Արատեսի վանքի վիմական արձանագրությունների ցանկ

Ստորև ներկայացված է Վայոց ձորի մարզի Եղեգիս գետի Արատես վտակին 13-րդ դարում կառուցված Արատեսի վանքի արձանագրությունները[1][2]՝

Արատեսի վանք

Արձանագրություններ խմբագրել

# Պատկեր Արձանագրության գտնվելու հատված Արձանագրություն
1 Կենտրոնական զույգ մատուռների արևմտյան պատին, մուտքի մոտ, առաջին շարքի մի քարի վրա, 5 տող
  1. ՆԺԶ Թ [ՈՒԻՆ], ԵՍ ՎԱՀԱՆԻԿ ՅԻ
  2. ՄՈՑ ԸՆՁԻՑ ԼԱՄԳՄԵՑՕ Զ
  3. ՍՈՒՐԲ ԳԻՈՐԳ Ի ՓԸՐԿՈՒԹԻՒՆ
  4. ՀՈԳԻՈ ԻՄՈ ՈՐ ԿԱՐԴԱ ԶԻ
  5. Ս ՅԻՇԵՑԷ ԵՒ ԱԾ ԶՆԱ ՅԻՇԷ
2 Կենտրոնական զույգ մատուռների արևմտյան պատին, որմնախորշի թևերի տակ, 6 տող
  1. ՍԱՀԱԿ
  2. ԵՐԵՑ Յ
  3. ԱՂԱՒԹ
  4. Ս ՅԻՇԷՔ
  5. ԹՎ
  6. ՆԻԴ
3 Գմբեթավոր եկեղեցու հյուսիսարևելյան ավանդատան մուտքի ճակատին, 9 տող
  1. ՅԱՆՈՒՆ ԱՅ ԱՅՍ ԻՄ ԳԻՐ Է ԱՐՄԱՒ
  2. ԱԶԱ, ՈՐ ԱՄԵՆ ՏԱՐԻ՝ ՔԱՆԻ ԵԿԵՂԵՑԻ
  3. ՔՍ Ի ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՆ ԵՆ՝ ՅԱՅՏՆՈՒԹՆ
  4. ՊԱՀՔՆ Ե ԱԻՐ ՎԱՐԴԿԱ ԺԱՄ ԱՌ[Ն]ԵՆ Ո
  5. Ր ՉԱՌՆԷ՝ ՅԵԿԵՂԵՑՈՅՍ ԿԱՊԱԾ Է
  6. ԵՒ ՈՐ ԶԳԼԻՆ ՀՈՂՆ, ՈՐ ՅԵՐԵՐՆ Է, ԵՒ
  7. ՋՈՂՈՂԻԿԻՆ ԱՅԳԻՆ՝ ՈՐ ՅԵՂԵԳԻՍ
  8. ՀԱՆԵԼ ՋԱՆԱՑ ՅԵԿԵՂԵՑՈՅՍ ՆԶ
  9. ՈՎԱԾ ԵՆ ԹՎ ՇԻԲ, ԱՄԷՆ
4 Գմբեթավոր եկեղեցու արևմտյան պատին, մուտքից հյուսիս, 11 տող
  1. ՌԿԹ Ի ԹԱԳԱՒՈՐՈՒԹԵԱՆ ՎՐԱՑ ԼԱՇԱԻՆ ԵՒ ՅԱՇԱՐՀԱԿԱԼ
  2. ՈՒԹԵ ԻՒԱՆ[Է]Ւ ԱԹԱԲԱԿԻ, ԵՍ ՎԱՍԱԿ ՈՐԴԻ ԽԱՂԲԱ ԿՈ
  3. ՂՄՆԱՊԱՀ Ի ԳԱՌՆՈՅ ՄԻՆՉԵՒ Ի ԲԱՐԳՈՒՇԱՏ ԵՒ
  4. ԱՌԻ ԶԱՄՐՈՑԱՆԻՍ ԵՂԵԳԵԱՅ ՁՈՐՈՅՍ ԱՒԳՆՈՒԹԵ[ԱՄ]Բ
  5. Ն ԱՅ Ի ՀԱՅՐԱՊԵՏՈՒԹԵ ՏՐ ՍԱՐԳՍԻ ԵՒ ԱՌԱՋՆ
  6. ՈՐԴ ՎԱՆԱՑՍ ԵՒ ՆՈՐԱՎԱՆՑՆ ՀԱՍՏԱՏԵՑԱ
  7. Ք Գ ԺԱՄ ԶՀԱՄԲԱՐՁՍԱՆ ՉԵՐԵՔ ԱՒՐՆ ԶԱՄԵՆ
  8. ԱՅՆ ԵԿԵՂԵՑԻՔՍ ՁՈՐՈՅՍ
  9. ՈՐ ՎԱՍԱԿԱ ԿԱՏԱՐԵ
  10. Ն ԵՒ ԿԱՏԱՐՒՉՔՆ ԱՐՀ
  11. ՆԻՆ ՅԱՅ, ԱՄԷՆ
5 Կենտրոնական գավթի հյուսիսային որմնամույթի վրա, մանր խաչերի արանքում

