Ատտու

Ատտու
Տեսակ	կղզի և Ռազմաբեմ
Երկիր	ԱՄՆ
Վարչատարածք	Aleutians West Census Area?
Երկարություն	56 327,04 մետր
Լայնություն	32 186,88 մետր
Մակերես	896 կմ²
Մասն է	Մերձակա կղզիներ
Աշխարհագրական տեղադրություն	Ալեուտյան կղզիներ
Ջրլիցի ափին	Խաղաղ օվկիանոս
Ձևավորում	1942

Ատտու (անգլ.՝ Attu Island, ալեուտ.՝ Atan, Ատան^[1]), Մերձակա կղզիների խմբի արևմտյան և խոշորագույն կղզին, որը մտնում է Ալեուտյան կղզիների կղզեխմբի կազմի մեջ։ Վարչական առումով, ինչպես և բոլոր Ալեուտները, մտնում է ԱՄՆ Ալյասկայի նահանգի կազմի մեջ։

Աշխարհագրություն խմբագրել

Ատտաուն Ալյասկայի և ամբողջ Միացյալ Նահանգների ամենաարևմտյան կետն է։ Կղզուց մինչև Կամչատկա (Աֆրիկա հրվանդան) ամենակարճ հեռավորությունը 690 կմ է, մինչև Ալյասկայի մայրցամաքային մասը` 1534 կմ։ Ատտուն ունի մոտավորապես 66 կմ երկարություն և 28 կմ լայնություն, նրա տարածքը 892.795 կմ² է։

Պատմություն խմբագրել

Ըստ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարանի՝ Ատտու կղզին հայտնաբերել է Միխայիլ Վասիլևիչ Նեվոդչիկովը^[2], որը այնտեղ հասել է 1745 թվականին «Եվդոկիմ» նավի վրա։ Սակայն, ըստ ավելի ժամանակակից հետազոտությունների, կղզին հայտնաբերել է («հստակեցրել է դիրքը») կապիտան-հրամանատար Ալեքսեյ Չիրիկովը, 1742 թվականին Վիտուս Բերինգի երկրորդ Կամչատկայի արշավախմբի ժամանակ^[3]։

1772 թվականին Պոտապ Կուզմիչ Զայկովը «Սուրբ Վլադիմիր» նավով անցել է Օխոտի ծովից դեպի Կամչատկա։ Նա ձմեռել է Վորովսկայա գետի գետաբերանին, հաջորդ տարի գետերը սառույցից բացելուց հետո նա գնացել է դեպի Կուրիլյան երկրորդ նեղուց, և նույն թվականի հուլիսին՝ Մեդնոյե և Ատու կղզիներին մոտենալուց հետո, Զայկովը նկարագրել է նրանց բնությունը, կլիման և աշխարհագրական դիրքը^[4]։

1942 թվականի հունիսին Ատտու կղզին, ինչպես հարևան Կիսկա կղզին, գրավվել է ճապոնացիների կողմից (տես Ատուի ճակատամարտը)։

Բնակչություն խմբագրել

Կղզու միակ բնակավայրը Ատտու Ստեյշենն էր, որի բնակչությունը մինչև 2010 թվականը կազմում էր մոտ 20 մարդ։ Բոլորը ներգրավված էին LORAN հաղորդիչի պահպանման գործում։ 2010 թվականի օգոստոսին բնակավայրը ամբողջովին վերաբնակեցվել է LORAN-ի փակման պատճառով^[5]։

Երկրորդ աշխարհամարտից առաջ կղզու վրա (Չիչագովի ծոցում) կար «ռուսական անուններով և ազգանուններով» «մի քանի տասնյակ բնակիչ» ունեցող մի գյուղ, ինչպես նաև ուղղափառ եկեղեցի^[6]։ Եղել են նաև այլ փոքր բնակավայրեր։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Bergsland, K.^[en] Aleut Dictionary. — Fairbanks: Alaska Native Language Center, 1994.
↑ «Атту». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Чириков Алексей Ильич հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
↑ Зайков, Потап // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
↑ «Alaska Coast Guard says goodbye to its last LORAN station». KUCB News (անգլերեն). 2010 թ․ օգոստոսի 27. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 1-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
↑ Элли Серёгина (2013 թ․ սեպտեմբերի 6). «Экспедиция "Алеутские острова" отправилась на остров Агату». MediusInfo (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 1-ին.

Գրականություն խմբագրել

Дивин В. А. Великий русский мореплаватель А. И. Чириков, М., 1953.
Дивин В. А. Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке, М., 1971.

[1] Bergsland, K.^[en] Aleut Dictionary. — Fairbanks: Alaska Native Language Center, 1994.

[2] «Атту». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[3] Чириков Алексей Ильич հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում

[Викитека_РБС_ЗП-4] Зайков, Потап // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.

[5] «Alaska Coast Guard says goodbye to its last LORAN station». KUCB News (անգլերեն). 2010 թ․ օգոստոսի 27. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 1-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)

[6] Элли Серёгина (2013 թ․ սեպտեմբերի 6). «Экспедиция "Алеутские острова" отправилась на остров Агату». MediusInfo (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 1-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]