ԵՄ պայմանագրի 50-րդ հոդված

ԵՄ պայմանագրի 50-րդ հոդված (անգլ.՝ Article 50 of the Treaty on European Union), ԵՄ իրավունքի մաս, որը նկարագրում է գործընթացը, թե ինչպես ԵՄ անդամ պետությունները կարող են դուրս գալ Միության կազմից։ Հոդվածի մասին հիշատակումները էլ ավելի ակտիվացան, երբ 2016 թվականի հունիսին 23-ին Մեծ Բրիտանիայում տեղի ունեցավ Մեծ Բրիտանիայի՝ Եվրոպական միությունում անդամակցության հարցով հանրաքվեն, որի ժամանակ բրիտանացիների 51,89%-ը կողմ քվեարկեց Բրեքսիթին։ Մեծ Բրիտանիան սույն հոդվածը կիրառել է 2017 թվականի մարտի 29-ին։

Երբ կիրառվում է հոդված 50-ը, կողմերն ունեն երկամյա ժամկետ՝ ավարտելու բանակցությունները։ Եթե բանակցությունների արդյունքներով հնարավոր չի լինում կնքել համաձայնություն, ապա անդամ պետությունը «ձեռնունայն» հեռանում է։ Այս նորմը միջազգային հարաբերություններում ընդունված է, որը փորձում է հեռացող պետությանը թողնել ձեռնունայն։ Արդյունքում դուրս է գալիս այնպես, որ միայն հեռացող երկիրն է ունենում թե քաղաքական, և թե առևտրաարդյունաբերական կորուստներ։

ԵՄ պայմանագրի 50-րդ հոդվածը ոչ պաշտոնապես անվանում են նաև Լիսաբոնի պայմանագրի 50-րդ հոդված, որը, էական փոփոխություններ է կատարել ԵՄ ինստիտուցիոնալ կառուցակարգում և չի համարվում իրավական առանձին փաստաթուղթ։

50-րդ հոդվածը

Լիսաբոնի պայմանագրի 49A հոդվածը, որը ուժի մեջ է մտել 2009 թվականի դեկտեմբերի 1-ին, առաջին անգամ սահմանեց ԵՄ կազմից ինքնակամ դուրս գալու գործընթացը։ Այդ գործընթացը ներկայացված է պայմանագրի 50-րդ հոդվածում, որտեղ ասվում է։

1. Ցանկացած անդամ պետություն, համաձայն իր սահմանադրական կարգերի, կարող է ընդունել որոշում՝ դուրս գալու Միության կազմից։
2. Անդամ պետությունը, որը որոշում է կայացրել դուրս գալու վերաբերյալ, տեղեկացնոմ է իր մտադրության մասին Եվրոպական խորհրդին։ Ընթացակարգին համապատասխան, որը սահմանվել է Եվրոպական խորհրդի կողմից, Միությունը վարում է բանակցություններ և կնքում է համապատասխան պետության հետ համաձայնագիր, որը որոշում է Միության կազմից պետության դուրս գալու գործընթացը՝ հիմնված երկկողմ բարիդրացիական հարաբերությունների վրա։ Միության անունից համաձայնագիրը ստորագրում է Խորհուրդը, որը դրվում է Եվրոպական խորհրդարանի վավերացմանը։
3. Պայմանագրերը դադարում են գործել հետաքրքրված պետության համար, այն օրից, երբ ուժի մեջ է մտնում կազմից դուրս գալու համաձայնագիրը։ Այդպիսի համաձայնագրի բացակայության պայմաններում, պարագրաֆ 2-ում սահմանված կարգով, տեղեկացումից ուղիղ երկու տարի անց պետությունը պաշտոնապես դուրս եկած է համարվում, եթե հետաքրքրված պետությունը միաձայն չի որոշում երկարաձգել ժամկետը։
4. Երկրորդ և երրորդ պարագրաֆների համաձայն, Միության կազմից դուրս եկող երկրի Եվրոպական խորհրդի և Խորհրդի անդամները չեն մասնակցում քննարկումներին և իրենց երկրի վերաբերյալ Եվրոպական խորհրդի ու Խորհրդի որոշման քվեարկությանը, որը ելնում է ԵՄ կառուցվածքայնության պայմանագրի 238 հոդվածի երրորդ կետից։
5. Եթե անդամ պետությունը, որը դուրս է եկել Միության կազմից, անդամակցության հայտ է ներկայացնում, ապա նրա անդամակցությունը տեղի է ունենում մյուս երկրների անդամակցության նման

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)  

1. Any Member State may decide to withdraw from the Union in accordance with its own constitutional requirements.
2. A Member State which decides to withdraw shall notify the European Council of its intention. In the light of the guidelines provided by the European Council, the Union shall negotiate and conclude an agreement with that State, setting out the arrangements for its withdrawal, taking account of the framework for its future relationship with the Union. That agreement shall be negotiated in accordance with Article 188 N(3) of the Treaty on the Functioning of the European Union. It shall be concluded on behalf of the Union by the Council, acting by a qualified majority, after obtaining the consent of the European Parliament.
3. The Treaties shall cease to apply to the State in question from the date of entry into force of the withdrawal agreement or, failing that, two years after the notification referred to in paragraph 2, unless the European Council, in agreement with the Member State concerned, unanimously decides to extend this period.
4. For the purposes of paragraphs 2 and 3, the member of the European Council or of the Council representing the withdrawing Member State shall not participate in the discussions of the European Council or Council or in decisions concerning it. A qualified majority shall be defined in accordance with Article 205(3)(b) of the Treaty on the Functioning of the European Union.
5. If a State which has withdrawn from the Union asks to rejoin, its request shall be subject to the procedure referred to in Article 49.".

Սա ԵՄ պայմանագրի 50-րդ հոդվածի ամբողջական տեքստն է։ Սկզբնապես, այս տեքստը ներառված է եղել Լիսաբոնի պայմանագրի 58-րդ կետում։