ԹՎ Չ ԱԾ ՈՂՈՐՄԻ ՆԱՑԱՆ, ԱՄԷՆ

6 Արևմտյան գավթի արևմտյան պատի վերևի մասում, մուտքի կամարից վեր, ներքուստ, 10 տող
  1. Ի ԹՎ ՉԺԹ Ի ՏԷՐՈՒԹԵ ՓԱՌԱՒՈՐ ԻՇԽԱՆԻՆ ՍՄՊԱՏԱ ԵԻ ՀԱՐԱԶ
  2. ԱՏԻՆ ԻՒՐՈ ՏԱՐՍԱՒՃԻՆ ԵՍ ՆՎԱՍՏ ԱԲԵՂԱ ՀԱՅՐԱ
  3. ՊԵՏ ԱՆՈՒՆ, ՍՊԱՍԱԻՈՐ ԲԱՆԻ, ԿՐԿԻՆ ՇԻՆԵՑԻ ԶՎԱՆՔ
  4. Ս ԵՒ ՆՈՐՈԳԵՑԻ ԶԵԿԵՂԵՑԻՔՍ, ՇԻՆԵՑԻ ԶԳԱԻՒԹՍ ԵՒ ԶԱՅԼ ԻՆՁ ՈՐ
  5. ԵՐԵՒ[ԵՆ] ԱՇԽԱՏՈՒԹԻ ԵՒ ԶԳՈՋՈՑ ԱՅԳԻՆ ՅՈՍՏԻՆ ԵՒ ԶԹԵՂՈՒՏՆ Ի
  6. ՄՃՌԿԱՁՈՐ ԻՄ ՀԱԼԱԼ ԱՐԴԵ[Ա]ՄՔ ԳՆԵՑԻ ԵՒ ՏՎԻ ՍԲ ՍԻՈՆԱ ԵՒ
  7. ԵՂԲԱՐՑՍ ԿԱՄԱՒ ՀԱՍՏԱՏԵՑԱՔ ԶՍԲ ԳՐԻԳՈՐԻՆ ԶՂԱԲԱԹՆ
  8. ԵՒ ԿԻՐԱԿԻՆ ԻՆՁ ՅԻՇԱՏԱԿ ԿՐԿԻՆ ԿԱՏԱՐ
  9. ԻՉՔՆ ՍԻՐՀՆԻՆ ՅԱՄԷՆ ՍՐԲՈՑ ԵՒ ՀԱԿԱՌԱԿՈՂՔՆ
  10. ՏԱՆՋԻՆ ԸՆԴՅՈՒՂԱԻ ԵՒ ԸՆԴ ԲԵԼԻԱՐԱ Ի ՄԵԾԻ ԱԻՈՒՐՆ, ԱՄԷՆ։
7 Գմբեթավոր եկեղեցու արևելյան պատի տակ գտնվող տապանաքարի վրա, 2 տող
  1. Զերջանիկ րաբունապետն Հայրապետ, նորոգող այսմ ախտի, յիշեցէք
  2. թվին ԶԼԹ
8 Արևմտյան գավթի վերին կամարից ընկած մի քարի վրա, 1 տող

