարելիս կանայք ձեռքին ամրացնում էին կարմիր զարդարված թաշկինակ, որը շատ գեղեցիկ տեսք էր տալիս հագուստին։

Արաբական երկրներ

խմբագրել

Արաբական երկրներում մինչ օրս օգտագործում են չադրա։ Նախքան չադրան դեմքի շուրջն անցկացնելը կանայք մինչև աչքերն անցկացնում են թաշկինակի չափսերի մի կտոր, որը փակում է նրանց շուրթերը։

Կոստյումի կրծքի գրպանի թաշկինակ

խմբագրել

Բացի գործնական նպատակներով կրելուց, թաշկինակները վաղուց արդեն ցուցադրվել են տղամարդկանց բաճկոնների կրծքավանդակի գրպանում: Այս կերպ դրանք կոչվում են գրպանի թաշկինակ։ Գրպանի թաշկինակների տարածումը որպես նորաձևության աքսեսուար սկսվել է 1920-ականներին և շարունակվել մինչև 1960-ականները։ Այդ ժամանակահատվածում այնպիսի դերասաններ, ինչպիսիք են Քերի Գրանտը, Ֆրեդ Ասթերը և Գարի Կուպերը, պարբերաբար կրում էին դրանք։ Գրպանի թաշկինակը հետագայում անգործության մատնվեց մինչև 2000-ականների վերջը, երբ այն վերադարձավ մասամբ հայտնի հեռուստատեսային շոուների շնորհիվ, ինչպիսիք են Mad Men-ը:

Գրպանի թաշկինակները սովորաբար պատրաստվում են այնպիսի գործվածքներից, ինչպիսիք են մետաքսը, բամբակը, սպիտակեղենը կամ բուրդը:

Որպես տեսանելի նորաձևության տարր, գրպանի թաշկինակները ծալելու բազմաթիվ եղանակներ կան՝ սկսած խիստից մինչև շքեղ.

Նախագահականը կամ Flat Fold-ը, թերևս ամենապարզը ձևն է, ծալվում է ճիշտ անկյան տակ, որպեսզի տեղավորվի գրպանում:

Թեև շատ տարածված պրակտիկա է հարսանիքների, երեկույթների և այլնի համար,գրպանի թաշկինակը և փողկապը համապատասխանեցնել այսինքն՝ նույն) գույնի կրել, ոճային շատ հեղինակություններ դա խորհուրդ չեն տալիս, քանի որ այն հակված է հնաոճ տեսք հաղորդել, ինչպես նաև ուշադրություն շեղել կրողի դեմքից և ցուցադրել անորոշություն: Փոխարենը, երկու իրերն էլ պետք է համակարգվեն առանց համապատասխանության. օրինակ՝ փողկապի նախշի երկրորդական գույնը գրպանի թաշկինակի նախշի երկրորդական գույնին համապատասխանեցնելով: