Ապլղարիպ Հավնունի

	Ապլղարիպ Հավնունի; Ապլղարիպ Հաւնունի
Դրոշ	Զորավար
10-րդ դար
Ազգություն	Հայ
Դավանանք	Քրիստոնեություն
Դինաստիա	Հավնունիներ

Ապլղարիպ Հավնունի (ծննդյան և մահվան թվականներն անհայտ, 10-րդ դար), հայ իշխան Հավնունիների իշխանական տոհմից, զորավար Վասպուրականի թագավորությունում, Գագիկ Ա Արծրունի թագավորի և նրա հաջորդ Աշոտ-Դերենիկ թագավորի կառավարման ժամանակներում։

Գագիկ Ա Արծրունուն հաջորդած Աշոտ-Դերենիկը պաշտոնանկ է անում Ապլղարիպ Հավնունուն։ Ի պատասխան դրա, բարկացած Ապլղարիպը 937 թվականին Աշոտ-Դերենիկին դավաճանորեն մատնում է Հերի և Զարևանդի թուրք իշխան Ապլհաճին, որը նրան գերի է տանում ու բանտարկում Հերում։ Ամեն օր, Ապլհաճը, զբոսանքի դուրս գալիս, իշխանին (ապագա թագավորին) էլ դուրս էր բերում դաշտը և ծաղրելով զվարճանում։ Ապլղարիպի արարքից զայրացած Վասպուրականի վանականներն ու եպիսկոպոսները նզովում են նրան։ Ապլղարիպը զղջալով՝ 945 թվականին կռվի գնալով թուրքերի դեմ, անձամբ ազատում է Աշոտ-Դերենիկին։ Թուրքերը կռվի դաշտից փախնում են Հեր և պարսպի դռները փակում են։ Ապլղարիպը զորք չուներ քաղաքը գրավելու համար, ուստի ի նշան իր քաջության, պողպատյա թուրը ուժգին հարվածով խրեց երկաթի դռանը և ետ դարձավ։

Աղբյուրներ խմբագրել

Հայոց անձնանունների բառարան, Հրաչյա Աճառյան, 1942 թ. Հատոր 1, Ցուցակ 1, Էջ 20-21
«ժամանակագրություն», Մատթեոս Ուռհայեցի, էջ 30-33
«Տարեգիրք», Սմբատ Սպարապետ, էջ 37-39
«Պատմուիւն Հայոց», Միքայել Չամչյան, հատոր Բ, էջ 805, 826-827