Աստուած ողորմի Սիրանէսի

9 Արևմտյան գավթի հյուսիսարևելյան մուտքի մոտ, 1 տող

ԳՐԻԳՈՐԻԿ

10 Գմբեթավոր եկեղեցու հարավային հատի հարավային անկյունում, 15 տող
  1. ԿԱՄԱՒ ԿԱՐՈՂ ՀԶԱՒՐԻՆ ԱՅ ԵՍ ՏՐ ՍՏԵՓԱՆՈՍ
  2. ՍԻՒՆԵԱՑ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՈՐԴԻ ՄԵԾԻ ԵՒ ԲԱՐԵՊԱՇՏ ԻՇԽԱՆԱ
  3. Ց ԻՇԽԱՆԻՆ ՏԱՐՍԱՅԻՃԻՆ, ԾԱՆԵԱԼ ԶԻ ԲԱԶՈՒՄ ԺԱՄ
  4. ԱՆԱԿԱՑ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹԻ, ԷՐ ԼԵԱԼ ԱՅՍ ԵԿԵՂԵՑԻՍ ՆՈՐԱՎԱՆ
  5. ԻՑ ՍԲ ՈՒԽՏԻՆ, ՀԱՍՏԱՏԵՑԻ ԵՒ ԵՍ ԶԱՐԱՏԷՍ, ՈՐ ՄԵՐ ՍԵ
  6. ՓԱԿԱՆ ՀԱՅՐԵՆԻՔ ԷՐ ԻՒՐ ԱՄԷՆ ՍԱՀՄԱՆԱԻՔ ԳԵՂՈ
  7. Վ ԵՒ ՀԱՅՐԵՆԻՔ ՀԱՍՏԱՏ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՆ
  8. ԵՒ ՀԱՅՐԵՆԻՔ ՍԲ ԵՒ ԳԵՐԱՓԱՌ ԴԱՄԲԱՐԱՆԻՆ ՄԵՐ ՆՈՐԱՎԱՆԻՑ
  9. ԶՈՐ ՄԻ ՈՐ ԻՇԽ
  10. ԵՍՑԷ ԽԱԽՏԵԼ ԵՒ ԽԱՓԱՆԵԼ ԿԱՄ ԻՇԽԱՆ ԿԱՄ Ի ՁԵՌ
  11. ՆԱՒՈՐԱՑ, Ի ՄԵՐՈՑ ԿԱՄ ՅԱԻՏԱՐԱՑ ԵՒ ԹԵ ՀԱԿԱՌԱԿԻՆ՝
  12. ԱՆԷԾՍ ԵՒ ՆԶՈՎՍ ԱՌՑԵՆ Ի ՍԲ ԵՐՐՈՐԴՈՒԹԵՆԷՆ ԵՒ ՅԱՄ
  13. ԵՆԱՅՆ ՍՐԲՈՅ ԵՒ ՄԵՐ ՊԱՏԵՐԱՅՆ ՏԵՐ Է ԱՌԱՋԻ ԱՅ
  14. ԵՒ ԹԷ ՏԱՃԻԿ ԱՐԱԳ ՓՈԽԻ ԵՒ ՀԱՆԵԼ ՋԱՆԱ ՅԱՅ ԵՒ
