Բորիս
Բորիս, տղամարդու բուլղարական և ռուսական անձնանուն։
| Բորիս Boris | |
|---|---|
| Տեսակ | արական անձնանուն |
| Արտասանություն | Борис |
| Ծագում | |
| Ծագման լեզու | սլովեներեն, հոլանդերեն, չեխերեն և ռուսերեն |
| Գիր | լատինական այբուբեն |
| Ենթադրվում է, որ նույնն է ինչ | Barys?, Borys?, Борис? և Borys? |
| Նույն գրվող ազգանուն | Boris? |
| Անվան օրը | Հունիսի 10 |
| Հայրանուն/մայրանուն | Борисович? և Borisovna? |
| Չշփոթացնել | Boris? |
| Կապված հոդվածներ | «Բորիս» սկսվող էջեր |
 Boris (given name) Վիքիպահեստում | |
Նշանակություն խմբագրել
Անվան ծագման և նշանակության վերաբերյալ կան մի քանի կարծիքներ։ Անունը հիմնականում կապվում է[1][2] նրա առաջին կրողի՝ բուլղարական խան[3] Բոգորիսի (Բորիս I) (հին հունարեն՝ Βογορις, Βωγωρις, Βορισης) հետ, ով եղել է Բուլղարիայի մկրտիչը։ Բորիս I-ը մկրտությունում ստացել է Միխայիլ անունը և իշխանի տիտղոս։
Համաձայն Մաքս Ֆասմերի կարծիքի կարող է ունենալ մոնղոլական ծագում («bogori»-ից — «փոքրիկ»), համաձայն այլ վարկածի՝ անունը կարող է առաջացած լինել սլավոնական Բորիսլավ (Борислав) անունից, որը կազմվել է бор ( «бороться», «побороть» - պայքարել) և слав («слава»- փառք)[4] հիմքերից։ Ալեքսանդրա Սուպերանսկայան անունը կապում է հին պարսկական «վարես» - «ժառանգներ» բառի հետ[5]։
Ըստ բուլղարացի պրոֆեսոր Վ. Բեշեևլիևի[6]՝ անունը հին նախաբուլղարերենից կարող է թարգմանվել որպես ձյունահովազ (իրբիս), իսկ ըստ բուլղարացի դոցենտ Իվան Իվանովի[7]՝ Բորիս անունը իրանական լեզուներից թարգմանաբար կարող է նշանակել «աստծո օծյալ», որ իրանական լեզուներից անցել է նախաբուլղարերենին։
Սուրբ նահատակ Բորիս իշխանը եղել է ռուսական առաջին սրբերից մեկը, ինչի շնորհիվ անունը մեծ տարածում է ստացել։ Նա եղել է Կիևի իշխան Վլադիմիր Սվյատոսլավիչի որդին «բուլղարուհուց» (հնարավոր է՝ բուլղարիայի թագուհուց), այսինքն՝ անունը կարող էր նրան անցնել մորական կողմից։
Այլ մշակույթներում խմբագրել
Հրեաները հաճախ Բորիս անունը տառադարձում են որպես Բեր (Բերլ) և բարուխ, որոնք, սակայն, ստուգաբանորեն կապված չեն Բորիս անվան հետ։
Հայտնի անվանակիրներ խմբագրել
- Բորիս Դիաու, ֆրանսիացի պրոֆեսիոնալ բասկետբոլիստ,
- Բորիս Պաստեռնակ, ռուս բանաստեղծ, գրող, գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1958),
- Բորիս Գրեբենշչիկով, Ակվարիում ռոք-խմբի հիմնադիր, ղեկավար և երգերի հեղինակ,
- Բորիս Բերեզովսկի, ռուս օլիգարխ, պետական պաշտոնյա և մաթեմատիկոս,
- Բորիս Ելցին, Ռուսաստանի Դաշնության առաջին նախագահ,
- Բորիս Եֆիմով, ռուս խորհրդային նկարիչ, ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ (1967 թ.),
- Բորիս Մայորով, խորհրդային հոկեյիստ, օլիմպիական երկակի չեմպիոն (1964 և 1968)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Б. О. Унбегаун «Русские фамилии»». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ Словарь М.Фасмера «Имя Борис»
- ↑ Васил Н. Златарски История на Първото българско Царство. II. От славянизацията на държавата до падането на Първото царство (852—1018) «от 845 г., когато били изравнени пограничните спорове по източната граница на франкската държава [2], но в същото време да донесе известието за новата промяна на българския престол — за покачването на хан Борис.» [1] Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
- ↑ Фасмер, Макс. «Борис». Этимологический словарь русского языка. Институт русского языка РАН им. В. В. Виноградова. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
- ↑ Суперанская, А.В. Словарь русских личных имён. — М.: Эксмо, 2006. — (Библиотека словарей). — ISBN 5-699-10971-4
- ↑ Прабългарски епиграфски паметници В. Бешевлиев
- ↑ ЪРХУ ИМЕНАТА И ПРОЗВИЩАТА НА РАННИТЕ БЪЛГАРСКИ ВЛАДЕТЕЛИ.ВЛИЯНИЕ НА ПРАБЪЛГАРИТЕ ВЪРХУ ИМЕННАТА СИСТЕМА НА СЛАВЯНИТЕ. Иван Танев Иванов [2]