Բրասեմպուիի Վեներա
Բրասեմպուիի Վեներա (ֆր.՝ la Dame de Brassempouy - "Բրասեմպուիի տիկին", կամ ֆր.՝ Dame à la Capuche - Կապյուշոնով տիկին), առաջին հայտնաբերված «պալեոլիթյան Վեներան» է[Ն 1]: Այն փղոսկրե արձանիկի մի հատված է՝ Վաղ պալեոլիթի դարաշրջանից, որ հայտնաբերվել է 1892 թվականին ֆրանսիական Բրասեմպուզի գյուղի մոտ քարանձավում։ Այն համարվում է Գրավետյան մշակույթի գործ է, թվագրվում է 26-24 հազար տարի առաջ։ Սա մարդու դեմքի ամենավաղ համեմատաբար իրատեսական պատկերներից մեկն է։ Հավանաբար ավելի մեծ արձանիկից կոտրված հատված է։
 Venus de Brassempouy | |
|---|---|
 ' | |
| երկիր | Ֆրանսիա |
| Սեն Ժերմեն ան Լե | |
| Հնագիտական ազգային թանգարան, | |
| հեղինակ | Գրավետյան մշակույթ |
| նյութ | փզոսկր |
| բարձրություն | 36,5 միլիմետր |
| ստեղծվել է | մոտ․ մ․ թ․ ա․ 25․000 |
| ստեղծման վայր | Բրասեմպուի բնակավայիրի մոտ |
| ներկա վիճակը | լավ |
Պատմություն խմբագրել
Բրասեմպույը Ֆրանսիայի հարավ-արևմուտքում գտնվող Լանդեսի դեպարտամենտի փոքրիկ գյուղ է։ Գյուղի մերձակայքում, միմյանցից 100 մ հեռավորության վրա գտնվող երկու քարանձավներ, Ֆրանսիայում հետազոտված առաջին պալեոլիթյան բնակավայրերից են։ Դրանք հայտնի են որպես Բորենու սրահ (անգլ.՝ Galerie des Hyènes) և Հռոմի պապի քարանձավ (անգլ.՝ Grotte du Pape): Բրասեմպուիի Վեներան ևս ութ մարդկային արձանիկների հետ միասին հայտնաբերվել է Հռոմի պապի քարանձավում 1894 թվականին[1]։
Նկարագիր խմբագրել
Բրասեմպուիի Վեներան փորագրված էր մամոնտի փղոսկրից։ Հնագետ Պոլ Բահնի խոսքով ՝ գլուխը «սեռը անհասկանալի է, չնայած այն սովորաբար կոչվում է« Վեներա կամ տիկին».[2]: Գլուխը 3,65 սմ բարձրություն ունի, 2,2 սմ խորություն և 1,9 սմ լայնություն։ Դեմքը եռանկյունաձև է և հանգիստ դիմագծերով։ Մինչ ճակատը, քիթը և թերթիկները փորագրված են ռելիեֆային, բերանը բացակայում է։ Դեմքի աջ կողմում գտնվող ուղղահայաց ճեղքը պայմանավորված է փղոսկրների ներքին կառուցվածքով։ Գլխի վրա վանդակաձև պատկեր կա, որը ձևավորվում է ուղիղ անկյան տակ երկու շարք փոքր կտրվածքներից. այն ներկայացվել է որպես կեղծամ, երկրաչափական նախշերով կնգուղ կամ պարզապես մազեր[3]։
Ռանդալ Ուայթը 2006 թվականի դեկտեմբերին Journal of Archaeological Method and Theory ամսագրում գրել է, որ չնայած արձանիկը ըստ էության իրատեսական է, բայց գլխի համամասնությունները չեն համապատասխանեցնում ներկայիս կամ անցյալի որևէ հայտնի մարդկային ռասսայի[4]։
Գրականություն խմբագրել
- H. Delporte, Brassempouy — la grotte du Pape, station préhistorique, Association culturelle de Contis, 1980
- H. Delporte, L’image de la femme dans l’art préhistorique, éd. Picard, 1993 (ISBN 2-7084-0440-7)
- C. Cohen, La femme des origines — images de la femme dans la préhistoire occidentale, Belin — Herscher, 2003 (ISBN 2-7335-0336-7)
- P. Perrève, La dame à la capuche — roman historique — Ed. Olivier Orban, 1984, (ISBN 2-85565-244-8)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Piette, E., Laporterie J., 1894: Les fouilles de Brassempouy en 1894, Bulletins de la Société d'anthropologie de Paris, IV° Série, tome 5, 1894. pp. 633-648.
- ↑ Bahn, Paul G. (1997). Journey Through the Ice Age. University of California Press. ISBN 978-0520213067.
- ↑ Lawson, Andrew. Painted Caves: Palaeolithic Rock Art in Western Europe. Oxford University Press. էջ 47. ISBN 978-0-19-969822-6.
- ↑ Randall White, "The women of Brassempouy: A century of research and interpretation", Journal of Archaeological Method and Theory, Vol. 13, No.4, Dec 2006:251ff PDF file
Նշումներ խմբագրել
- ↑ 19-րդ դարում առաջ քաշված Վեներա անվանումը մինչ այժմ օգտագործվում է պալեոլիթի շրջանի կանացի արձանիկների համար։