  15. ՅԻՒՐ ՀԱՄՀԷՏԷՆ ԱՊԻԶԱՐ Է ԵՒ Ռ Ռ ՆԱԼԱԹ ԼԻՆԻ ԹՎ
11 Գմբեթավոր եկեղեցու հյուսիսային պատին արտաքուստ, 15 տող
  1. ԿԱՄԱՒ ԿԱՐՈՂ ՀԶԱՒՐԻՆ ԱՅ ԵՍ ՏՐ ՍՏԵՓ
  2. ԱՆՈՍ ՍԻՒՆԵԱՑ ՍՐՀԷՊԻՍԿՈՊՈՍ, ՈՐԴԻ ՄԵԾԻ
  3. ԵՒ ԲԱՐԵՊԱՇՏ ԻՇԽԱՆԱՑ ՇԽԱՆԻՆ ՏԱՐՍԱՅ
  4. ԻՃԻՆ, ԵՏՈՒ ՍԲ ՍԻՈՆԻՍ ՈՒ ԱՍՏՈՒԱԾԱԾՆԻՍ ՍԲ ԿԱՐԱՊԵ
  5. ՏԻՍ Ի ՄԵՐ ՍԵՓԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԷՆ Ի ԳԵՂԱՐՔՈՒՆՈՑ ԶԳԵՂՆ ՎԱՆ
  6. ԷՎՈՆ ԶԿԻՏԱՆՈՅՆ, ԶՓԱՌԱԿՈՒՆԻՔ, ՄՇՊԿԱՅՇԷՆ
  7. ՇԻԿԱՅԿԱՐԲՆ, ԽՈՒԼԻՆԱԿՆ, ՔԱՒԹԱՐԱՆՑ, ԶԴԱՐԲԱՆ
  8. ՏՆ, ԶԻ ՄԻ ՈՐ ԻՇԽԵՍՑԷ ԽԱԽՏԵԼ ԿԱՄ ԽԱՓԱՆԵԼ Ի ՄԵՐ
  9. ՈՑ ԿԱՄ ՅԱՒՏԱՐԱՑ, ԶԻ ՄԻ ՊԱՏԻԺՍ ԿՐԵՍՑԷ։ ԱՅԼ
  10. ՎԱՍՆ ԱՅՍ ՍԱՀՄԱՆԵՑԱՔ, ՈՐ ՏԵՂՍ ՄԵՐ ՆԱՏԱԳԱՀ Է
  11. ՈՒ ՄԵԾ ԻՇԽԱՆԱՑ ԻՇԽԱՆ ԻՄ ՓԱՌԱՒՈՐ ՀԱՐԱԶԱՏԻՆ
  12. ԷԼԻԿՈՒՄԻՆ ՅԻՇԱՏԱԿՆ ԱՅԼ ԷՐ ԿԱՐԳԱՑ ԱՄՈՒԼ
  13. ՈՎ ԶՄԵՐ ՍԱՀՄԱՆԱԾ ԿՏԱԿՍ ԱՅԼ ՑԵՂ ԱՈՆԷ ՄԱՍՆ ՈՒ
  14. ԲԱԺԻՆ ԶՈՒԴԱԻ ԱՈՑԷ ՈՒ ԶԱՅԼ ԽԱՉԱՀԱՆՈՒՍՑՆ
  15. ԵՒ ՄԵՐ ՊԱՐՏԵԱՑՆ ՏԷՐ Է ԱՌԱՋԻ ԱՅ ԹՎԻՍ ՉԾ
12 Գմբեթավոր եկեղեցու արևմտյան պատի հյուսիսային մասում, 8 տող
  1. ԿԱՄԱԻՆ ԱՅ ԵՍ ՆՈՒԼՈՒՆՍ ԱՂԱ
  2. ԽԻՆ ՔԻ ՄԻԱԲԱՆԵՑԱ Ի ՍԲ ՈՒԽՏՍ
