Գյումուշ (Գյումուշի գավառ)
Գյումուշ, գյուղ (ավան, գյուղաքաղաք, քաղաք) պատմական Փոքր Հայքում, իսկ ապա գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Սեբաստիայի վիլայեթի Գյումուշի գավառակում[1]։ Գտնվում էր Մարզվան քաղաքից 15 կմ հյուսիս-արևմուտք, Հաջի քյոյ դաշտի հարավային կողմի բլուրների ստորտներում, Գյումուշ մադեն արծաթահանքերի մոտ։ Գյուղից 3-4 կմ հեռու գտնվում է Հաջի քյոյ գյուղը։ Գյումուշին համարյա կից է եղել Կարաքյոյ գյուղը։
| Գյուղ | |
|---|---|
| Գյումուշ | |
| Վարչական տարածք | Արևմտյան Հայաստան |
| Վիլայեթ | Սեբաստիայի վիլայեթ |
| Գավառակ | Գյումուշի գավառակ |
| Այլ անվանումներ | Գյումիշ Հաջի քյոյ, Գյումյուշ, Գյումյուշ Հաջի քյոյ, Գյումուշ Հաջի գյուղ, Գյումուշ Հաջի քյոյ, Կյումիշ Հաճի քյոյ, Կյումյուշ, Կյումյուշ Հաճի գեղ |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն |
| Ազգային կազմ | Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը) |
| Կրոնական կազմ | Քրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը) |
| Ժամային գոտի | UTC+3 |
Պատմություն խմբագրել
Եղել է հին գյուղաքաղաք։ Հայտնի է եղել հռոմեկան տիրապետության ժամանակներից՝ իր բարձրորակ արծաթահանքերի և արհեստանոցների շնորհիվ։ Բնակավայրը նաև հիշատակվում է որպես քաղաք։
Բնակչություն խմբագրել
XIX դարի վերջին ուներ 107 հայ, 1800 հույն և 2200 այլազգի բնակիչ։ 1915 թվականի Մեծ եղեռնի նախօրեին Գյումուշ և Կարաքյոյ գյուղերը միասին ունեին 10 000 բնակիչ, որից 4800-ը՝ հայեր։
Պատմամշակութային կառույցներ խմբագրել
Գյումուշն ուներ եկեղեցի, վանք (մենաստան)-ուխտատեղի։
Կրթություն խմբագրել
Բնակավայրում գործում էր 2 հայկական վարժարան[2]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Սեբաստիայի նահանգի Ամասիայի գավառ». Վերցված է 2015 ապրիլի 14-ին.
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 1, էջ 914
Աղբյուրներ խմբագրել
- «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
- Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն