Գամլա (արգելոց)
Գամլայի արգելոց (եբրայերեն՝ גמלא), արգելոց, գտնվում է Գոլանի բարձունքների կենտրոնական մասում՝ Կացրին քաղաքից մոտ 20 կմ հարավ։ Տարածքը արգելոց է հայտարարվել 2003 թվականի հունվարի 9-ին, արգելոցի մակերեսը կազմում է 8380 դունամ (8,3 կմ²)։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բնության հատուկ պահպանվող տարածք և բնության արգելոց Իսրայելում |
| Երկիր |  Իսրայել |
| Վարչատարածք | Հյուսիսային մարզ |
| Հիմնվել է | հունվարի 9, 2003 |
  | |
Գամլայի արգելոցը ներառում է երկու գետերի հովիտներ՝ Դալիոթ գետը և Գամլա գետը, և ձգվում է Գամլա գետի երկայնքով մինչև Գամլա ջրվեժը, որն Իսրայելում ամենաբարձրն է (51 մ)։ Արգելոցի տարածքում գտնվում են հին Գամլա քաղաքի ավերակները և արծիվների դիտակերկման կայանը[1]։
2010 թվականին արգելոցը վնաս էր կրել անտառային խոշոր հրդեհից, որն առաջացել է մարտական վարժությունների ընթացքում հրետանուց արձակված արկից։
Հին քաղաք խմբագրել
Գամլա քաղաքը հիմնադրվել է մ.թ.ա. 81 թվականին Ալեքսանդր Յանայի կառավարման օրոք, որը Գոլանի բարձունքները կցեց Հասմոնյան թագավորությանը։ Քաղաքի անվանումը գալիս է «գամալ» բառից (եբրայերեն՝ גמל — ուղտ), քանի որ այն բլուրը, որի վրա գտնվում էր քաղաքը, նման է ուղտի սապատի[2]։ Որպես Գոլանի մայրաքաղաք՝ քաղաքը գոյատևեց մոտ 150 տարի։ Հակահռոմեական ապստամբության շրջանում այն դարձավ ապստամբների հենակետերից մեկը։ Հռոմեացիների կողմից Մ.թ. 67 թվականին Գամլայի գրավումը նկարագրվել է դեպքերի ականատես Հովսեփոս Փլավիոսի «Հրեական պատերազմ» աշխատության մեջ, գիրք 4, մաս 1։
Գամլայի ճշգրիտ գտնվելու վայրը մնացել էր անհայտ մինչև 1968 թվականը[3]։ 1970-1980-ական թվականներին այստեղ իրականացվեցին ինտենսիվ հնագիտական պեղումներ[4].[5][6]։ Տեղանքի բարդության պատճառով բոլոր աշխատանքներն իրականացվել են ձեռքով՝ առանց որևէ մեքենայացման։ Երկրորդ շրջանում, բացի հնագիտական հետազոտությունից, աշխատանք է տարվել նաև զբոսաշրջային վայր ստեղծելու ուղղությամբ՝ ճանապարհի կառուցում, ձևավորում, վերակառուցում և այլն[4]։
Դիտարկման կայան խմբագրել
Գամլայի արգելոցում ապրում է Իսրայելում գտնվող սպիտակագլուխ անգղների ամենամեծ զանգվածը։ Անգղի բույները տեղակայված են անմիջապես արգելոցի դիտարկման տախտակամածի տակ։ Արգելոցում տեղադրվել է մոնիտորինգի հատուկ համակարգ, որն արգելոցի աշխատակիցներին թույլ է տալիս իրական ժամանակում հսկողություն իրականացնել, ինչպես նաև դիտել տարվա ընթացքում գրանցված տեսանյութերը[7]։ 2004 թվականին շատ անգղներ սատկեցին՝ թունավորվելով գյուղատնտեսական թույնով[8]։ Արգելոցի անձնակազմը և կամավորները ստիպված էին փրկել առանց թխսկանի մնացած ձվերը և երիտասարդ թռչուններ աճեցնել։
Դոլմեններ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Гамла». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ Rocca S. The Forts of Judaea 168 BC – AD 73. — Oxford: Osprey Publishing, 2008. — P. 40. — 64 p. — ISBN 978-1-84603-171-7
- ↑ Гамла՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
- ↑ 4,0 4,1 דני שיאון וצבי יבור. — история раскопок«תולדות החפירות» (եբրայերեն). רשות העתיקות. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Парнис А. «Гамла – древняя столица Голанских высот». parnis.co.il. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 10-ին.
- ↑ Milstein F. (December 2010). «Gamla, A Graphic Reconstruction of the Synagogue» (անգլերեն). Israel Antiquities Authority. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «Gamla Nature Reserve». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ «Экологическая тревога в Израиле: гибнут орлы». sem40.ru. 13-05-2004. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 29-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Eagles' nest: Gamla nature reserve» (անգլերեն). Ynetnews. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
.JPG)