  3. ԱՐԱՏԷՍ ԱՐԴԵԱՄԲՔ, ԵՒ
  4. ՍԱՀՄԱՆԵՑԻՆ ՄԻԱԲԱՆՔՍ ԶՍԲ ՍԱՐԳՍԻ ՇԱ
  5. ԲԱԹՆ ԱԻՍԻՐՆ ՊԱՏԱՐԱԳՆ ԻՆՁ ՅԻՇԱ
  6. ՏԱԿ ԵՒ ԶԿԻՐԱԿԷՆ ԱՌՆ ԻՄՈՅ
  7. ՀԱՍԱՆԱ ԿԱՏԱՐԻՉՔՆ ԱԻ
  8. ՐՀՆԵԱԼՔ ԵՂԻՑԻՆ ՅԱՅ
13 Գմբեթավոր եկեղեցու արևմտյան պատի հյուսիսային մասում, 5 տող
  1. ԵՍ ԹԱՃՄԼԷՔ ՄԻԱԲԱՆԵՑ
  2. ԱՅ ՍԲ ՈՒԽՏԻՍ ՄԻԱԲ
  3. ԱՆՔՍ ՍԱՀՄԱՆԵՑ
  4. ԻՆ ՍԲ ԽԱՉԻՆ ՇԱԲԱԹ
  5. ԱԻՐՆ Ս ՊԱՏԱՐԱԳ
14 Կենտրոնական գավթի հարավարևմտյան խորշի կամարի քարի վրա, 10 տող
  1. ԵՍ ՄԱՄԱՔՍ Մ
  2. ԻԲԱՆԱԵՑԱ ԵՒ ԷՏ
  3. ՈՒ ԶԻՆ ՉՈՒՆԷԻ
  4. [Ի] ՍԲ ԵԿԵՂԵՑԻՍ ՍՊՍԱՍ
  5. ԱԻՈՐՔ ՍԱՀՄԱՆԵՑ
  6. ԻՆ :Ա: ԱԻՐ ՊԱՏԱՐԱՔ
  7. ՓՈԽՍԱՆ ԱԾԱԾՆԻՆ
  8. ԿԱՏԱՐԻՉՔՆ ԱԻՐՀՆ[ԻՆ]
  9. ԱՅ ԵՒ ԽԱՓԱՆԻՉ
  10. ՔՆ ԴԱՏԻՆ Ի ՏԷ։
15 Արևմտյան գավթի կենտրոնական սրմնամույթի վրա, փոքր խաչերի տակ, 2 տող
  1. ԹՎ.
  2. :ՋԽԸ։
16 Հյուսիսային եկեղեցու արևմտյան մուտքի հյուսիսային կողին խաչի կողքին, 8 տող
  1. ՈՐ ԽԱ
  2. ՉՍ ԿԱ
  3. ՆԿ[Ն]Ե
  4. ՍՑՈՒՑ
  5. Ի ՅՈՒԼ
  6. ՊԷԿԻ
  7. Ն
  8. ԹՎ. :ՌԿԵ։
17 Արևմտյան գավթի հյուսիսարևելյան մասում, մանր խաչերի շուրջը, 1 տող

