Գույքագրում
| Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Գույքագրում, կազմակերպության ապրանքանյութական արժեքների, դրամական միջոցների, հաշվարկների և այլ ակտիվների առկա մնացորդների ստուգումն ու ցուցակագրումը բնական վիճակում քանակական և դրամական արտահայտությամբ։ Գույքագրումը կարևոր նշանակություն ունի ապրանքանյութական և դրամական միջոցների վիճակը ու նյութական պատասխանատու անձանց վստահված արժեքների պահպանումը ստուգելու և ընթացիկ հաշվառման տվյալները ճշտելու համար։
Անցկացման կարգը և արդյունքների արտացոլումը հաշվառման մեջ
խմբագրելՏնտեսական կյանքում տեղի ունեցող ոչ բոլոր փոփոխություններն են, որ փաստաթղթավորվում են և հաշվառման են ենթարկվում։ Օրինակ՝ որոշ ապրանքանյութական արժեքներ փոշիանում, ծորում, չորանում են դրանց պահպանման, տեղափոխման և իրացման ժամանակ և առաջանում են բնական պակասորդներ(կորուստներ)։ Կորուստներ կարող են առաջանալ նաև նյութական պատասխանատու անձանց սխալվելու կամ չարաշահումների և յուրացումների հետևանքով։ Այս բոլոր կորուստները առաջացման պահին հաշվառման չեն ենթարկվում և չեն արտացոլվում համապատասխան հաշիվներում։ Կատարելով գույքագրում՝ որոշվում է արժեքների քանակական և որակական փաստացի առկայությունը և այն համեմատելով ընթացիկ հաշվառման տվյալների հետ՝ հայտնաբերվում են տարբերությունները, որոնք կարող էին առաջացած լինել վերը նշված պատճառներով։ Գույքագրումը կարևոր նշանակություն ունի նաև թողարկված պատրաստի արտադրանքի ինքնարժեքը որոշելու համար։ Թողարկված պատրաստի արտադրանքի ինքնարժեքը որոշելու համար անհրաժեշտ է հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում որոշել անավարտ արտադրության փաստացի ինքնարժեքը գույքագրման միջոցով։ Ըստ կազմակերպության միջոցների ստուգման ծավալի՝ գույքագրումը լինում է լրիվ և մասնակի։ Լրիվ գույքագրումը ընդգրկում է կազմակերպության բոլոր միջոցները։ Համատարած ստուգվում են բոլոր հիմնական միջոցները, պաշարները, դրամական միջոցները, անավարտ արտադրության և շինարարության ծախսումները, պատրաստի արտադրանքը, ապրանքները, հաշվարկները և այլն։ Սովորաբար լրիվ գույքագրումը կատարվում է հաշվետու տարվա վերջում հաշվետվություններ կազմելուց առաջ։ Մասնակի գույքավորումը ընդգրկում է կազմակերպության ակտիվների որևէ խումբ, որևէ տեղամաս, օրինակ՝ նյութերի պահեստ, արտադրամաս, դրամարկղ և այլն։ Ըստ նպատակի և հիմնավորման՝ գույքագրումները լինում են հանկարծակի և պլանավորված։ Հանկարծակի գույքագրումներ անց են կացվում նյութական պատասխանատու անձանց համար անսպասելի ժամկետներում՝ նրանց վստահված նյութական արժեքների պահպանման վիճակը ստուգելու համար։ Պլանային գույքագրումներ անց են կացվում հրահանգով սահմանված պարբերականությամբ։ Հիմնական միջոցները, անավարտ արտադրությունը, պատրաստի արտադրանքը, ապրանքները գույքագրման են ենթարկվում ոչ պակաս, քան տարին մեկ անգամ։ Առևտրային կազմակերպություններում՝ պարենային ապրանքները, մանրածախ առևտրի կազմակերպություններում՝ ապրանքները գույքագրման են ենթարկվում տարին 2 անգամ։ Բյուջեի հետ կապված հաշվարկները փոխադարձ ստուգման են ենթարկվում եռամսյակը մեկ անգամ, դրամական միջոցները, դրամական փաստաթղթերը, խիստ հաշվառման ենթակա բլանկները՝ ոչ պակաս, քան ամիսը մեկ անգամ։ Նյութական պատասխանատու անձանց փոփոխման դեպքում պարտադիր գույքագրում է կատարվում արժեքների ընդունման/հանձնման օրը։ Գույքագրում կատարելու համար կազմակերպության ղեկավարի հրամանով ստեղծվում է հանձնաժողով, որի կազմի մեջ ընդգրկվում են կազմակերպության վարչակառավարչական անձնակազմից ներկայացուցիչ, հասարակական կազմակերպությունից ներկայացուցիչ, մասնագետ-ապրանքագետ և նյութական պատասխանատու անձը։ Գույքագրող հանձնաժողովը գույքավորման վայրում կշռելով, չափելով որոշում է յուրաքանչյուր նյութական արժեքի քանակը և դրամական արժեքով կազմում է գույքագրման ցուցակներ։ Գույքագրման աշխատանքները ավարտելուց հետո հանձնաժողովի բոլոր անդամները ստորագրում են գույքագրման ցուցակների բոլոր էջերը, որից հետո ցուցակները հանձնվում են հաշվապահություն։ Գույքագրման արդյունքները բացահայտելու համար ստացված ցուցակների տվյալները համեմատվում են ընթացիկ հաշվառման տվյալների հետ։ Գույքագրման արդյունքների վերաբերյալ կազմվում է գույքագրման ակտ, որը ներկայացվում է կազմակերպության ղեկավարին՝ համապատասխան որոշումներ կայացնելու և հաստատելու համար։ Կազմակերպության ղեկավարի կողմի հաստատված ակտը հիմք է հանդիսանում գույքագրման արդյունքները համապատասխան հաշվապահական ձևակերպումներով դուրս գրելու համար։ Գույքագրման արդյունքները հաշվառման մեջ արտացոլվում են հետևյալ կերպ. Գույքավորման ժամանակ կարող են հայտնաբերվել ավելցուկ կամ պակասուրդ։ Ավելցուկը մուտքագրվում են՝ ճանաչելով որպես եկամուտ, իսկ պակասուրդը դուրս է գրվում որպես ծախս։ Եթե պակասուրդը առաջացել է նյութական պատասխանատու աշխատողի մեղքով, ապա այն դուրս է գրվում մեղավոր անձի հաշվին որպես դեբիտորական պարտք նյութական վնասի փոխհատուցման գծով և միաժամանակ ճանաչվում է որպես եկամուտ։ Եթե գույքագրման են ենթարկվում հաշվարկները, ապա համեմատվում և ստուգվում են հաշվարկներին մասնակցող կողմերի տվյալները։ Գույքագրման աշխատանքները հիմնականում իրականացնում է կրեդիտոր կազմակերպությունը՝ պարտքի գումարի վերաբերյալ քաղվածք ուղարկելով դեբիտորին, որը պարտավոր է կամ հաստատել իր պարտքի գումարի չափը, կամ հայտնել իր առարկությունը։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 249)։ 
|