«14 դեկտեմբերի», Դ․ Ս․ Մերեժովսկիի վեպը, հրատարակված 1918 թվականին (ի սկզբանե որպես «Նիկոլայ առաջինը և Դեկտեմբերականները»)[1] և դարձել է երրորդը, «Կենդանու արքայությունը» եռագրության եզրափակիչ մասը , առաջին մասը եղել է «Պավել առաջինը» և վեպի շարունակությունը՝ «Ալեքսանդր առաջինը»[2]։

Դեկտեմբերի 14
ՀեղինակԴ․ Ս․ Մերեժկովսկի
ԺանրՊատմական դրամա
Բնօրինակ լեզուռուսերեն

Վեպի ստեղծման պատմություն

խմբագրել

Դեպքերը, որոնք տեղի են ունենում «14 դեկտեմբերի», շատ դեպքերում համապատասխանում էին այդ ժամանակվա դրամատիկական իրավիճակին, երբ հեղինակը գրել և հրապարակել է վեպը։ Այդուհանդերձ, նույնիսկ 1917 թվականի վերջին Մերեժկովսկին դեռ պահպաննել էր պատրանքները Ռուսաստանի պատմության «դեմոկրատական մտավորականության» դերի վերաբերյալ։ Դեկտեմբերյան խռովության տարելիցին գրողը հրապարակել է թերթում «Երեկոյան ղողանջ» հոդվածը «1825-1917», որում պնդում էր․

  Ռուսական հեղափոխության կեղծ ավանգարդը, ո՛չ գյուղացիները, ո՛չ զինվորները, ո՛չ աշխատավորները, իսկ այն Տասնչորսի հերոսները և մենք, նրանց ժառանգներն ենք, ռուսական մտավորականության, «բուրժուականության», «ժողովրդի թշնամին»… Ռոսական հեղափոխականության մտավորականությունը, ռուսական հեղափոխական ազնվապետությունը… Մենք բոլորս, ռուսական մտավորականություն ենք, այն իմաստով, «դեկտեմբերականներ» մշտական, հեղափոխության, հեղափոխական ազատության և հեղափոխական անհատականության ստեղծման մշտական պատրաստակամությամբ[2]։  

Քննադատների արձագանքներ

խմբագրել

Եթե առաջին եռագրության հենց դուրս գալու պահից ընդունվեց որպես նշանակալից երևույթ, ժամանակակից ռուսական և եվրոպական քննադատների կողմից, ապա երկրորդ եռագրությունը, «Կենդանիների արքայությունը», ճանաչվել է միայն Արևմուտքում և գրեթե անտեսվեց Ռուսաստանում և ԽՍՀՄ-ում։ Նախահեղափոխական քննադատները նախ և առաջ նրանում փնտրում էին կրոնական մարմնացում, հեղինակի, դիտելով գեղարվեստական մասը միայն այն մտքերի պատկերազարդում[3].

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. «Д.С.Мережковский». www.hrono.info. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 7-ին.
  2. 2,0 2,1 Ю. В. Зобнин. Дмитрий Мережковский: жизнь и деяния. Москва. — Молодая гвардия. 2008. Жизнь замечательных людей; Вып. 1291 (1091)). ISBN 978-5-235-03072-5
  3. Ա․ Մ․ Միհին (Մագնիտոգորսկ, 2004). «Роман Д. С. Мережковского "Александр 1": художественная картина мира : художественная картина мира». РГБ ОД, 61:05-10/238. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 7-ին.