ՍԲ ԽԱՉՍ ՄԱՐԴԱՄԻՆ, ԽԱԼԻՖԻՆ

18 Արևմտյան գավթի հյուսիսարևելյան մասում, խաչի տակ, 1 տող

ՍԲ ԽԱՉՍ

19 Գմբեթավոր եկեղեցու արևելյան պատին, խաչի կողքին, 7 տող
  1. ՍԲ ԽԱ
  2. ՉՍ ԿԱՆ
  3. ԵՍՑԻ ՅԱ
  4. ՂԱՑ Ս
  5. ՈԼՏ
  6. ԱՆԻ
  7. Ն
20 Եկեղեցիների հարավային պատի տակ գեղաքանդակ տապանաքարի վրա

Այս հարկ տապանի Յովսէփու աստուածախաւս վարդապետին թվին :ՋԵ:

21 Եկեղեցիների հարավում, ճանապարհի եզրին գտնվող օրորոցաձև տապանաքարի վրա, 3 տող
  1. ԱՅՍ ՄԽԻԹԱՐ ԿԻՍԱՒՐԵԱՑ ՓՈԽԵՑԱԻ Ի ՔՍ. ԵՒ ԵԹՈՂ ՍՈՒՔ ԱՆՄԽԻԹԱՐՔ ԾՆՈՂԱՑՆ
  2. ԹՎ.
  3. :ՋԺԳ։
22 Եկեղեցիների հարավային մասում գտնվող տապանաքարի վրա

Խաչս բարեխաւս Նատարղուլին, ու տղայ հասակ մեուսւ. թվին. :ՋՁ։

23 Արևմտյան գավթի մեջ գտնվող տապանաքարի վրա

Ստեփաննոս պատանին շինեց Արատես, թվակ :ՋՁԲ:

24 Եկեղեցիների հարավային պատի տակ կանգնած խաչքարերից մեկի վրա

ԽԱՉՍ ԳԹՈՒԹՆ. ԹՎ. :ՌԺԸ։

25 Եկեղեցիների հարավային պատի տակ կանգնած խաչքարերից մեկի վրա

ՍԲ ԽԱՉՍ ԲԱՐԷԽԱՒՍ Ղ

26 Եկեղեցիների հարավային պատի տակ կանգնած խաչքարերից մեկի վրա

ԿԱՆԿՆԵՑԻ ԽԱՉՍ ՍԱՐԳՍԻ

27 Եկեղեցիների հարավային պատի տակ կանգնած խաչքարերից մեկի վրա

ԽԱՉՍ ԱՆԴՐԻԱՍԻ

28 Եկեղեցիների հարավային պատի տակ կանգնած խաչքարերից մեկի վրա

ԽԱՉՍ ԳԱՐԻՆԱ

29 Խաչքար, կիսովին խրված արևմտյան գավթի մեջ, 1 տող

ՍԲ ԽԱՉՍ ԲԱՐԷԽՈՍ ՋԱՀԱԿԻՆ

30 Խաչքարի պատվանդանի վրա, ընկած է եղել եկեղիցների հարավային պատի տակ, 1 տող

Սուրբ խաչս բարեխաւս Մեհրապին։

31 Խաչքարի վրա, գտնվելիս է եղել եկեղեցիների հարավային պատի տակ, 1 տող

Սուրբ խաչս բարեխաւս Ջանաղին։

32 Արատես գյուղի արևելյան եզրի գերեզմանատան մեջ տապանաքարի վրա, 1 տող

Այս է հանգիստ Սարգսի. թվին :ՌՃԿԲ:

33 Գյուղից հարավ-արևմուտք, ձորի մեջ, գետակի ձախ ափի ժայռերի վրա փորագրված հիշատագրություններից մեկի վրա

Թվին :ՉԺԲ: Նշանս թանկին է. Աստուած ողորմի նմա. ամէն։

34 Գյուղից հարավ-արևմուտք, ձորի մեջ, գետակի ձախ ափի ժայռերի վրա փորագրված հիշատագրություններից մեկի վրա

Թվին :ՉԺԳ: Տէր Աստուած ողորմի Այսախուխին, ամէն։

35 Գյուղից հարավ-արևմուտք, ձորի մեջ, գետակի ձախ ափի ժայռերի վրա փորագրված հիշատագրություններից մեկի վրա

Սուրբ նշանս Հասանա է, որք կարդաք յիշեցէք ի Քս. թվին :ՉԺԵ:

36 Գյուղից հարավ-արևմուտք, ձորի մեջ, գետակի ձախ ափի ժայռերի վրա փորագրված հիշատագրություններից մեկի վրա

Թվին :ՉԺԵ:

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Ս.Գ. Բարխուդարյան, Դիվան հայ վիմագրության, 3հ, էջ 120-131
  2. https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=36406