Բաժակապնակ, փոքր սպասքի տեսակ։ Մինչ միջնադարում ափսեն օգտագործվում էր համեմունքներ և սոուսներ մատուցելու համար, ներկայումս տերմինը օգտագործվում է նշելու համար փոքր ափսե կամ մակերեսային ամանի համար, որը պահում է բաժակը, որը սովորաբար օգտագործվում է սուրճ կամ թեյ մատուցելու համար[1]։

Ռոկոկո բաժակ բաժակապնակով, ֆարֆոր փափուկ սպասքով,Լոս Անջելեսի շրջանի արվեստի թանգարան
Բաժակապնակ, 1753, փափուկ ֆարֆոր ճենապակյա էմալով և ոսկեզօծ դեկորացիայով, Քլիվլենդի արվեստի թանգարան (USA)
Գերմանական բաժակապնակ, Koenigliche Porzellan Manufaktur-ի կողմից, ճենապակե, տրամագիծ: 14.6 սմ,Մետրոպոլիտեն արվեստի թանգարան (Նյու Յորք քաղաք)

Ընդհանուր ակնարկ խմբագրել

Բաժակապնակի կենտրոնը հաճախ պարունակում է իջվածք կամ բարձրացված օղակ, որը հարմարեցված է համապատասխան բաժակին, սա միայն ներդրվել է 18-րդ դարի կեսերին:Բաժակապնակն օգտակար է գավաթի ջերմության հետևանքով մակերևույթները պաշտպանելու հնարավոր վնասներից, ինչպես նաև պահում է գավաթից հորդառատ, շաղ տվող կաթոցները՝ դրանով իսկ պաշտպանելով ինչպես սեղանի սպիտակեղենը, այնպես էլ ազատ կանգնած աթոռին նստած օգտագործողին, ով պահում է և բաժակը և բաժակապնակը։ Բաժակապնակը նաև հարմար տեղ է ապահովում թաց գդալի համար, որը կարող է օգտագործվել բաժակի մեջ ըմպելիքը խառնելու համար, որպեսզի խառնվեն թեյի կամ սուրճի մեջ քաղցրացուցիչները կամ սերուցքները։

Որոշ մարդիկ բաժակից տաք թեյը կամ սուրճը լցնում են ափսեի մեջ, օդի ազդեցության տակ գտնվող հեղուկի մակերեսի ավելացումը մեծացնում է դրա սառեցման արագությունը՝ թույլ տալով խմողին արագ օգտագործել ըմպելիքը պատրաստելուց հետո[2]։ Սա շատ տարածված էր 18-րդ դարում[3]։

Թեև հաճախ թեյի կամ ընթրիքի հավաքածուի մի մասն է, յուրահատուկ ոճով թեյի բաժակները հաճախ վաճառվում են համապատասխան ափսեներով, երբեմն առանձին կամ որպես թեյի հավաքածուի մաս, ներառյալ թեյնիկը և փոքրիկ աղանդերի ափսեները։

Ջերմային փոխադրիչ խմբագրել

Երբ դրվում են բաժակի տակ, բաժակապնակները[4] շատ քիչ անմիջական ազդեցություն ունեն ըմպելիքի սառեցման արագության վրա։ Տաք, ջրի վրա հիմնված ըմպելիքների համար (օրինակ՝ թեյ կամ սուրճ) բաժակի սառեցման արագությունը սովորաբար գերակշռում է գոլորշիացումը, որը տեղի է ունենում օդի հետ շփման մեջ գտնվող ազատ մակերեսով։ Ջերմության փոխանցումը բաժակի ներքևի մասով փոքր է բաժակի վերևում կորցրած ջերմության համեմատ։ Բաժակի հատակով կորցրած ջերմության հետագա նվազեցումը քիչ ազդեցություն ունի ըմպելիքի հովացման արագության վրա։

Այնուամենայնիվ, բաժակի վրա ափսե դնելը խանգարում է գոլորշիացման սառեցմանը և, հետևաբար, սառեցման արագությունը նվազեցնելու արդյունավետ միջոց է, որպեսզի խմիչքը ավելի երկար մնա ավելի տաք։ Գոլորշիացման[5] պատճառով ջերմության կորստի նվազումը սովորաբար շատ ավելի մեծ է, քան ջերմության կորստի աճը, որը կապված է ափսեի միջոցով անցկացման հետ (և հետագա ճառագայթման կամ կոնվեկտիվ փոխանցման հետ շրջակա օդին)։

Պատմական անդրադարձ խմբագրել

  Երբ Ջեֆերսոնը վերադարձավ Ֆրանսիայից, նա հարցրեց Ջորջ Վաշինգտոնին, թե ինչու է ստեղծվել Սենատը։ Վաշինգտոնը պատասխանեց՝ հարցնելով Ջեֆերսոնին. «Ինչո՞ւ լցրեցիր այդ թեյը քո ափսեի մեջ»։ «Դա սառեցնելու համար», - ասաց Ջեֆերսոնը։ «Նույնիսկ այդպես, - պատասխանեց Վաշինգտոնը, - մենք օրենսդրությունը լցնում ենք սենատորական ափսեի մեջ՝ այն սառեցնելու համար։"  

ատկեր խմբագրել

Տես նաև խմբագրել

  • Սկուտեղ, որն օգտագործվում է մակերեսը պաշտպանելու համար, որտեղ օգտագործողը կարող է տեղադրել ըմպելիք
  • Ափսե, որն օգտագործվում է ուտելիք մատուցելու համար

Հղումներ խմբագրել

  1. «Definition of SAUCER». www.merriam-webster.com (անգլերեն).
  2. «Why are we able to sip hot tea or milk faster from a saucer rather than a cup?». BYJU'S (անգլերեն).
  3. Ramsey, Sarah (2020 թ․ նոյեմբերի 6). «Did People Actually Drink Coffee From a Saucer?». Wide Open Eats (անգլերեն).
  4. «Saucer». Wikipedia (անգլերեն). 2023 թ․ նոյեմբերի 9.
  5. «Evaporation». Simple English Wikipedia, the free encyclopedia (անգլերեն). 2023 թ․ դեկտեմբերի 25.

Լրացուցիչ հղումներ խմբագրել