Արժութային միջանցք

Արժութային միջանցք, փոխարժեքի տատանումների սահմաններ, որոնք սահմանվել են որպես Կենտրոնական բանկի կողմից դրա պետական կարգավորման և պահպանման միջոց՝ արժույթի առքի և վաճառքի միջոցով։

Արժույթային միջանցքի բորոշ առանձնահատկությունն այն է, որ փոխարժեքի հարաբերակցության փոփոխությունը և փոխարժեքի հաստատումն ինքնին կարող են տատանվել բացառապես խիստ սահմանափակ և ամրագրված կարգավորող իրավական փաստաթղթերով։ Հետևաբար, արժութային միջանցքը թույլ է տալիս ավելի ճշգրիտ կանխատեսել տնտեսական իրավիճակը և դրանով իսկ զգալիորեն նվազեցնել ռիսկը արտաքին տնտեսական գործառնությունների իրականացման գործընթացում, ինչը բավականին կայունացնող գործոն է երկրի ամբողջ տնտեսության համար։

Ռուսաստանի Դաշնությունում արժութային միջանցքն առաջին անգամ ներդրվել է 1995 թվականի հուլիսի 8-ին և գործել մինչև 1995 թվականի հոկտեմբերի 1-ը։ Այնուհետև «միջանցքը» երկարաձգվել է մինչև 1995 թվականի վերջ՝ 1995 թվականի հուլիսի 5-ի դրությամբ դոլարի փոխարժեքի -5,7%-ից մինչև +7,5% միջակայքում։ 1996 թվականի հունվարի 1-ից հուլիսի 1-ը ներդրվել է նոր արժութային միջանցք, որը փոխարինվել է ռուսական ռուբլու, այսպես կոչված, սահող կապով ԱՄՆ դոլարի հետ։ Այս քաղաքականությունը կոչվում էր թեք արժութային միջանցք, երբ փոխարժեքի փոփոխությունները սկսեցին կապված լինել գնաճի տեմպի փոփոխությունների կանխատեսման գնահատականների հետ, բայց մի փոքր ուշացումով։ 2008 թվականի վերջին սկսված իրացվելիության ճգնաժամի ընթացքում Ռուսաստանի Դաշնության Կենտրոնական բանկը ներկայացրել է այսպես կոչված երկարժութային միջանցք, որը բաղկացած է ռուբլու նկատմամբ 0,55 դոլար և 0,45 եվրո հարաբերակցությունից։ Միևնույն ժամանակ բորսայում փոխարժեքը պահպանվել է միջանցքի շրջանակներում՝ Կենտրոնական բանկի պահուստներից արժութային ինտերվենցիաների միջոցով։

2005 թվականի փետրվարից մինչև 2014 թվականի ավարտը Ռուսաստանում գործել է լողացող արժութային միջանցք։ Լողացող արժութային միջանցքով ռուբլու փոխարժեքը հաշվարկվում է որպես միջին կշռված փոխարժեք՝ հիմնված երկարժութային զամբյուղի վրա։ Դրա կառուցվածքը, սկսած 2007 թվականի փետրվարից, սահմանվել է 45% եվրոյի և 55% ԱՄՆ դոլարի համամասնությամբ։ Արժույթի միջանցքով որոշվում էին ռուբլու փոխարժեքի տատանումների սահմանները։ Ռուբլու էժանացմանը զուգընթաց արժութային միջանցքի սահմաններն աստիճանաբար ընդլայնվել են, և համաձայն Ռուսաստանի բանկի տվյալների՝ 2014 թվականի հոկտեմբերի կեսերին դրանք կազմել են 37,25-46,25 ռուբլի։ 2014 թվականի հունիսին այդ ցուցանիշները հավասար էին 36,4-43,4 ռուբլու, 2013 թվականի կեսերին՝ 31,7-38,7 ռուբլու։ Երկարժութային զամբյուղի արժեքը 2014 թվականի նոյեմբերի սկզբի դրությամբ գերազանցել է 51 ռուբլին։ 2014 թվականի նոյեմբերին արժութային միջանցքը վերացվել է։ Սկսվել է անցումը ռուբլու «ազատ լողացող» ռեժիմին։

Տես նաև

• Փոխարժեք
• Երկարժութային զամբյուղ
• Անհնար եռամիասնություն

Գրականություն

• Валютный коридор / М. Ю. Головнин // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
• Райзберг Б. А., Лозовский Л. Ш., Стародубцева Е. Б. «Современный экономический словарь». 5-е изд., перераб. и доп. М., 2006 ISBN 5-86225-758-6
• «Экономический словарь». Под ред. А. И. Архипова, ТК «Велби», изд. «Проспект», 2004 ISBN 5-98032-329-5 ISBN 5-482-00078-8
• Currency Boards and Financial Stability: Experiences from Argentina and Bulgaria, (with Berlemann, M.), in: Sovereign risk and financial crisis, Frenkel, M., Karmann, A., Scholtens, B., Eds), Spinger — Verlag, 2004, pp. 237–257.
• Le Currency board comme institution: une comparaison des expériences bulgare, estonienne et lithuanienne, (with D. Koleva) (2007), in: Nouvelles Europes. Trajectoires et enjeux économiques, Koleva, P., N. Ridet-Kroichvilli, J. Vercueil, Eds., UTBM, France, pp. 109–138.
• Матвеева Т.Ю. Макроэкономика [Текст]. — М.: Изд. дом Высшей школы экономики, 2017. — ISBN 978-5-7598-0628-8